Đồng bằng sông Cửu Long triển khai nhiều phương án ứng phó hạn hán, xâm nhập mặn

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, mùa khô năm 2023 - 2024, xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long cao hơn trung bình nhiều năm, tương đương với năm 2020 - 2021. Trong thời kỳ cao điểm (khoảng tháng 2 - 4/2024) có thể xảy ra thiếu nước ngọt cục bộ, xâm nhập mặn vào sâu các cửa sông.

Để chủ động ứng phó với nguy cơ hạn mặn và thiếu nước cục bộ, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các Bộ trưởng, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cần chủ động triển khai ứng phó nguy cơ hạn mặn, thiếu nước trong những tháng cao điểm mùa khô. Theo dõi sát diễn biến và có dự báo về nguồn nước, chất lượng nước, nguy cơ thiếu nước, xâm nhập mặn…

Công trình cống Cái Lớn - Cái Bé (Kiên Giang) đang vận hành ngăn mặn bảo vệ hàng trăm ngàn ha lúa ở các tỉnh Kiên Giang, Hậu Giang, Sóc Trăng, Bạc Liêu…

Diễn biến phức tạp

Nhớ lại đợt nước mặn xâm nhập năm 2020, bà Lục Thị Kim Loan (ngụ xã Hiệp Đức, huyện Cai Lậy) kể lại, thời điểm này, tình hình hạn hán và xâm nhập mặn diễn ra vô cùng căng thẳng. Hàng loạt vườn sầu riêng bị nước mặn tấn công khiến cây bị khô héo, kiệt quệ vì thiếu nước ngọt để tưới. Chính quyền phải huy động sà lan chạy lên hướng cầu Mỹ Thuận để chở nước ngọt về đây nhằm cứu vườn sầu riêng.

“Năm đó, ngoài việc tốn kém chi phí khá nhiều thì vườn cây cũng bị thất thu. Còn năm nay, do mọi người ý thức và chủ động phòng chống hạn mặn từ rất sớm”, bà Loan nói.

Nhận định về mùa khô năm nay, ông Nguyễn Văn Mẫn - Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) tỉnh Tiền Giang cho rằng, mùa khô 2024 ở Đồng bằng sông Cửu Long nói chung và Tiền Giang nói riêng, ít có mưa trái mùa. Tổng lượng dòng chảy về hạ lưu thấp hơn trung bình nhiều năm từ 5 - 15%.

“Mực nước trên dòng chính sông Mekong xuống dần ở mức thấp, còn mực nước đầu nguồn sông Tiền chịu ảnh hưởng mạnh của thủy triều. Vì vậy, độ mặn trên sông Tiền mùa khô năm 2024 lấn sâu vào nội đồng 52 - 56 km”, người đứng đầu ngành nông nghiệp tỉnh Tiền Giang dự báo.

Nông dân tỉnh Tiền Giang tích trữ nước ngọt nhằm đảm bảo tưới cho vườn cây ăn trái trong mùa hạn hán, xâm nhập mặn kéo dài.

Ngành nông nghiệp tỉnh Bến Tre nhìn nhận, xâm nhập mặn mùa khô năm 2023 - 2024 xuất hiện sớm, sâu và kéo dài trên địa bàn tỉnh ở mức tương đương và cao hơn mùa khô năm 2015 - 2016. Do đó, ngành nông nghiệp đang phối hợp với các địa phương vận động người dân trữ nước mưa, nước ngọt để ứng phó trong điều kiện hạn mặn kéo dài.

Còn theo Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh Bến Tre, trong tháng 3/2024 xuất hiện 2 đợt xâm nhập mặn từ ngày 5 - 13/3 và từ ngày 23 - 31/3. Trong tháng 4/2024, tiếp tục xuất hiện 2 đợt xâm nhập mặn từ ngày 5 - 12/4 và từ ngày 25/4 đến 1/5. Dự báo, ranh mặn xâm nhập sâu nhất trên các sông xuất hiện trong tháng 3 là khoảng 50km ở sông Cửa Đại với độ mặn 4 ‰ tại xã Tân Thạch, huyện Châu Thành; mặn 4 ‰ vào sâu 62 km trên sông Cổ Chiên ở xã Tân Thiềng, huyện Chợ Lách.

Tại huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau, do bị ảnh hưởng nặng nề bởi hạn hán đã làm sụt lún đất, đường giao thông. Nhiều kênh mương cạn nước khiến giao thông đường thủy tê liệt. Thống kê mới nhất của huyện cho thấy, đã xảy ra 242 vị trí sạt lở, sụt lún đất, tổng chiều dài khoảng 7,3km, ước thiệt hại trên 9 tỷ đồng.

Trưởng Phòng NN&PTNT huyện Trần Văn Thời Đỗ Văn Sử cho hay, huyện đang sản xuất hơn 28.950ha lúa, đã thu hoạch khoảng 12.000ha. Để hạn chế thấp nhất những thiệt hại về sản xuất, ngành nông nghiệp và chính quyền địa phương tích cực triển khai các giải pháp ứng phó hạn mặn, hướng dẫn kỹ thuật, quy trình chăm sóc nông nghiệp trong điều kiện thiếu nước, áp dụng tưới tiết kiệm nước.

