Thành tựu lớn nhất của đổi mới là tạo ra một thế hệ trẻ năng động

Đầu tháng 4 vừa qua, ông Trương Đình Tuyển, nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại (Bộ Công thương), Cố vấn đoàn đàm phán TPP đã có cuộc trao đổi với các doanh trẻ tại buổi tạo đàm LifeB Up Talk: Xây dựng doanh nghiệp đẳng cấp quốc tế. Thẳng thắn, cởi mở và chân thành, ông Tuyển  đã đưa ra những lời khuyên cho các doanh nhân trẻ trước thềm kinh tế đất nước hội nhập sâu rộng.

Mở đầu buổi trò chuyện, ông Trương Đình Tuyển nhấn mạnh rằng: Thành tựu đổi mới không chỉ là tăng trưởng kinh tế mà thành tựu lớn nhất là tạo ra một thế hệ trẻ năng động.

Phân tích những đặc điểm của thời đại với sự phát triển cực nhanh của khoa học công nghệ và kinh tế thị trường rộng mở, nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại cho rằng đây là những yếu tố sẽ tạo ra nhiều cơ hội cho thế hệ trẻ ngày nay. Điều quan trọng là tốc độ đi như thế nào và cần phải chọn được chiến lược đúng. Ông nói: “Nhìn lại lịch sử ta thấy các nước tư bản Âu – Mỹ làm công nghiệp hóa vài trăm năm thì hoàn tất được quá trình công nghiệp hóa. Nhật Bản khoảng 50 – 70 năm. Hàn Quốc 30 năm. Đối với đất nước chúng ta nếu có chiến lược tốt thì chúng ta sẽ rút ngắn được khoảng cách phát triển mới có thể đuổi kịp các nước đã phát triển cao hơn. Một công ty rất bé nhưng nếu có chiến lược đúng thì hoàn toàn có thể trở thành một doanh nghiệp lớn mang tầm cỡ quốc tế.”

Chuẩn bị tốt để đón nhận cơ hội

Năm 2015 gần như đại bộ phận dòng thuế trong ASEAN và Trung Quốc sẽ xuống mức 0 và chỉ có một số dòng sẽ kết thúc vào năm 2018. Đây cũng là thời điểm Việt Nam đàm phán một loạt các hiệp định mậu dịch tự do như Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – Liên minh Châu Âu (EVFTA), Hiệp định Liên minh thuế quan giữa Việt Nam – Nga – Belarus – Kazakhstan …tạo ra một cơ hội thị trường lớn cho Việt Nam cũng như các nước thành viên. Tuy nhiên, đi cùng với cơ hội bao giờ cũng là thách thức.

Ông Trương Đình Tuyển khuyên các doanh nhân trẻ nên chuẩn bị tốt để năm bắt cơ hội. Trước hết là phải chọn chiến lược cho đúng, tìm được sản phẩm mục tiêu. Đồng thời cần phải tạo ra một sự khác biệt vì đây là thị trường cạnh tranh rất ghê gớm.

Câu chuyện anh công nhân hay kỹ sư giỏi làm việc một thời gian cho doanh nghiệp rồi ra đi, thậm chí cướp khách hàng của chính doanh nghiệp cũ là chuyện mà nhiều doanh nghiệp phải đối mặt. Để giải quyết vấn đề, ông Trương Đình Tuyển cho rằng, không có cách nào khác ngoài việc ràng buộc pháp lý. Các doanh nghiệp nên phải chấp nhận nó và tự mình xây dựng chính sách để giữ chân nhân sự. Bởi vì đó là cạnh tranh.

Ông Tuyển phân tích, cạnh tranh là quá trình đuổi bắt liên tục, phải tạo được khác biệt. Trong thị trường rộng lớn phải chọn ra được khách hàng mà doanh nghiệp hướng tới và sản phẩm mục tiêu hướng tới. Đồng thời, phải tìm hiểu trên thị trường những đối thủ cạnh tranh với mình và mình sẽ tạo ra khác gì so với họ. Ông nhận xét: “Đây là một quá trình kiên trì, nó có quy luật chung nhưng thời gian ngắn dài khác nhau.”

