Sự thật đằng sau việc Mark Zuckerberg tặng 99% tài sản làm từ thiện

Ông chủ mạng xã hội Facebook, Mark Zuckerberg ngày 2/12 tuyên bố hiến tặng 99% tài sản từ số cổ phiếu của ông trong công ty Facebook để làm từ thiện. Phương tiện cho lòng hảo tâm của Mark là công ty trách nhiệm hữu hạn (TNHH) Sáng kiến Chan Zuckerberg (CZI, trong đó Chan là họ của vợ ông, bà Priscilla Chan). Sáng kiến Chan Zuckerberg, một tổ chức gia đình do anh kiểm soát và thông qua nó anh sẽ duy trì quản lý Facebook vì “một tương lai có thể đoán trước”. 

Câu chuyện này tạo ra vô số lời ca ngợi dành cho hành động “cho đi” của tỉ phú trẻ 31 tuổi, nhưng sau đó không ít bài báo nói rằng mọi chuyện không hề đơn giản như mọi người nghĩ, tức là không phải 45 tỉ USD của Mark Zuckerberg được chất đầy trên một chiếc máy bay và thả nó xuống trái đất.

Quỹ 'né' thuế? 

Về cơ bản, điều này có nghĩa là Mark Zuckerberg sẽ chuyển quyền sở hữu cổ phần Facebook của mình mà không phải đóng thuế lãi vốn. Anh cũng sẽ được hưởng lợi từ khả năng quỹ đó hoạt động mà không có mình, nhưng Mark và những người khác vẫn được quyền thừa hưởng mà không phải đóng các khoản thuế gia tài. 

Một thành viên Facebook khi xác nhận với BuzzFeed News cho biết, quỹ đó có cấu trúc như một công ty trách nhiệm hữu hạn, chứ không giống như một quỹ thiện nguyện. Như vậy, không giống các quỹ thiện nguyện buộc phải dùng tiền vào các hoạt động từ thiện, Công ty TNHH Sáng kiến Chan Zuckerberg có thể dùng tiền vào bất cứ mục đích gì họ muốn, kể cả việc riêng hay đầu tư sinh lợi nhuận.

Sáng kiến Chan Zuckerberg sẽ theo đuổi sứ mệnh bằng cách tài trợ các tổ chức phi lợi nhuận, đầu tư tư nhân và tham gia vào các cuộc biện luận chính sách, trong mỗi trường hợp đều với mục tiêu tạo ra ảnh hưởng tích cực trong các lĩnh vực cần nhiều trợ giúp. Bất kỳ lợi nhuận nào thu được từ đầu tư vào các công ty sẽ được sử dụng để tài trợ cho các hoạt động bổ sung để thúc đẩy sứ mệnh. 

Một điều nữa từ lời hứa tài trợ, đó là người sáng lập Facebook sẽ không cho đi 99% cổ phần Facebook ngay lập tức. Anh ấy sẽ làm việc đó trong suốt quãng đời còn lại. 

Giãi bày của Mark

Đáp lại, Mark đã lên tiếng chia sẻ về những dự định và cách thức hoạt động của Sáng kiến Chan Zuckerberg. Theo đó, ban đầu công ty này sẽ tập trung vào một số lĩnh vực như học tập cá nhân, chữa bệnh, kết nối mọi người và xây dựng những cộng đồng vững mạnh.

Nên đọc

“Trong 5 năm qua chúng tôi đã đầu tư rất nhiều vào các lĩnh vực giáo dục, khoa học, y tế, tiếp cận Internet. Và, bạn có thể tìm thấy các thông tin về những dự án này trên dòng thời gian của trang Sáng kiến Chan Zuckerberg”.

Giải thích cho thắc mắc của nhiều người rằng tại sao Sáng kiến Chan Zuckerberg lại là một công ty trách nhiệm hữu hạn chứ không phải là một quỹ từ thiện như truyền thống, Mark cho biết cấu trúc công ty trách nhiệm hữu hạn sẽ cho phép Sáng kiến Chan Zuckerberg theo đuổi sứ mệnh bằng nhiều cách khác nhau.

Zuckerberg khẳng định cấu trúc công ty trách nhiệm hữu hạn không hề mang lại lợi ích về thuế mà chỉ giúp anh có thể triển khai các dự án từ thiện một cách hiệu quả hơn. Trên thực tế, nếu chuyển 99% cổ phiếu tại Facebook cho một quỹ truyền thống, Mark sẽ ngay lập tức có được ưu đãi về thuế. "Chúng tôi vẫn sẽ trả thuế trên thặng dư vốn cổ phần (capital gains tax) khi bán cổ phiếu Facebook".

“Đối với chúng tôi, sự linh hoạt mà các tổ chức có được để hoàn thành tốt nhất công việc sẽ là điều quan trọng, chứ không phải cấu trúc của tổ chức”, Mark nói.

Lợi ích lâu dài

Bất chấp một số nghi vấn về chuyện trốn thuế hay “không cần minh bạch và giám sát như các quỹ từ thiện bình thường”, mục tiêu của Sáng kiến Chan Zuckerberg về cơ bản vẫn tốt. 

Đối với Mark Zuckerberg, dẫu sao hành động cho đi của một tỉ phú xét về bất cứ ý nghĩa nào vẫn tạo cú hích cho những sáng kiến tương tự, tạo động lực và một bài học cho tất cả hướng về một ý nghĩa nhân văn.

Nếu phân tích ở góc độ lý tính về hành động của Zuckerberg, tất cả cũng phải hiểu rằng không một ai cho đi mà không nhận lại. Nếu đơn giản cho đi, không bao giờ là đủ. Việc Sáng kiến Chan Zuckerberg có thể đầu tư, sinh lợi, thu hút đầu tư và hoạt động từ thiện chính là một mô hình từ thiện thịnh hành của thế kỷ và hứa hẹn sẽ tồn tại rất lâu dài.

Có thể nói ở thời điểm hiện tại, những lời chỉ trích nhằm vào Mark và Sáng kiến Chan Zuckerberg có vẻ đã bị làm quá lên; hoặc, còn quá sớm. Sáng kiến Chan Zuckerberg chỉ mới được thành lập chưa tới một tuần. Chúng ta chưa thể thấy được Mark sẽ làm gì với kế hoạch trên và do đó, chưa thể khẳng định bản chất Sáng kiến Chan Zuckerberg là thế nào.