Để AI tạo giá trị thật: Doanh nghiệp phải thay đổi từ tư duy đến hệ vận hành

Thay đổi tư duy về ứng dụng AI đồng thời đầu tư vào năng lực của con người

Muốn thay đổi kết quả, doanh nghiệp phải thay đổi ngay từ cách đặt vấn đề. Nhiều tổ chức bắt đầu hành trình AI bằng việc đi tìm mô hình, nền tảng hay công cụ tốt nhất, nhưng lại bỏ qua câu hỏi quan trọng hơn: AI giải quyết bài toán gì trong mô hình kinh doanh hiện tại? Việc chạy theo công nghệ mà không xuất phát từ nhu cầu thực tế dẫn đến đầu tư dàn trải, không có tiêu chí đánh giá rõ ràng. Khi không đo được giá trị, doanh nghiệp rất dễ mất niềm tin vào AI và ngưng triển khai trước khi thấy được lợi ích thật sự.

Theo ông Lê Hùng Cường, Phó Tổng Giám đốc FPT Digital - Tập đoàn FPT, thay đổi tư duy là điểm khởi đầu bắt buộc. Ông nhấn mạnh: “Doanh nghiệp không nên bắt đầu bằng câu hỏi ‘AI nào tốt nhất?’ mà phải bắt đầu bằng ‘Bài toán nào cần được giải?’ Chỉ khi xác định đúng mục tiêu, doanh nghiệp mới chọn được công nghệ phù hợp và triển khai có kết quả.” Đây là khác biệt quan trọng giữa doanh nghiệp ứng dụng AI hiệu quả và doanh nghiệp triển khai theo phong trào.

Tư duy đúng giúp doanh nghiệp nhìn rõ rằng AI không thể hoạt động hiệu quả nếu thiếu nền tảng. Dữ liệu phải được chuẩn hóa, quy trình phải được đơn giản hóa và hệ thống công nghệ phải đủ liên thông. Nếu dữ liệu rời rạc, quy trình phức tạp, AI dù tiên tiến đến đâu cũng chỉ cho ra kết quả không ổn định. Vì vậy, thay đổi cách nhìn về AI cũng là thay đổi cách nhìn về chính mô hình vận hành.

Khi AI chỉ được ứng dụng ở từng phòng ban, hiệu quả sẽ nhỏ lẻ; nhưng khi AI được tích hợp ở cấp quy trình - từ dữ liệu, phân tích, tác vụ, vận hành đến quyết định - doanh nghiệp sẽ nhìn thấy tác động lớn hơn ở năng suất, chi phí và tốc độ phục vụ khách hàng. Lúc này, AI bắt đầu trở thành một phần của năng lực cạnh tranh chứ không còn là công cụ thử nghiệm.

Vai trò của lãnh đạo là yếu tố quyết định AI có thành công hay không. Một chiến lược AI hiệu quả không thể được giao hoàn toàn cho bộ phận công nghệ. Lãnh đạo phải trực tiếp tham gia vào việc đặt mục tiêu, phân bổ nguồn lực, xây dựng chính sách đào tạo và dẫn dắt sự thay đổi trong tổ chức. Nếu lãnh đạo không định hướng rõ ràng, không cam kết theo đuổi tới cùng, các sáng kiến AI rất dễ đứt đoạn giữa chừng. Điều doanh nghiệp cần không chỉ là công cụ mạnh, mà là tổ chức mạnh để đủ khả năng thích ứng, vận hành và mở rộng các ứng dụng AI theo thời gian.

Cuối cùng, thay đổi tư duy về AI cũng đồng nghĩa với việc đầu tư vào năng lực của con người. AI không thay thế nhân sự mà làm thay đổi vai trò của họ. Người lao động cần được trang bị kỹ năng mới để sử dụng AI an toàn, hiệu quả và sáng tạo. Chỉ khi công nghệ và con người đi cùng nhau, doanh nghiệp mới tạo ra giá trị bền vững.