Chủ động ứng phó

Gia đình có gần 1ha đất trồng hoa kiểng, cây ăn trái và cây giống, là những loại cây không chịu được mặn cao nên bà Lê Thị Thu, ngụ xã Vĩnh Thành, huyện Chợ Lách vô cùng lo lắng khi nghe thông tin năm nay hạn mặn đến sớm và diễn biến phức tạp.

“Nhà tôi đã thực hiện nhiều giải pháp ứng phó như cắt tỉa cành, hạn chế cây ra trái vào mùa này, tích trữ nước ngọt và liên hệ thường xuyên với cơ quan chuyên môn để nhờ hỗ trợ kịp thời khi hạn mặn phức tạp”, bà Thu chia sẻ.

Cán bộ, kỹ sư và công nhân ngày đêm thi công cống ngăn mặn Nguyễn Tấn Thành (tỉnh Tiền Giang) để kịp đưa vào vận hành.

Theo ông Hồ Ngọc Hậu - Phó Giám đốc Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi tỉnh Bến Tre, hiện công ty đang quản lý 1.695 công trình cống, 1 trạm bơm điện, 2.575 km kênh các loại, 433 km bờ bao và hồ chứa nước ngọt Ba Trị có dung tích theo thiết kế là 811.800 m3.

Những ngày qua, công ty triển khai các giải pháp cấp bách về phòng chống hạn mặn, thiếu nước theo chỉ đạo của Trung ương và của tỉnh Bến Tre. Cụ thể, công ty đóng cống ngăn mặn xâm nhập khi độ mặn lên cao, bảo đảm nhu cầu về nước không bị nhiễm mặn. Trường hợp độ mặn giảm, công ty sẽ tăng cường mở lấy nước ngọt các cống đầu nguồn và tiêu xổ các cống cuối nguồn để rửa mặn, giải quyết ô nhiễm môi trường.

Nhằm ngăn mặn, bảo vệ nguồn nước ngọt phía bên trong phục vụ sản xuất và sinh hoạt của người dân, trước đó, ngành nông nghiệp tỉnh Tiền Giang có văn bản gửi Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 10 (đơn vị thi công) cho vận hành đóng ngăn mặn cống âu Nguyễn Tấn Thành từ ngày 7/3 cho đến khoảng giữa tháng 4, khi theo dõi diễn biến xâm mặn sẽ tính toán việc mở cống.

Cán bộ của Công ty TNHH MTV Khai thác thủy lợi miền Nam, kiểm tra độ mặn mỗi ngày ở khu vực cống Cái Lớn - Cái Bé (tỉnh Kiên Giang), bảo đảm cho việc vận hành cống phục vụ sản xuất.

Theo đại diện Công ty TNHH MTV Khai thác thủy lợi miền Nam, đơn vị đang vận hành siêu công trình thủy lợi cống Cái Lớn - Cái Bé (tỉnh Kiên Giang), từ tháng 1/2024 đến nay, khi mặn xâm nhập vượt quá 1 ‰ tại trạm Cái Tư và mặn vượt 1 ‰ tại trạm Trâm Bầu thì công ty cho vận hành đóng từ 9 - 11 trên tổng 11 cửa van cống Cái Lớn và cho đóng cống Cái Bé để ngăn mặn. Trong thời gian đóng cống thì các phương tiện di chuyển qua âu thuyền.

“Hiện, công ty phân công nhiều cán bộ, kỹ sư theo dõi chặt tình hình mặn, quan trắc và kiểm tra mực nước, chất lượng nước. Cập nhật tiến độ sản xuất của hàng trăm ngàn ha lúa trong vùng dự án thuộc các tỉnh Kiên Giang, Hậu Giang, Sóc Trăng, Bạc Liêu… bảo đảm ngăn mặn, lấy nước ngọt đầy đủ nhằm phục vụ an toàn cho đồng lúa. Đồng thời, vận hành cống hợp lý trong việc cung cấp nước pha loãng độ mặn phục vụ nuôi tôm ở các huyện ven biển tỉnh Kiên Giang”, vị đại diện này nói.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Hoàng Hiệp yêu cầu, các đơn vị chuyên môn và các địa phương vùng Đồng bằng sông Cửu Long chủ động theo dõi chặt thời tiết, diễn biến độ mặn. Tiến hành rà soát việc đắp đập tạm ngăn mặn, sửa chữa, nâng cấp bờ bao, các cống vừa đảm bảo ngăn triều cường và ngăn mặn.

Tổ chức vận hành các công trình thủy lợi hợp lý để lấy nhiều nhất lượng nước ngọt nhằm tích trữ lâu dài. Đồng thời, có giải pháp bảo vệ an toàn cho hàng trăm ngàn ha cây ăn trái và lúa đông xuân nguy cơ bị ảnh hưởng, có giải pháp bảo đảm cung cấp nước sinh hoạt cho bà con trong suốt mùa khô.