Siêu dự án lọc dầu 27 tỷ USD: Nghi ngại về tính khả thi

Trung tuần tháng 5, UBND tỉnh Bình Định nhận được tin mừng, đó là việc Thủ tướng Chính phủ đã có ý kiến đồng ý đối với việc cho phép nhà đầu tư Thái Lan đầu tư xây dựng dự án lọc dầu Nhơn Hội tại tỉnh Bình Định. Trong văn bản 652/TTg-KTN thông báo ý kiến chỉ đạo của Chính phủ về dự án lọc dầu này, có nội dung yêu cầu Bộ Công thương phải căn cứ tiến độ triển khai thực tế của các dự án lọc hóa dầu trong Quy hoạch phát triển dầu khí Việt Nam, trên cơ sở đó trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định việc điều chỉnh, bổ sung quy hoạch các dự án lọc hóa dầu, bảo đảm phù hợp với yêu cầu phát triển ngành Dầu khí Việt Nam, đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu.

 

Trước đó, tại buổi họp giao ban báo chí thường kỳ tháng 4 tại Bộ Công thương, nêu quan điểm về dự án này, Thứ trưởng Bộ Công thương Hồ Thị  Kim Thoa cũng khẳng định, hiện nước ta mới chỉ có một nhà máy lọc dầu đi vào hoạt động, nên việc kêu gọi đầu tư vào lĩnh vực này là cần thiết. Và Bộ Công thương cũng là cơ quan được Chính phủ giao chủ trì phối hợp với UBND tỉnh Bình Định và các cơ quan liên quan, qua đó nhằm xem xét đánh giá hiệu quả và tính khả thi của dự án đầu tư này.

 

Nhận được sự đồng thuận của Thủ tướng Chính phủ đối với siêu dự án lọc dầu trị giá 27 tỷ USD này, lãnh đạo UBND tỉnh Bình Định cũng bày tỏ sự tin tưởng về tính khả thi của dự án này. "Với góc độ của người trực tiếp tìm hiểu, đàm phán dự án này, tôi cho rằng dự án nhà máy lọc hóa dầu của Tập đoàn Dầu khí Thái Lan (PTT) là khả thi”, Phó chủ tịch UBND tỉnh Bình Định Hồ Quốc Dũng đã khẳng định như vậy.

 

Cho dù, xung quanh vấn đề tài chính đầu tư cho dự án này, rất nhiều ý kiến dư luận bày tỏ những lo ngại về năng lực tài chính của PTT, song theo ông Dũng, tài sản của PTT là hơn 150 tỷ USD, doanh thu hàng năm theo báo cáo tài chính của PTT là hơn 80 tỷ USD/năm, lợi nhuận gần 3,5 tỷ USD/năm. "Điều đó cho thấy năng lực của nhà đầu tư là năng lực thực tế, đã được chứng minh” – ông Dũng nhấn mạnh. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia trong ngành lo ngại, việc nhà đầu tư đưa ra con số hàng chục tỷ USD vẫn chỉ là trên giấy tờ, trên báo cáo tài chính, chưa có gì đảm bảo là chắc chắn cho đến khi đi vào thực tế, nhà máy khởi công được thì mới có thể khẳng định có khả thi hay không.

 

Bên cạnh vấn đề về năng lực tài chính, xét về tính hợp lý trong quy hoạch, cũng bộc lộ khá nhiều vấn đề. Bởi, hiện tại, Việt Nam đang có Nhà máy Lọc dầu Dung Quất, chiếm 30% thị phần cung cấp xăng dầu trong nước (công suất 6,5 triệu tấn/năm, dự kiến nâng lên 10 triệu tấn/năm), và đang triển khai nhiều nhà máy lọc dầu khác như Nghi Sơn (công suất 10 triệu tấn dầu thô/năm, và nhiều dự án đang trong quá trình nghiên cứu triển khai. Nếu tính tổng công suất của các nhà máy (cả nhà máy lọc dầu Vũng Rô ở Phú Yên) cung cấp một năm có thể lên tới 40 triệu tấn, mức này, theo đánh giá của giới chuyên gia đủ khả năng cung cấp sản phẩm phục vụ trong nước và góp một phần xuất khẩu.

 

Như vậy, nếu thêm một dự án nữa, trong khi nhu cầu trong nước chưa thực sự cần kíp, là điều rất cần cân nhắc lại. Ngoài ra, nếu xét về tính lợi nhuận, khi đi vào sản xuất, nhà máy lọc dầu Nhơn Hội sẽ nhập dầu thô từ các quốc gia khác về lọc và sản phẩm sẽ xuất đi nước khác thì giá trị gia tăng Việt Nam thu được không cao.

 

Và không loại trừ cả trường hợp, nhà đầu tư sẵn sàng bỏ một nguồn vốn lớn như vậy, họ sẽ đưa ra những yêu cầu "đặc quyền đặc lợi” sau này như yêu cầu về kết nối cơ sở hạ tầng, kỹ thuật và những vấn đề liên quan khác như thuế, phí nhập khẩu… Chính Vụ trưởng Vụ Quản lý các khu kinh tế (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) Vũ Đại Thắng cũng thẳng thắn nhận định, đây là dự án rất táo bạo nên "rất cần phải cân nhắc”.

 

Trước đó, hồi cuối tháng 4, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PetroVietnam) cũng đã từng có ý kiến phản đối dự án này vì lo ngại sẽ ảnh hưởng đến cân đối cung cầu cũng như phá vỡ quy hoạch ngành dầu khí Việt Nam do dự án này không nằm trong quy hoạch.