Thổ Nhĩ Kỳ quyết "chơi tất tay" ở Syria: Trừng trị thích đáng nhóm phiến quân "phản chủ"?

Thổ Nhĩ Kỳ đã và đang tìm cách bảo đảm an toàn cho tuyến cao tốc chiến lược M4 kết nối Aleppo và Latakia ở phía Nam Idlib trong nỗ lực nối lại các cuộc tuần tra chung Nga - Thổ theo thỏa thuận ngừng bắn giữa Tổng thống Recep Tayyip Erdogan và người đồng cấp Nga Vladimir Putin tại Moscow vào ngày 5/3 vừa qua.

Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ gần đây đã tăng cường thêm nhiều biện pháp như tăng cường triển khai các đoàn xe quân sự, thiết lập thêm các tiền đồn mới ở hai bên và tiến hành tuần tra ở các khu vực riêng biệt của tuyến cao tốc chiến lược này.

Tuy nhiên, tình hình ở Idlib vẫn tiếp tục chứa đựng nhiều yếu tố bất ổn. Đã có những vi phạm lẫn nhau về lệnh ngừng bắn giữa các lực lượng vũ trang đối lập và Quân đội Chính phủ Syria trên mặt trận Idlib.

Syria dường như đã sẵn sàng cho các trận chiến tiếp theo khi hoạt động tiếp viện quân sự hạng nặng không ngừng được huy động tới đây.

Về phía Ankara, Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ cũng đã thiết lập thêm các trạm quan sát quân sự gần khu vực Jisr al-Shughur, đồng thời điều chuyển tới Idlib nhiều phương tiện quân sự mới, trong đó có xe tăng, xe bọc thép, hệ thống phóng rocket, các đội công binh cùng một lượng lớn xe ủi đất.

Binh lính Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ tham chiến tại Syria. Ảnh: Reuters

Phần lớn các đoàn xe quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ hướng đến các khu vực ở phía Nam Idlib để triển khai tại các địa điểm chiến lược ở cả hai phía cao tốc M4 và tại các thành phố lớn như Ariha. Ankara cũng đang cố gắng kiềm chế các tổ chức thánh chiến cực đoan để tiến hành các hoạt động tuần tra chung trên tuyến cao tốc chiến lược này.

Ngày 19/3, một đội tuần tra Thổ Nhĩ Kỳ đã bị tấn công trực diện ở gần thị trấn Muhambal trên tuyến cao tốc M4 khiến 2 binh lính nước này thiệt mạng cùng một số người khác bị thương.

Không có nhóm vũ trang nào đứng ra nhận trách nhiệm về vụ việc dù mọi nghi ngờ đều đổ dồn vào Huras al-Din, một nhóm cực đoan có liên hệ với al-Qaeda và phản đối lệnh ngừng bắn ở Idlib.

Sau vụ việc, một số nhóm quân sự thân Mặt trận Giải phóng Quốc gia của Quân đội Syria Tự do cùng với Hayat Tahrir al-Sham đã đụng độ với phiến quân Huras al-Din và các nhóm cực đoan khác tại địa bàn, buộc phe Huras al-Din phải rút lui.

Việc đoàn tuần tra của Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ bị tấn công bởi các nhóm thánh chiến trên đường cao tốc M4 được coi là một thách thức lớn đối với Ankara vì nó có thể dẫn đến những cuộc đối đầu bất ngờ. Sự vụ cũng đặt ra câu hỏi về khả năng thực hiện cam kết của Ankara theo thỏa thuận Nga - Thổ Nhĩ Kỳ về việc tuần tra chung trên cao tốc M4.

Đoàn xe quân sự Thổ Nhĩ Kỳ tiến vào phía Đông Idlib ngày 20/2/2020. Ảnh: AFP

Liên minh các tổ chức cực đoan nổi dậy ở Tây Bắc Syria (Believers Operations Room) gồm nhiều nhóm thánh chiến, mà trùm sò là Huras al-Din, ngày 15/3 đã ban hành một tuyên bố tố cáo thỏa thuận ngừng bắn ở Idlib.

Believers Operations Room thành lập tháng 10/2018 gồm Jabhat Ansar al-Din, Ansar al-Tawhid, Ansar al-Islam và Huras a-Din, tất cả đều là những nhóm thánh và chiến chủ yếu đóng quân ở những vùng đồi núi phia Nam Idlib và Bắc Latakia. Lực lượng này được cho là đã đứng đằng sau vụ đánh bom cầu Kafr ngày 25/3 trên tuyến cao tốc M4.

Sự hiện diện của Quân đội Thổ Nhĩ kỳ tại Idlib đã không ngăn chặn được các nhóm vũ trang nổi dậy mà nhiều trong số đó vố là đồng minh của Ankara, lập rào chắn, phá hủy cầu cống và những chốt kiểm tra, hay thậm chí sử dụng thuốc nổ tự chế tấn công cả các đoàn xe tuần tra của chính Thổ Nhĩ Kỳ.

Các mối đe dọa khủng bố sẽ vẫn hiện hữu và là một thực tế đáng báo động ở Idlib một khi những nhóm vũ trang cấu kết với khủng bố al-Qaeda vẫn tồn tại ở đây.

Theo thống kê của Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), từ ngày 1/2 - 31/3/2020 Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đã triển khai tới Idlib cỡ khoảng một sư đoàn bộ binh (hơn 20.000 quân), trong đó có nhiều đơn vị đặc nhiệm, xe thiết giáp và hệ thống phòng không hạng nặng.

Đây có thể là hoạt động nhằm chuẩn bị sẵn sàng đối phó với các cuộc tiến công từ Quân đội Chính phủ Syria (SAA). Tuy nhiên, nếu muốn xây dựng được lực lượng đứng sau ủng hộ để có một liên minh vững chắc, Thổ Nhĩ Kỳ trước hết cần phải "trừng trị" được các nhóm phiến quân "phản thùng" với chính lợi ích của nước này ở Ildib.