Vượt thách thức để hiện thực hoá lộ trình xăng sinh học E10

Tại hội thảo quốc tế: “Phát triển nhiên liệu sinh học trong thời kỳ mới - Những nhiệm vụ trọng tâm để kiến tạo tương lai nhiên liệu bền vững cho Việt Nam” sáng ngày 27/8 tại Hà Nội, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, chuyển đổi năng lượng theo hướng xanh, sạch là xu thế tất yếu trên toàn cầu. Trong đó, nhiên liệu sinh học, đặc biệt là xăng E10, được coi là một trong những giải pháp chiến lược, góp phần giảm phát thải khí nhà kính, nâng cao giá trị ngành nông nghiệp và bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Bộ trưởng khẳng định, Việt Nam đã và đang chuẩn bị đầy đủ cơ sở pháp lý, hạ tầng kỹ thuật và năng lực sản xuất để triển khai đồng bộ việc sử dụng xăng E10 trên toàn quốc từ ngày 1/1/2026. Hiện nay, xăng E10 đã được cung cấp thí điểm tại một số thành phố lớn như Hà Nội, Hải Phòng, TP Hồ Chí Minh và bước đầu ghi nhận sự quan tâm tích cực từ người tiêu dùng.

Các doanh nghiệp đầu mối như Petrolimex, PVOIL, Sài Gòn Petro cũng đã sẵn sàng về hạ tầng phối trộn và phân phối, bảo đảm cung ứng xăng E10 đồng bộ từ ngày 1/1/2026 trên phạm vi cả nước.

Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên.

"Tuy nhiên, để hiện thực hóa mục tiêu phát triển nhiên liệu sinh học tiến tới thay thế hoàn toàn xăng khoáng, chúng ta cần phải vượt qua những thách thức lớn về công nghệ, chính sách và thị trường. Đồng thời, phải nâng cao năng lực sản xuất nhiên liệu sinh học trong nước vì hiện nay, chúng ta mới đáp ứng khoảng 40% nhu cầu theo pha chế xăng E10.

Điều này cũng đặt ra yêu cầu cấp bách về mở rộng vùng nguyên liệu, nâng công suất sản xuất ethanol, đồng thời xây dựng cơ chế chính sách đủ mạnh, khả thi để khuyến khích sản xuất, nhập khẩu và dự trữ chiến lược nguồn nhiên liệu sinh học", Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nêu.

Ông Đỗ Văn Tuấn - Chủ tịch Hiệp hội Nhiên liệu Sinh học Việt Nam (VBFA) cho biết thực tế tiêu thụ xăng E5 RON 92 có xu hướng giảm.

Theo ông Tuấn, nguyên nhân đến từ nhiều yếu tố đa chiều. Về phía người tiêu dùng, vẫn còn tồn tại tâm lý e ngại về chất lượng xăng sinh học. Về kinh doanh, mức chênh lệch giá giữa xăng E5RON92 và RON95 khá thấp, chưa đủ để tạo động lực mạnh mẽ cho người dân chuyển đổi. Các doanh nghiệp sản xuất trong nước thì gặp khó khăn do thiếu thị trường ổn định và phải cạnh tranh gay gắt với nguồn ethanol nhập khẩu. Bên cạnh đó, các cơ chế hỗ trợ về tài chính, thuế, tín dụng còn hạn chế và công tác truyền thông chưa thực sự hiệu quả.

Hội thảo quy tụ nhiều chuyên gia trong và ngoài nước.

Để khắc phục, ông Tuấn kiến nghị cần có những giải pháp đồng bộ, trong đó nhấn mạnh vai trò của truyền thông để cung cấp thông tin chính xác, minh bạch, đồng thời đơn giản hóa thủ tục hành chính và xây dựng các chính sách vĩ mô, vi mô phù hợp hơn.

Từ góc độ quốc tế, ông Gabriel HO - đại diện Trung tâm Nhiên liệu Xanh Toàn cầu (GCGF) khuyến nghị, Việt Nam cần hiện đại hóa các nhà máy sản xuất ethanol bằng công nghệ cải tiến, tái cấu trúc quyền sở hữu để thu hút nhà đầu tư và tích hợp các nhà máy với mạng lưới phân phối để bảo đảm đầu ra.

Thứ hai, cần bảo đảm nguồn cung nguyên liệu như sắn thông qua canh tác theo hợp đồng, chương trình bình ổn giá và đổi mới nông nghiệp để cải thiện năng suất. Ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng tính linh hoạt về nguyên liệu bằng cách bổ sung mật mía, nghiên cứu nhiên liệu sinh học thế hệ thứ hai và đảm bảo nhập khẩu linh hoạt để kiểm soát rủi ro.

Thứ ba, về chính sách, ông Gabriel HO cho rằng cần triển khai các gói trợ cấp tạm thời, ưu đãi thuế và cơ chế hỗ trợ giá để bảo đảm ethanol có tính cạnh tranh. Đồng thời, cần thực thi nghiêm ngặt các quy định pha trộn và nghiên cứu các phương án tài chính khí hậu để cấp vốn nâng cấp nhà máy và hiện đại hóa chuỗi cung ứng.

Ngoài ra, việc nâng cấp hạ tầng lưu trữ, đường ống và cơ sở pha trộn để tương thích với ethanol là yếu tố then chốt để bảo đảm nguồn cung ổn định, sẵn sàng cho việc triển khai xăng E10 trên toàn quốc.

Về phía doanh nghiệp, để chuẩn bị tốt nhất cho lộ trình chuyển đổi, Nguyễn Quang Dũng - Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) đưa ra một số đề xuất, kiến nghị. Về thuế, cần quy định mức thuế cố định trên một lít xăng sinh học bán ra, thay vì tính theo tỷ lệ như hiện nay. Đồng nhất mức thuế suất giữa xăng nền và xăng sinh học bán ra để tạo sự công bằng giữa đầu vào và đầu ra. Tới đây, khi không còn xăng khoáng trên thị trường, việc duy trì hai mức thuế khác nhau sẽ không còn phù hợp.

"Hai đề xuất này được xây dựng trên nguyên tắc không làm giảm thu ngân sách và tạo thuận lợi tối đa cho cả doanh nghiệp và cơ quan quản lý thuế trong việc kê khai, nộp thuế", ông Dũng lưu ý.

Về định mức chi phí, Petrolimex đề nghị Bộ Công Thương, Bộ Tài chính sớm ban hành định mức chi phí kinh doanh cho xăng E10. Đây là thông số đầu vào rất quan trọng để xác định giá bán trên thị trường.

Về tiêu chuẩn kỹ thuật, Petrolimex kiến nghị xem xét lại quy chuẩn hiện hành, đề xuất tăng giới hạn hàm lượng oxy vì oxy trong ethanol không phải là phụ gia cần hạn chế. Đồng thời, doanh nghiệp đề nghị áp dụng mức hàm lượng cồn tối đa 10% theo thông lệ quốc tế, thay vì quy định khoảng dao động, để tạo sự linh hoạt trong quá trình pha chế khi triển khai xăng E10 đại trà.

Ngoài ra, Petrolimex bày tỏ mong muốn các hiệp hội sản xuất ô tô, xe máy tại Việt Nam đồng hành cùng nhà sản xuất và nhà phân phối trong việc truyền thông về tính ưu việt của xăng sinh học đến người tiêu dùng, giúp xóa bỏ các rào cản tâm lý...