Ukraine đặt cược vào UAV để tấn công sâu bên trong lãnh thổ Nga

Tại một khu công nghiệp khiêm tốn ở miền Bắc Ukraine, 2 cựu giám đốc điều hành của Microsoft và một nhóm kỹ sư đang sản xuất máy bay không người lái (UAV) quân sự có khả năng hoạt động trong phạm vi rộng và mang được trọng tải lớn.

AeroDrone, công ty chuyên sản xuất UAV rải hóa chất trước khi bùng phát, hiện đang chế tạo loại có thể mang trọng tải 300kg hoặc bay được tới vài nghìn km tùy vào cấu hình nhất định để cung cấp cho quân đội Ukraine.

Khi tìm cách thu hẹp khoảng cách về năng lực quân sự với Nga, Ukraine cho biết nước này đang mở rộng chương trình UAV để trinh sát và tấn công các mục tiêu của đối phương trên phạm vi ngày càng tăng. Kiev hy vọng các nhà sản xuất UAV nội địa như AeroDrone sẽ giúp họ đạt được các mục tiêu đầy tham vọng đó.

Chính phủ Ukraine hiện đang làm việc với hơn 80 nhà sản xuất UAV có trụ sở tại nước này. Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Oleksii Reznikov cho biết, Kiev cần hàng trăm nghìn UAV và phần nhiều trong số này do ngành công nghiệp đang phát triển nhanh chóng trong nước cung cấp. Quân đội đang vận hành hàng chục mẫu UAV trong và ngoài nước để thực hiện nhiều vai trò khác nhau.

“UAV có khả năng ‘thay đổi cuộc chơi’ trên chiến trường giống như cách mà các hệ thống phóng rocket đa nòng (MRLS) chính xác của phương Tây đã thể hiện năm 2022”, ông Reznikov nói.

UAV và các phương tiện không người lái khác chỉ là một phần của cuộc xung đột mà pháo binh, bộ binh và tên lửa đang chiếm ưu thế. Moscow đã tấn công các mục tiêu trên khắp Ukraine bằng tên lửa tầm xa – loại vũ khí mà Kiev đang thiếu.

“Không thể kỳ vọng sẽ có khả năng tương đương trong tương lai gần”, ông Reznikov nói về việc thu hẹp khoảng cách với Nga về vũ khí trang bị.

Ngoài ra, phía Nga cũng đang nỗ lực cải thiện các dòng UAV của họ.

UAV cảm tử sẽ là trọng tâm

Ukraine hy vọng sẽ sử dụng xe tăng và xe chiến đấu bộ binh mà phương Tây cung cấp trong những tháng tới để tiến hành một cuộc phản công nhằm giành lại các vùng lãnh thổ ở phía Nam và phía Đông.

Trong bối cảnh Ukraine đang thiếu tiền mặt, nền kinh tế bị tàn phá vì xung đột và chính phủ đang phải phụ thuộc vào các nguồn tài chính từ nước ngoài, UAV là giải pháp tương đối rẻ tiền để đối phó với sự áp đảo của quân đội Nga.

Ukraine cho biết, nước này sẽ chi gần 550 triệu USD vào UAV trong năm 2023 và đã thành lập các đơn vị tấn công bằng UAV trong các lực lượng vũ trang.

Thư ký Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine, ông Oleksiy Danilov, cho biết, các phương tiện không người lái lao vào mục tiêu và phát nổ - còn gọi là UAV cảm tử hay UAV kamikaze - sẽ là trọng tâm đặc biệt của Ukraine vào năm 2023.

Ông James Rogers, chuyên gia về tác chiến UAV (drone), Giáo sư tại Đại học Phương Nam của Đan Mạch cho biết khả năng UAV của Ukraine vẫn thua xa Nga và UAV kamikaze Shahed-136 do Iran sản xuất mà Moscow được cho là đã sử dụng để nhắm mục tiêu vào các cơ sở năng lượng của Ukraine.

Ukraine nhận được nguồn cung cấp UAV đáng kể từ các đối tác, từ UAV Bayraktar TB2 được trang bị tên lửa của Thổ Nhĩ Kỳ cho đến UAV trinh sát Black Hornet do Na Uy sản xuất, nặng chưa đến 33 gram.

Kiev hiện đang tăng cường tự sản xuất UAV trong nước. Ông Taras Chmut, một chuyên gia quốc phòng Ukraine, cho biết việc sản xuất UAV trong nước đã tăng gấp 3-4 lần kể từ khi xung đột bắt đầu bùng phát đầu năm 2022. Theo đánh giá của ông, Ukraine có khả năng sản xuất “vài nghìn” UAV mỗi năm nếu kinh phí và nguồn cung cấp linh kiện ổn định.

Ông Chmut, hiện đứng đầu một tổ chức phi chính phủ có tên Come Back Alive, cho biết tổ chức của ông đã huy động được hàng chục triệu USD để cung cấp thiết bị cho quân đội, bao gồm cả UAV. Ông nói thêm rằng quy mô tổng thể đội UAV của Ukraine đã tăng “hàng chục lần” kể từ tháng 2/2022 nhờ nguồn cung cấp mới từ cả trong và ngoài nước.

Bộ trưởng Reznikov cho biết Ukraine đã tăng năng lực sản xuất UAV lên “vài lần” kể từ khi xung đột với Nga bùng phát và hiện Kiev có thể chế tạo các phương tiện không người lái hoạt động trên không, trên bộ và trên biển.

