Xếp hạng tổ chức phát hành có đủ đánh giá rủi ro đầu tư trái phiếu?

Yếu tố chính dẫn tới kết quả xếp hạng

Trong 6 tháng đầu năm 2024, Công ty cổ phần Xếp hạng tín nhiệm đầu tư Việt Nam (VIS Rating) công bố kết quả xếp hạng tổ chức phát hành dài hạn lần đầu cho 3 ngân hàng tư nhân quy mô vừa: Ngân hàng Thương mại Cổ phần Tiên Phong (TPBank) (AA-), Ngân hàng Thương mại Cổ phần Phương Đông (OCB) (A+) và Ngân hàng Thương mại Cổ phần Lộc Phát (LPBank) (A+), với triển vọng ổn định.

VIS Rating đánh giá năng lực độc lập của TPBank mạnh hơn so với hai ngân hàng còn lại nhờ cấu trúc nguồn vốn và khả năng sinh lời mạnh mẽ. Tương tự, OCB có khả năng sinh lời ở mức mạnh thể hiện qua lợi suất cho vay và NIM cao hơn trung bình ngành, cũng như được thúc đẩy bởi khả năng quản lý chi phí hoạt động thông qua nỗ lực chuyển đổi số.

Trong khi đó, điểm mạnh của LPBank là chất lượng tài sản trên mức trung bình, nhờ khả năng kiểm soát chất lượng tài sản cùng tỷ lệ bao phủ nợ xấu vượt trội so với trung bình ngành.

Rủi ro cần lưu ý

Đánh giá về những rủi ro cần lưu ý đối với ngành ngân hàng, VIS Rating cho rằng, rủi ro quản trị và thanh khoản là hai rủi ro chính cho ngành ngân hàng, như đã được thể hiện qua việc rút tiền gửi hàng loạt và căng thẳng thanh khoản tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn (SCB) vào năm 2022.

Ảnh minh hoạ.

Các sự cố tại Ngân hàng Xây dựng (CB Bank) và Ngân hàng Thương mại TNHH Một thành viên Toàn cầu (GP Bank) vào năm 2015 cũng tương tự như SCB. Hoạt động của ngân hàng bị chi phối bởi một số ít cổ đông, và các ngân hàng tăng mạnh tín dụng cho các nhà phát triển bất động sản và các dự án liên quan tới các cổ đông này. Do sự suy giảm năng lực tài chính của các doanh nghiệp liên quan và dự án của họ, ngân hàng đã phải gánh chịu nợ xấu tăng mạnh và thua lỗ kéo dài, cuối cùng dẫn tới việc mất thanh toán.

Rủi ro quản trị phát sinh khi các cá nhân nắm giữ vị trí quan trọng trong ngân hàng và trong các tập đoàn – ví dụ như cổ đông hoặc thành viên hội đồng quản trị, từ đó có thể chi phối hoạt động ngân hàng để phục vụ mục đích cá nhân. Những mối liên kết chặt chẽ này gây ra rủi ro hoạt động và khiến ngân hàng dễ bị tổn thương hơn khi các tập đoàn lớn gặp vấn đề, tác động tới tâm lý thị trường và tạo nên các đợt rút tiền gửi hàng loạt của khách hàng.

Có đủ để đánh giá rủi ro đầu tư trái phiếu?

Xếp hạng tổ chức phát hành phản ánh đánh giá của VIS Rating về khả năng thanh toán các nghĩa vụ nợ của tổ chức phát hành. Nhà đầu tư trái phiếu phải chịu những rủi ro liên quan đến tổ chức phát hành, cũng như những rủi ro gắn liền với khoản trái phiếu mà họ đầu tư.

Xếp hạng trái phiếu – gắn với từng trái phiếu cụ thể - phản ánh đánh giá của VIS Rating về mức độ rủi ro của những cấu trúc giao dịch, chẳng hạn như bảo lãnh thanh toán từ bên thứ ba và thứ tự ưu tiên thanh toán cho các trái chủ. So với xếp hạng tổ chức phát hành, xếp hạng trái phiếu cung cấp nhiều thông tin chuyên sâu hơn cho nhà đầu tư nhằm đánh giá rủi ro các khoản đầu tư và giúp định giá trái phiếu.

Dữ liệu lịch sử về giá trái phiếu trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam cho thấy rằng rủi ro tín dụng không phải lúc nào cũng phản ánh đầy đủ nếu chỉ nhìn từ khía cạnh giá trái phiếu.

Phân tích của VIS Rating cho thấy một số xu hướng không hợp lý trong việc định giá trái phiếu ở Việt Nam. Thứ nhất, một số ngân hàng có chất lượng tín nhiệm cao hơn đang phát hành với mức lãi suất cao hơn so với ngân hàng có chất lượng tín nhiệm yếu hơn. Thứ hai, các tổ chức phát hành là ngân hàng có chất lượng tín nhiệm tương đương, có mức khác biệt tương đối lớn về lãi suất phát hành, mặc dù các trái phiếu này có điều khoản và điều kiện tương tự nhau.