Với những bạn trẻ đang có dự định khởi nghiệp, ông Trương Đình Tuyển cho rằng, người khởi nghiệp phải có ý tưởng. Để có thể khởi nghiệp được thì cần khắc phục tính của mạnh ai nấy làm của người Việt đồng thời tập hợp một nhóm người cùng chí hướng và chung hoài bão.

Nhấn mạnh vai trò của tư duy khi ra quyết định, ông Tuyển nói: “ Tư duy mạnh hơn kinh nghiệm. Kinh nghiệm cũng có giá trị nhưng có thể những cái mà hôm qua nó đúng nhưng hôm nay không còn đúng nữa.” 

Trong thực tiễn có thể chấp nhận những quyết định sai. Trích dẫn câu nói của Tổng thống thứ 26 của Hoa Kỳ Theodore Roosevelt: Trong những tình huống cần phải quyết định thì quyết định tối ưu là quyết định đúng, quyết định tốt là quyết định sai, quyết định dở nhất là không quyết định gì cả.

Phân tích câu nói trên, ông cho rằng con người trưởng thành nên từ những sai lầm. Con người trưởng thành chủ yếu từ những sai lầm chứ không phải thành công. Thành công cũng giúp chúng ta có kinh nghiệm. Nhưng kinh nghiệm lớn nhất, thấm thía nhất vẫn là những kinh nghiệm từ những sai lầm của chính mình. Như vậy, chúng ta sẽ không phải mất thì giờ lặp lại những sai lầm đó nữa. “Nếu chúng ta cứ lằng nhằng không quyết định gì cả thì thời cơ qua đi. Cho nên đừng sợ sai!”

Ông nhắn nhủ thêm với các bạn trẻ rằng cần phải dám chấp nhận mạo hiểm. Nhưng mạo hiểm không có nghĩa là làm liều. Mạo hiểm trên cơ sở thu thập, xử lý đủ thông tin và giới hạn rủi ro. Đối với những thách thức thì đừng ngại thách mà hãy đối đầu và tìm cách vượt qua nó.

Di chuyển lao động tự do trong ASEAN ?

Trả lời thắc mắc của một doanh nhân trẻ về vấn đề di chuyển lao động tự do trong khu vực ASEAN khi cộng đồng kinh tế ASEAN hình thành, ông Trương Đình Tuyển nhấn mạnh, chỉ di chuyển lực lượng lao động có trình độ tay nghề cao chứ không phải tất cả.

Do vậy các doanh nghiệp cần có chính sách phù hợp để giữ được lao động của mình.

Để hội nhập sâu rộng, cần phải khắc phục những điểm yếu cơ bản là ngoại ngữ và tính tùy tiện. Ông Trương Đình Tuyển nói: “Chắc chắn là Malaisia, Philippin người ta nói tiếng anh giỏi hơn chúng ta nhiều. Không giỏi tiếng anh rất khó sang đấy làm việc. Thứ hai là người Việt Nam có ưu điểm rất cần cù, khéo tay nhưng tính kỷ luật tùy tiện, không có cái gì làm đến tận cùng. Chúng ta phải khắc phục chuyện này.”

Thứ ba, cần tạo ra một môi trường làm việc tốt, phù hợp với thị trường quốc tế để có thể thu hút lao động nước ngoài. Chúng ta phải tìm hiểu xem muốn thu hút lao động từ Thái Lan, Indonesia, Malaisia …thì ở những nước ấy tiêu chuẩn lao động, văn hóa của người ta là như thế nào. Phải tìm hiểu để có thể cung cấp lao động sang hoặc tiếp nhận lao động của họ thì mình mới có thể hội nhập tốt được.

Ông Trương Đình Tuyển cũng đưa ra gợi ý cho doanh nghiệp trẻ đầu tư phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ. Bởi  đây là lĩnh vực mà Việt Nam hiện đang rất yếu và nếu không sản xuất công nghiệp hỗ trợ thì rất khó có thể tham gia được vào chuỗi toàn cầu.

Ông Tuyển cho biết thêm: “Một vài tháng nữa, Chính phủ sẽ ra một nghị định về phát triển công nghiệp hỗ trợ với những chế độ ưu đãi cụ thể.”