World Cup 2022 có hào nhoáng với 6500 mạng người?

Cuối năm 2019, một tổ chức vận động quốc tế đã đệ đơn kiện tập thể lên tòa án Liên bang Mỹ, cáo buộc nhắm vào năm tập đoàn hàng đầu thế giới là Apple, Google, Microsoft, Dell và Tesla.

Tổ chức nhân quyền IRA thay mặt cho 14 phụ huynh và trẻ em Congo tiết lộ rằng, những đứa trẻ đã bị giết và phi tang xác khi làm việc ở các mỏ cô-ban, một nguyên liệu quan trọng được sử dụng để làm pin cho điện thoại thông minh, máy tính xách tay và ô tô điện. Đơn kiện viết rằng 5 tập đoàn hàng đầu kia đã hỗ trợ và tiếp tay cho các công ty khai thác mỏ trục lợi từ lao động trẻ em, với điều kiện làm việc rất nguy hiểm và đồng lương rẻ mạt.

Cô-ban là một chất cơ bản trong pin lithium sạc lại nhiều lần của hàng triệu sản phẩm Apple, Google, Dell, Microsoft và Tesla. Nhu cầu với cô-ban, được thúc đẩy bởi tiêu dùng công nghệ, đã tăng gấp ba lần trong 5 năm. Hơn 60% cô-ban có nguồn gốc từ Congo, một trong những quốc gia nghèo đói và có nhiều lao động bị lạm dụng bậc nhất trên thế giới.

Trong hồ sơ của tòa án, các gia đình Congo mô tả con cái họ, bị sự nghèo đói cùng cực thôi thúc, đã phải tìm việc làm ở các công trường khai thác lớn, nơi giới chủ trả cho chúng khoảng 2 USD một ngày. Các em phải đào đá bằng những dụng cụ thô sơ trong những đường hầm tối tăm sâu dưới lòng đất.

Thống kê của Statista cho thấy hiện có hơn 6,6 tỷ người đang dùng smartphone, chiếm 84% dân số thế giới. Bao gồm cả bạn, người có thể đang đọc bài viết này trên điện thoại. Và đọc đến đây, bạn có thể liên tưởng đến một hình ảnh không mấy hay ho: chiếc smartphone này mang trong nó rất nhiều bi kịch con người.

Đối với một cư dân đô thị, một ngày điển hình bắt đầu bằng việc rời khỏi tấm ga trải giường bằng vải cotton, tắm bằng xà phòng làm từ dầu cọ hoặc dầu dừa, uống cà phê hoặc trà, pha thêm chút đường, rồi ăn bánh mì, được bọc trong túi ni-lông.

Nhưng những thứ cơ bản đến nỗi không bao giờ nổi bật trong cuộc sống hàng trăm triệu cư dân đô thị trên thế giới ấy thực sự là mồ hôi và nước mắt từ những nơi rất xa xôi. Bông để làm vải sợi rất có thể được trồng ở Trung Quốc, dầu cọ được làm tại Indonesia hoặc Malaysia; cà phê có khi được thu hoạch ở Guatemala, chè ở Ấn Độ, đường từ Úc…

Nền sản xuất đương đại cơ bản là như vậy. Chúng cắt đứt mối liên hệ giữa nguồn gốc các đồ vật và người tiêu thụ.

Cựu chủ tịch FIFA, Sepp Blatter vừa tuyên bố tổ chức World Cup ở Qatar là một sai lầm

The Guardian tiết lộ rằng có khoảng 6.500 công nhân đã thiệt mạng trong quá trình xây các sân vận động ở Qatar, chủ yếu là người lao động nhập cư. Giới chức Qatar chỉ thừa nhận… 3 trường hợp, đồng thời công bố nguyên nhân hầu hết là “đột tử”, và từ chối khám nghiệm tử thi.

Nhưng nhiều báo cáo độc lập đã chỉ ra rằng rất nhiều trường hợp qua đời vì ngừng tim do phải trải qua nhiều giờ đồng hồ làm việc dưới cái nóng của sa mạc. Một bài báo mới đây trên tờ New York Times cho biết ít nhất 2.100 người Nepal đã chết ở Qatar kể từ năm 2010, và 200 người trong số này đã tự tử, vì môi trường làm việc phân biệt chủng tộc và hà khắc. Mỉa mai hơn, các sân vận động ở Qatar sẽ bị tháo dỡ sau khi giải kết thúc, trả lại mặt bằng cho những trung tâm mua sắm.

Trước khi giải diễn ra, cựu chủ tịch FIFA Sepp Blatter thậm chí còn lên báo tuyên bố rằng tổ chức World Cup ở Qatar là một sai lầm, và kể lại câu chuyện lá phiếu bầu cho quốc gia Trung Đông này đã bị thao túng ra sao: trong 6 tháng sau bỏ phiếu, Qatar đã chi 14,6 tỷ usd để mua máy bay phản lực của Pháp, được cho là để đền đáp lại việc Michel Platini và các nước đồng minh tại UEFA đã bỏ phiếu giúp Qatar chiến thắng.

World Cup, một trong những kiện giải trí đáng chú ý nhất hành tinh, sẽ diễn ra trong bối cảnh như vậy. Truyền thông đã và vẫn đang làm một việc kém vui: nhắc nhở chúng ta rằng chiếc Iphone không chỉ làm ra từ những sáng tạo công nghệ và các nhà máy hào nhoáng, mà còn từ máu và nước mắt.

Tất nhiên là khi các trận đấu diễn ra, đa số sẽ tạm quên những câu chuyện kém vui này, vì chúng giống như một hạt sạn trong miệng khi thưởng thức món ăn. Cuộc đấu giữa Messi – Ronaldo trong buổi hoàng hôn của sự nghiệp. Đội tuyển Anh dưới bàn tay hlv Southgate liệu có gì thay đổi, hay vẫn là chú sư tử luôn mất đi uy dũng vào thời điểm quyết định? Trong thế giới của sự giải trí, đấy là chủ đề đáng quan tâm hơn.

Và nếu muốn tiêu dùng trong thanh thản, đôi khi chúng ta phải khuất mắt trông coi. Một trong những điều quan trọng giúp chúng ta tránh được cảm giác day dứt, chính là không biết được rằng những thứ đang phục vụ cho nền tiêu dùng đến từ đâu. World Cup đã bắt đầu, với niềm vui, và cả sự nghiệt ngã bên trong nó.

Lượm lặt