Sơn La: Khá giả nhờ bỏ ngô trồng nhãn

Cây nhãn đã gắn bó với người dân ở vùng đất Chiềng Khương heo hút hàng chục năm nay. Tuy nhiên, do trồng lâu năm nên đất dần thoái hóa cho sản lượng và chất lượng quả thấp.

Một bước ngoặt đối với người trồng nhãn xuất hiện, đó là việc triển khai nhân rộng mô hình nhãn ghép và phát triển trồng mới cây nhãn theo tiêu chuẩn VietGAP với sự dẫn dắt của HTX dịch vụ nông nghiệp Hưng Lộc.

Đến nay, thực tế cho thấy cây nhãn đã mang lại những hiệu quả quan trọng, góp phần tăng thu nhập cho người nông dân, thúc đẩy kinh tế nông nghiệp của địa phương.

Chuyển từ trồng ngô sang trồng nhãn

Ông Trần Văn Lộc (bản Tân Lập) chia sẻ, sau bao năm gắn bó mà cây ngô cho thu nhập chẳng là bao, cuộc sống cũng không khá lên được nên ông mới nghĩ đến việc tập trung vào trồng loại cây khác có giá trị kinh tế cao hơn.

Nhận thấy cây nhãn phù hợp với điều kiện của địa phương, lại là cây sẵn có nhưng do chưa chú trọng đầu tư nên cho hiệu quả kinh tế không cao, ông Lộc chuyển từ trồng ngô sang tập trung trồng nhãn.

Chuyển từ trồng ngô sang trồng nhãn là hướng phát triển kinh tế hiệu quả của HTX dịch vụ nông nghiệp Hưng Lộc (Ảnh: TL)

Điều thuận lợi là tại địa phương lúc đó cũng có chính sách cải tạo, phát triển cây nhãn để tái cơ cấu kinh tế, nâng cao thu nhập. Thông qua các lớp tập huấn của địa phương, ông Lộc đã tiến hành ghép giống nhãn Miền thiết ở Hưng Yên vào các gốc nhãn cũ.

Chỉ sau một năm ghép cải tạo, nương nhãn của gia đình ông đã cho quả. Nhìn nương nhãn cây nào cây nấy sai chi chít quả, càng tới độ chín quả càng mọng nước, khi đến kỳ thu hoạch, rất nhiều người đến đặt mua khiến ông Lộc nhận ra nhãn chính là cây làm giàu ở mảnh đất này mà lâu nay người dân không hề biết.

Với những ưu điểm vượt trội, nhãn bán ra cũng được giá hơn. Giá nhãn thương lái đặt mua tại vườn trung bình lên tới 24-25 nghìn đồng/kg, cao hơn 3 - 5 nghìn đồng/kg so với mọi năm. Nhiều gốc nhãn ghép cho thu hoạch 400 kg quả, bán với giá đầu vụ lên tới 35-37 nghìn đồng/kg, cho thu nhập gần 15-16 triệu đồng, cao hơn nhiều so với trồng ngô.

Tuy nhiên, nhận thấy nếu sản xuất một mình thì đầu ra không ổn định, chính vì vậy, năm 2017, ông Lộc đã cùng các hộ dân thành lập HTX dịch vụ nông nghiệp Hưng Lộc do ông làm giám đốc nhằm sản xuất theo chuỗi, lấy liên doanh, liên kết với doanh nghiệp làm nền tảng mở rộng đầu ra và nâng cao thu nhập.

Cây giảm nghèo

Hiện nay, ngoài diện tích nhãn cũ, các thành viên đã tiến hành trồng những gốc nhãn mới, nâng tổng diện tích lên 41 ha. Nhãn được sản xuất theo quy trình VietGAP, cho năng suất 600 tấn/vụ.

HTX bảo đảm chất lượng từ khi trồng, chăm sóc, đến thu hoạch, đóng gói sản phẩm. Trung bình 1kg nhãn hiện có 70 - 75 quả, các thành viên HTX đang cố gắng đạt trọng lượng bình quân 45 - 50 quả/kg nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường tiêu thụ trong nước và xuất khẩu.

Sản phẩm nhãn của HTX ngoài xuất vào các siêu thị, hệ thống cửa hàng nông sản sạch còn phục vụ xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Ngoài ra còn có nhiều đối tác đặt hàng xuất khẩu nhãn sang thị trường Mỹ, Úc…

Với năng suất 13 tấn/ha, sau khi trừ chi phí đầu tư, công hái, thành viên HTX có thể “ẵm” về không dưới 400 triệu đồng.

Cây nhãn đã trở thành cây giảm nghèo ở Chiềng Khương (Ảnh: TL)

Theo tính toán của HTX, trồng nhãn trên diện tích lớn thực chất không nhàn hơn so với một số cây trồng khác. Việc chăm bón cho cây nhãn cũng phải tuân thủ theo quy trình, từ việc cho “ăn” phân theo tỷ lệ phù hợp đến việc dọn cỏ bằng tay, chú trọng xua đuổi côn trùng bằng phương pháp thủ công cũng đều cần thời gian và công sức thì cây nhãn sẽ sinh trưởng, phát triển tốt.

Mỗi năm, các thành viên chỉ bón phân 2 lần. Sau khi thu quả xong, HTX tiến hành cắt tỉa, dọn dẹp cành sâu bệnh, cành xấu, sau đó làm cỏ sạch sẽ rồi đào rãnh xung quanh gốc, bỏ phân chuồng xuống và lấp đất lại. Khi cây nhãn ra hoa, các thành viên lại cho “ăn” thêm phân một lần nữa.

Ngoài bón phân đúng thời điểm, đúng liều lượng, chủng loại, HTX còn thường xuyên kiểm tra tình hình sinh trưởng của cây nhãn. Khi phát hiện sâu bệnh hại, thành viên diệt trừ ngay không để lây lan ra diện rộng. Tuy nhiên, việc tiến hành như thế nào, sử dụng thuốc hay phương pháp nào đều phải được ghi chép cẩn thận.

Nhờ đầu tư sản xuất, HTX Hưng Lộc đã tham gia vào việc đưa cây nhãn phủ xanh đồi trọc và trở thành cây giảm nghèo tại địa phương. Đến nay, Chiềng Khương là một trong những xã đi đầu ở huyện Sông Mã về phát triển cây nhãn theo hướng hàng hóa. Theo UBND xã Chiềng Khương, diện tích nhãn của địa phương là hơn 700ha, trong đó, khoảng 350ha là nhãn ghép với gốc cũ, còn lại là nhãn trồng mới.

Theo ông Trần Văn Lộc, đến nay, cây nhãn đã trở thành cây hàng hóa chủ lực không chỉ làm giàu cho các thành viên mà còn cho nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số học và làm theo.

Cùng với dòng chảy phát triển cây nhãn hàng hóa của huyện Sông Mã, các thành viên HTX dịch vụ nông nghiệp Hưng Lộc đang tích cực tham gia quảng bá, giới thiệu sản phẩm, tiếp tục đưa cây nhãn phát triển bền vững, giúp người dân giảm nghèo và vươn lên làm giàu.