Phát triển nông nghiệp: Cần gỡ bỏ những rào cản từ chính sách đất đai

Nên công bố rộng rãi thông tin về từng thửa đất trên internet.

Thời gian tới, cần tháo gỡ những rào cản, vướng mắc trong chính sách đất nông nghiệp như bãi bỏ một số quy định về thời hạn giao đất, hạn mức nhận chuyển nhượng… để thúc đẩy các tổ chức đầu tư vào nông nghiệp.

Bất cập trong chính sách đất nông nghiệp

Tại Diễn đàn Nông nghiệp Mùa Thu 2019 với chủ đề “Chính sách đất đai và sự phát triển nông nghiệp Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế”, do Liên minh Nông nghiệp phối hợp với Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) tổ chức tại Hà Nội ngày 24/10, các đại biểu đã tập trung thảo luận làm rõ nhiều vấn đề liên quan tới chính sách đất đai hiện nay; trong đó có những góc nhìn về chính sách dịch chuyển đất đai theo hướng tích tụ, tập trung và tác động… Đặc biệt, nhiều đại biểu đã đề cập đến một số rào cản trong chính sách đất đai nông nghiệp hiện nay.

Ông Trần Công Thắng - Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết, hiện còn nhiều rào cản chính sách trong tập trung tích tụ đất nông nghiệp như: doanh nghiệp (DN) tư nhân trong nước không được giao đất có thu tiền sử dụng đất nông nghiệp, mà chỉ được thuê đất để đầu tư sản xuất nông nghiệp. DN nước ngoài không được phép nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp. Quyền tài sản đối với đất nông nghiệp chưa được đảm bảo như các loại đất khác (do chưa có sở hữu); hộ nhận chuyển nhượng đất lúa phải là hộ nông; chưa có quy định cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất linh hoạt giữa các loại đất trong nội bộ ngành nông nghiệp; chưa có quy định rõ vai trò của Nhà nước trong việc hỗ trợ DN thuê lại hoặc nhận góp vốn bằng quyền sử dụng đất nông nghiệp quy mô lớn của nông dân…

Đánh giá chính sách dịch chuyển đất đai theo hướng tích tụ, tập trung và tác động, ông Bùi Hải Thiêm – Viện Nghiên cứu Lập pháp chia sẻ, chính sách đất đai còn tồn tại vướng mắc dẫn đến trở ngại cho việc DN đầu tư vào phát triển nông nghiệp như: Quy định thời hạn giao đất, thuê đất khiến nhà đầu tư không yên tâm đầu tư lâu dài; việc tích tụ đất nông nghiệp để sản xuất quy mô lớn bị cản trở vì mức độ hoạt động của thị trường quyền sử dụng đất nông nghiệp còn chậm; việc tổ chức kinh tế không có nhiều quyền liên quan đến chuyển nhượng quyền sử dụng đất là một sự bất bình đẳng, chưa khuyến khích DN đầu tư vào nông nghiệp…

Đồng tình với quan điểm này, ông Nguyễn Đức Thành - Đại diện cơ quan điều phối Liên minh Nông nghiệp, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) cũng cho rằng, tại Việt Nam, chủ trương tích tụ và tập trung ruộng đất được đặt ra từ nhiều năm nay nhưng kết quả thực hiện chủ trương đó không đạt được mục tiêu kỳ vọng. Một trong những nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này là thị trường đất nông nghiệp chưa phát triển do các bất cập trong chính sách đất nông nghiệp hiện hành.

Báo cáo của VEPR cho thấy, Việt Nam là một trong những quốc gia có mức bình quân ruộng đất theo đầu người thấp nhất thế giới, diện tích đất sản xuất nông nghiệp bình quân đầu người ở Việt Nam là 0,25 ha, trong khi đó trên thế giới là 0,52 ha và trong khu vực là 0,36 ha. Nền nông nghiệp Việt Nam được phát triển chủ yếu dựa vào khoảng 10 triệu hộ nông dân cá thể với trên 76 triệu thửa và mảnh ruộng nhỏ lẻ, phân tán. Đây là một trong những trở ngại lớn nhất cho việc phát triển nền nông nghiệp hữu cơ, hiện đại và bền vững trên cơ sở hợp tác, liên kết giữa DN, đặc biệt là các tập đoàn kinh tế với các hộ nông dân xây dựng cánh đồng lớn, vùng sản xuất tập trung công nghệ cao dưới tác động của thị trường, công nghiệp, hội nhập quốc tế và biến đổi khí hậu.

Khắc phục các vấn đề nảy sinh

Để tháo bỏ những rào cản trong chính sách đất đai hiện hành, nhằm thúc đẩy tiến trình phát triển nông nghiệp sang một giai đoạn mới, ông Trần Công Thắng đề xuất bỏ hạn mức nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp; quy định và giám sát chặt chẽ diện tích tối thiểu để tránh tách thửa. Cùng với đó, khuyến khích DN đầu tư vào các khu, cụm, công viên, trung tâm công nghiệp – dịch vụ hỗ trợ thông qua việc thuê đất nông nghiệp hoặc liên kết với trang trại, hợp tác xã. Đồng thời, xây dựng chính sách hỗ trợ các cá nhân đăng ký làm trang trại, gia trại tích tụ đất nông nghiệp; hỗ trợ hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã thuê đất nông nghiệp của các hộ nông dân… Đặc biệt, kích hoạt sự hoạt động của Quỹ phát triển đất theo Điều 111, Luật Đất đai 2013, từ đó xây dựng thị trường quyền sử dụng đất nông nghiệp và phát huy quyền tài sản đối với đất nông nghiệp trong tương lai. Xây dựng hệ thống quản lý điện tử cung cấp thông tin số hóa về quyền sử dụng đất và giao dịch minh bạch thị trường đất.

Nhằm tạo điều kiện DN đầu tư vào nông nghiệp, ông Bùi Hải Thiêm nhấn mạnh, Nhà nước nên quy định chỉ sử dụng một hình thức là thuê đất; bãi bỏ quy định về thời hạn giao đất, cho thuê đất nông nghiệp. Bên cạnh đó, xóa bỏ sự phân biệt về quyền cho các chủ thể sử dụng đất; thay thế quyền chuyển đổi và quyền chuyển nhượng bằng quyền mua bán; công bố rộng rãi thông tin về từng thửa đất trên internet; thí điểm bãi bỏ hoặc mở rộng hạn điền trước khi chính thức sửa đổi luật đất đai.

Theo ông Vũ Trọng Khải, nguyên Hiệu trưởng Trường Cán bộ quản lý Nông nghiệp và Phát triển nông thôn II tại TP. Hồ Chí Minh, muốn khắc phục những vấn đề đã nảy sinh về đất đai hiện nay cần phải dựa trên những tư duy kinh tế mới, với những khái niệm về thuật ngữ chính xác để có tư duy đúng đắn; từ đó mới có cơ sở khoa học để đánh giá, phát hiện vấn đề và nguyên nhân để tìm ra giải pháp khắc phục.

Theo Khánh Linh/Thoiwfbaos tài chính Việt Nam