Thương mại dịch vụ: Quy mô lớn và sâu không bằng nhỏ mà rộng khắp

Thống kê của Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho thấy, từ năm 2011 trở lại đây, tốc độ tăng trưởng bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng có chậm lại, nhưng tính chung từ 2006-2016, tốc độ tăng trưởng bình quân của lĩnh vực này luôn cao gấp 1,5-2 lần so với tốc độ tăng trưởng bình quân của GDP cùng thời kỳ.

Hạ tầng thương mại chưa đáp ứng nhu cầu

Có một thực tế hiện nay là, chính sách nhằm thúc đẩy sự phát triển của thương mại trong nước chưa được quan tâm đúng mức, sự quan tâm đầu tư cho phát triển hệ thống hạ tầng bán buôn, bán lẻ còn nhiều khó khăn, trong khi ngành bán lẻ trong nước có tốc độ tăng trưởng khá mạnh nhưng lại đang đứng trước nguy cơ bị các tập đoàn, doanh nghiệp nước ngoài thôn tính. 

Bà Trần Thị Phương Lan, Phó Giám đốc Sở Công Thương TP Hà Nội đánh giá, tốc độ phát triển thương mại, dịch vụ trong nước thời gian qua vô cùng sôi động. Tuy nhiên, hạ tầng thương mại hiện nay lại đang gặp rất nhiều khó khăn, mô hình các trung tâm thương mại, siêu thị, chợ đầu mối… cấp vùng rất ít, đa phần tập trung chủ yếu ở các thành phố lớn, các quận nội thành việc phát triển quy mô rộng vẫn còn hạn chế.“Hạ tầng thương mại của Hà Nội với 22 trung tâm thương mại, 128 siêu thị lớn, trong khi tốc độ phát triển hạ tầng thương mại điện tử giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp đầu tư nước ngoài đang có sự cạnh tranh rất khốc liệt. Thực tế là doanh nghiệp trong nước xin phát triển hệ thống bán lẻ không được, nhưng các doanh nghiệp bán lẻ của nước ngoài lại phát triển rất mạnh mẽ”, bà Lan chỉ rõ.

PGS.TS. Hoàng Thọ Xuân nêu rõ, trong hoạt động bán lẻ Việt Nam chưa có chương trình tổng thể để phát triển các kênh phân phối. Các quy định, chính sách hay nguồn tài chính cho hoạt động này cũng nằm rải rác trong nhiều chương trình, chính sách khác nhau.

Theo phân tích của PGS.TS. Hoàng Thọ Xuân, người phân phối sẽ nắm rõ nhu cầu của thị trường và điều này sẽ chi phối lại quá trình sản xuất. Do đó, các cơ sở bán lẻ phải có liên kết với cơ sở sản xuất và Nhà nước phải có chính sách liên kết doanh nghiệp sản xuất với đối tượng phân phối, tập trung vào xây dựng chuỗi cung ứng, hình thành cửa hàng tiện lợi. Đồng thời, cần phải xác định được doanh nghiệp đầu đàn để “chỉ huy” sự phát triển của từng ngành, từng sản phẩm.

PGS.TS. Hoàng Thọ Xuân cũng lưu ý các doanh nghiệp bán lẻ trong nước nên tập trung khai thác thị trường nông thôn, bởi đây là thị trường rất nhiều lợi thế tiềm năng và là địa bàn giàu “dinh dưỡng” cho phát triển thị trường Việt và hàng Việt.

Cùng với đó, việc quản trị theo chuỗi sẽ trợ giúp đắc lực cho chống buôn lậu và gian lận thương mại, quản lý chất lượng hành hóa, đặc biệt là kiểm soát an toàn vệ sinh thực phẩm. Vì thế, phát triển các chuỗi cung ứng là con đường hợp thời nhất để có ngành thương mại hiện đại trong một thị trường hiện đại.

Thương mại dịch vụ hướng đến quy mô rộng

Lạc quan hơn với khả năng của các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam, PGS.TS. Hoàng Thọ Xuân cho rằng, các doanh nghiệp nhỏ không có gì phải sợ hãi và né tránh sức cạnh tranh trước các doanh nghiệp lớn. Bởi vì theo ông, nhiều khi quy mô doanh nghiệp không bằng tốc độ phát triển.

“Phàm là doanh nghiệp nhỏ thì năng động, linh hoạt và sáng tạo. Doanh nghiệp lớn mà chỉ tập trung theo chiều sâu chưa chắc đã bằng nhỏ mà bao phủ rộng khắp. Doanh nghiệp bán lẻ trong nước không có gì phải tự nguyện chấp nhận nhường lại và thu hẹp thị trường kinh doanh”, PGS.TS. Hoàng Thọ Xuân cho biết.

Theo ông Nguyễn Văn Hội, Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương), hệ thống kết cấu hạ tầng thương mại bán lẻ (chợ, siêu thị, trung tâm thương mại trung tâm logistics, cửa hàng tiện lợi, chuyên doanh…) ở nước ta tuy tăng nhanh nhưng phân bố không đều, tập trung chủ yếu và phát triển mạnh ở các thành phố, thị xã, thị trấn.

“Việc đầu tư nước ngoài chủ yếu phát triển các loại hạ tầng thương mại văn minh, hiện đại ở các thành phố lớn, còn chợ và địa bàn nông thôn chưa có đầu tư của doanh nghiệp nước ngoài do quy mô nhỏ, khả năng sinh lợi ít. Trong khi đó, nguồn lực đầu tư cho cơ sở hạ tầng thương mại chưa được quan tâm, vốn đầu tư thực hiện của khu vực kinh tế nhà nước cho thương mại trong nước không đáng kể và có xu hướng giảm dần”, ông Hội nêu rõ.

Chính vì thế, ông Hội cho biết, tới đây Bộ Công Thương sẽ tiếp tục hoàn thiện cơ chế chính sách liên quan tới phát triển hạ tầng thương mại. Trong đó, khâu quan trọng nhất là tăng cường đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực làm việc trong lĩnh vực phân phối, bán lẻ qua đó thúc đẩy hiệu quả hoạt động của các chủ thể kinh doanh, đồng thời chú trọng tới việc hỗ trợ về kỹ năng quản lý cũng như đào tạo về kỹ năng chuyên môn cho lao động trong ngành.

Nên đọc