Chuyển đổi vai trò của nhà mạng viễn thông trong bối cảnh mới

Tại Hội nghị triển khai Kế hoạch năm 2026 của Tập đoàn VNPT diễn ra ngày 18/12/2025, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng đã đưa ra một thông điệp mạnh mẽ về sự cấp thiết phải tái định nghĩa vai trò của nhà mạng viễn thông trong kỷ nguyên số,.

Thoát khỏi "chiếc áo cũ" viễn thông truyền thống

Trong nhiều thập kỷ qua, nhà mạng viễn thông thường được định nghĩa đơn giản là những doanh nghiệp xây dựng mạng lưới, phát triển thuê bao và cung cấp kết nối. Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, mô hình này đang bộc lộ những giới hạn rõ rệt. Thị trường đã bão hòa, sự cạnh tranh chủ yếu dựa vào cuộc đua về giá, trong khi giá trị gia tăng mang lại ngày càng thấp.

Nhìn ra thế giới, các quốc gia chuyển đổi số thành công như Nhật Bản (NTT), Hàn Quốc (SK Telecom), hay Singapore (Singtel) đều có điểm chung: Nhà mạng không còn là doanh nghiệp viễn thông thuần túy mà đã chuyển mình thành nhà cung cấp hạ tầng số và nền tảng số quốc gia.

Bộ trưởng nhấn mạnh: “Đã đến lúc phải tuyên bố về nhà mạng viễn thông thế hệ mới của Việt Nam - nền tảng số của nền kinh tế”. Vị thế của một nhà mạng hiện đại không còn được đo đếm bằng số lượng thuê bao hay băng thông, mà phải được đánh giá bằng năng lực làm chủ hạ tầng số, dữ liệu, công nghệ lõi và khả năng điều phối hệ sinh thái số quốc gia.

5 đặc trưng cốt lõi của nhà mạng thế hệ mới

Để thực hiện sứ mệnh mới này, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đã chỉ rõ 5 đặc điểm nhận diện của một nhà mạng viễn thông thế hệ mới:

Hạ tầng số tích hợp: Nhà mạng không chỉ cung cấp sóng di động mà phải trở thành "xương sống của không gian số quốc gia". Hạ tầng này bao gồm mạng viễn thông tích hợp với trung tâm dữ liệu, điện toán đám mây, điện toán biên và các nền tảng bảo đảm an ninh mạng.

Làm chủ công nghệ lõi: Thay vì chỉ vận hành các thiết bị mua từ nước ngoài và chịu cảnh phụ thuộc, nhà mạng phải có năng lực nghiên cứu và phát triển (R&D). Chỉ khi làm chủ công nghệ, nhà mạng mới có thể tạo ra giá trị gia tăng mới thay vì chỉ làm người vận hành.

Điều phối hệ sinh thái số: Nhà mạng không nên ôm đồm làm tất cả. Thay vào đó, họ cần mở nền tảng (Open API) để các doanh nghiệp, startup và cơ quan nhà nước cùng phát triển ứng dụng trên hạ tầng chung. Mạng viễn thông khi đó sẽ trở thành một hạ tầng "có thể lập trình được", tương tự cách làm của SK Telecom hay Singtel.

Động lực tăng trưởng mới: Doanh thu sẽ không còn đến từ thuê bao cá nhân mà dịch chuyển sang mô hình B2B (doanh nghiệp) và B2G (Chính phủ). Tăng trưởng sẽ đến từ dữ liệu, các nền tảng dùng chung và năng lực xử lý dữ liệu an toàn, có trách nhiệm.

Gắn liền với an ninh quốc gia: Viễn thông và dữ liệu hiện nay là vấn đề chủ quyền số và năng lực quản trị quốc gia. Do đó, nhà mạng viễn thông thế hệ mới được xác định là "hạ tầng chiến lược gắn với lợi ích quốc gia".

Hành trình từ Telco sang Techco của VNPT

Sự chuyển dịch này không chỉ là lý thuyết mà đang diễn ra thực tế tại các doanh nghiệp lớn như VNPT. Sau 5 năm tái cơ cấu, VNPT đang chuyển đổi mạnh mẽ từ một nhà cung cấp dịch vụ viễn thông truyền thống (Telco) sang tập đoàn công nghệ số (Techco).

Kết quả của sự chuyển dịch này rất khả quan. Giai đoạn 2021-2025, tổng doanh thu hợp nhất của VNPT dự kiến đạt gần 288.000 tỷ đồng. Riêng năm 2025, doanh thu đạt hơn 61.200 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế gần 6.600 tỷ đồng, đặt 103,7% kế hoạch. Đặc biệt, VNPT đang thực hiện chiến lược "go global", hợp tác với Qualcomm để phát triển công nghệ lõi và ra mắt công ty chuyên về trí tuệ nhân tạo (VNPT AI)…, khẳng định quyết tâm làm chủ các công nghệ mũi nhọn.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhận định rằng việc VNPT chuyển dịch sang Techco và vươn ra thị trường quốc tế là những quyết định đúng xu thế. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng dù chuyển đổi theo hướng nào, cái "gốc" của nhà mạng vẫn là hạ tầng. Do đó, tỷ lệ đầu tư cho hạ tầng cần chiếm từ 15-20%, thậm chí tới 30% doanh thu để đảm bảo vùng phủ và chất lượng.

Con đường từ Telco sang Techco, như trường hợp của VNPT, cho thấy đây là một hành trình nhiều thách thức nhưng tất yếu. Khi nhà mạng đủ mạnh về hạ tầng, đủ sâu về công nghệ và đủ mở để điều phối hệ sinh thái, viễn thông sẽ không chỉ là ngành kinh tế, mà trở thành trụ cột chiến lược bảo đảm tăng trưởng, năng lực cạnh tranh và chủ quyền số của Việt Nam trong kỷ nguyên mới.