Từ thử nghiệm đến tăng trưởng: Lộ trình AI để SME “bắt nhịp” cuộc chơi mới

Giai đoạn đầu tiên của hành trình này là thử nghiệm có định hướng. SME thường bắt đầu biết tới AI qua các công cụ phổ biến như trợ lý tạo nội dung, chatbot hoặc ứng dụng xử lý văn bản. Nhưng phần lớn dừng lại ở mức “thử cho biết”. Nếu không có mục tiêu cụ thể, kết quả chỉ là loạt ứng dụng phân tán, không giúp doanh nghiệp giải quyết vấn đề thực tế. Tuy nhiên, đây vẫn là giai đoạn quan trọng giúp lãnh đạo và nhân viên hình thành nhận thức ban đầu về nền tảng AI cho bước đi xa hơn.

Đến khi đã quen với AI, doanh nghiệp bước sang giai đoạn chủ động, nơi từng phòng ban tự tìm cách tận dụng AI vào công việc: marketing dùng AI để nâng tốc độ sản xuất nội dung; nhân sự khai thác AI để lọc hồ sơ; bộ phận vận hành sử dụng AI để tổng hợp báo cáo. Tuy nhiên, chính sự chủ động tự phát này lại dễ khiến doanh nghiệp rơi vào trạng thái “mạnh ai nấy làm”, không có chuẩn chung và không thể đo lường hiệu quả. SME lúc này cần bắt đầu chuyển AI từ cấp độ cá nhân sang cấp độ tổ chức.

Để tạo bước nhảy, doanh nghiệp phải tiến vào giai đoạn hệ thống hóa, nơi AI thật sự trở thành một phần của vận hành chứ không phải công cụ cá nhân. Đây là điểm quyết định năng lực tăng trưởng. Tại giai đoạn này, doanh nghiệp cần chuẩn hóa cách dùng AI, xây dựng hướng dẫn, tiêu chuẩn dữ liệu về vận hành và hệ thống KPI đo hiệu quả. Khi đó, AI không chỉ hỗ trợ tác vụ mà tạo ra sự thay đổi trong năng suất tổng thể: tối ưu chuỗi cung ứng, cải thiện dịch vụ khách hàng, rút ngắn thời gian xử lý công việc, giảm chi phí vận hành, đồng thời mở ra năng lực ra quyết định nhanh hơn theo dữ liệu.

Theo ông Lê Hùng Cường - Phó Tổng Giám đốc FPT Digital, Tập đoàn FPT - hành trình này không đòi hỏi nguồn lực lớn như nhiều SME vẫn nghĩ:“SME không cần đội ngũ AI hùng hậu. Chỉ cần bắt đầu từ một điểm nghẽn thật sự, giải quyết triệt để bằng AI và đo lường được hiệu quả. Một chiến thắng nhỏ có thể tạo ra thay đổi lớn trong toàn tổ chức”. Đây cũng là chiến lược thực tế nhất đối với SME Việt Nam, vốn phải tối ưu chi phí nhưng vẫn phải tăng tốc cạnh tranh.

Tới khi AI được đưa vào quy trình chính thức, doanh nghiệp có thể tiếp tục bước vào cấp độ cao hơn: AI như nền tảng để đổi mới mô hình kinh doanh. Đây là nơi doanh nghiệp có thể tạo ra sản phẩm mới, dịch vụ mới, mô hình vận hành mới - điều mà trước đây SME gần như không có cơ hội vì hạn chế nguồn lực. AI giúp SME tiếp cận thị trường nhanh hơn, dự báo biến động tốt hơn và phục vụ khách hàng cá nhân hóa hơn.

Từ thực tế thị trường cho thấy SME không thiếu cơ hội ứng dụng AI và khi coi AI là hành trình chuyển đổi tư duy, từ nhận thức đến vận hành bài bản, thì SME hoàn toàn có thể bắt nhịp cuộc chơi mới và tạo ra sức bật tăng trưởng dài hạn.