Phạm vi tấn công xa hơn

Reznikov cho biết một trọng tâm của Ukraine là phát triển UAV có khả năng bay quãng đường dài hơn. Kiev đã đề nghị đồng minh cung cấp tên lửa tầm xa hơn, có thể tấn công các mục tiêu cách xa hàng trăm km, nhưng cho đến nay vẫn bị từ chối.

AeroDrone cho biết một trong các mẫu UAV của công ty này, được gọi là Enterprise và dựa trên khung của một chiếc máy bay hạng nhẹ, có thể bay hơn 3.000 km trong một số điều kiện nhất định.

Các hợp đồng quân sự của AeroDrone hạn chế nghiêm ngặt những gì công ty có thể tiết lộ, nhưng họ cho biết Enterprise và một mẫu khác có tên Discovery có thể được sử dụng cho nhiều mục đích chiến thuật khác nhau với tải trọng lần lượt là 300kg và 80kg.

Một chiếc UAV của công ty có thể có giá từ 150.000-450.000 USD tùy mẫu và cấu hình, có thể bao gồm các tính năng như hệ thống chống áp chế điện tử.

Theo Reuters, khung của UAV Enterprise được chế tạo từ phần thân kim loại của một chiếc máy bay hạng nhẹ, nó có thể mang được 200kg trong phạm vi 1.200km.

Bộ Quốc phòng Ukraine cho biết, AeroDrone có hợp đồng cung cấp 2 loại UAV tầm xa. Bộ này từ chối tiết lộ phạm vi hoạt động tối đa của phi đội UAV hiện tại, nhưng một công ty vũ khí lớn thuộc sở hữu nhà nước của Ukraine tháng 12/2022 cho hay, họ đã tiến hành thử nghiệm thành công một UAV tấn công với đầu đạn 75 kg và tầm hoạt động 1.000 km.

Tấn công vào lãnh thổ Nga

Phạm vi và uy lực của UAV Ukraine là một vấn đề nhạy cảm. Nga cho biết một số UAV của Ukraine đã có thể lọt vào sau chiến tuyến, mặc dù các quan chức Ukraine thường phủ nhận về các vụ tấn công bằng UAV trên lãnh thổ Nga.

Tháng 12/2022, Nga cho biết, UAV của Ukraine đã tấn công 2 căn cứ không quân của Nga, nơi có các máy bay ném bom tầm xa nằm sâu trong lãnh thổ nước này, khiến 3 người thiệt mạng.

Bộ Quốc phòng Ukraine khi đó tuyên bố Kiev không liên quan tới các sự kiện xảy ra trên lãnh thổ Nga.

Trong những tuần gần đây, các quan chức Nga đã báo cáo ít nhất 6 vụ liên quan đến việc máy bay không người lái bị bắn hạ hoặc tiến hành các cuộc tấn công vào lãnh thổ nước này. Moscow công khai đổ lỗi cho Ukraine.

Khi được Reuters hỏi liệu Ukraine có sử dụng UAV để tấn công các mục tiêu ở Nga hay không, Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine nói rằng: “Mọi thứ xảy ra trên lãnh thổ Nga đều là vấn đề của riêng Nga. Ukraine không phải là một quốc gia khủng bố hay kẻ tấn công”.

Nói về các cuộc tấn công nói chung, Thư ký Hội đồng An ninh Quốc gia Ukraine Danilov nói rằng về lý thuyết, một số cuộc tấn công trên đất Nga có thể chính đáng trong một số trường hợp nhất định.

“Nếu có một cơ sở gây thiệt hại cho đất nước chúng tôi... Chúng tôi phải phá hủy những cơ sở đó. Đây là chiến tranh. Việc nó [mục tiêu] nằm trên lãnh thổ Nga không phải lỗi của chúng tôi”, ông Danilov nói với Reuters hồi tháng 2.

Việc mở rộng sản xuất gặp nhiều trở ngại

Ukraine vẫn đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc mở rộng sản xuất trong nước. Chuyên gia quốc phòng Chmut cho biết, một rào cản đối với việc sản xuất hàng loạt là sự phụ thuộc vào các bộ phận do nước ngoài cung cấp như động cơ và hệ thống thông tin liên lạc.

Quá trình để có được chứng nhận cho việc sử dụng vào mục đích quân sự cũng là một vấn đề. Ông Reznikov cho biết Bộ Quốc phòng Ukraine đã hợp lý hóa quy trình, giảm thời gian xuống còn vài tuần trong khi trước đây phải mất tới 2 năm.

Bộ Quốc phòng cho biết họ đang làm việc với các nhà sản xuất UAV trong nước để tăng năng lực sản xuất và tiêu chuẩn hóa đầu ra nhằm đơn giản hóa việc bảo dưỡng và quá trình huấn luyện sử dụng.

Tuy nhiên, ông Danilov thừa nhận sự phụ thuộc của Ukraine vào các quốc gia khác để có thêm các thành phần UAV công nghệ cao.

“Chúng tôi đang cố gắng đáp ứng nhu cầu của mình trong lĩnh vực này bằng sản xuất trong nước, nhưng chúng tôi nhận ra rằng chúng tôi không thể đáp ứng được mọi thứ”, ông nói.