Cần khuyến khích thoả đáng cho chuyên gia tư vấn phản biện, giám định xã hội

Tham luận tại “Hội thảo tổng kết hoạt động tư vấn phản biện và giám định xã hội năm 2024” sáng ngày 24/12, TS Phạm Văn Tân - Nguyên Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam khóa VII cho rằng, giai đoạn 2015 – 2020, liên hiệp đã đã tập hợp được đông đảo chuyên gia, trí thức ở nhiều ngành, lĩnh vực khác nhau và đã thực hiện trên 3.000 nhiệm vụ tư vấn, phản biện.

Đồng thời, góp ý khách quan, thẳng thắn và kịp thời nhiều vấn đề quan trọng liên quan đến chủ trương, chính sách, các dự thảo văn kiện quan trọng của Đảng và Nhà nước, nhiều dự án đầu tư trọng điểm có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển kinh tế - xã hội.

Hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, các tổ chức thành viên đã đóng góp tích cực vào việc xây dựng đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật. Góp phần thực hiện có hiệu quả các dự án phát triển kinh tế - xã hội.

Hoạt động này đã và đang trở thành một kênh thông tin đáng tin cậy giúp Đảng và Nhà nước khi xem xét quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước.

Để thúc đẩy hoạt động tư vấn phản biện và giám định xã hội của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, ông Tân khuyến nghị cần tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý cũng như hoàn thiện các quy trình liên quan đến hoạt động này.

Cần lập một hội đồng tư vấn xét các nhiệm vụ tư vấn phản biện và giám định xã hội của liên hiệp hội có ý nghĩa rất quan trọng thể hiện trách nhiệm của đội ngũ trí thức. Qua đó, khẳng định vị thế và quyền của liên hiệp hội.

Hiện các nhiệm vụ tư vấn phản biện và giám định xã hội của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam có 2 loại. Đó là các nhiệm vụ cụ thể về một chủ trương, chính sách hoặc đề án, dự án cụ thể và nhiệm vụ nghiên cứu.

Tuy nhiên, cần cân nhắc về sự cần thiết và sự phù hợp khi quyết định triển khai các nhiệm vụ nghiên cứu. Các hoạt động nghiên cứu nên trở về đầu mối quản lý là Ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường. Điều chỉnh như vậy thì khả năng kinh phí phục vụ hoạt động tư vấn phản biện và giám định xã hội sẽ tăng thêm đáng kể.

“Cần có khuyến khích vật chất thỏa đáng đối với các chuyên gia, nhà khoa học tham gia thực hiện nhiệm vụ tư vấn phản biện và giám định xã hội do đây là hoạt động đặc thù.

Hoạt động này mang tính chất xã hội cao với việc huy động đội ngũ trí thức, các chuyên gia, nhà khoa học, đại diện cho tiếng nói của các tầng lớp nhân dân nên cần thể hiện được sự khuyến khích, động viên bằng các lợi ích vật chất đối với đội ngũ những trí thức tham gia vào hoạt động này”, ông Tân khuyến nghị.

Ông Tân cho rằng, định mức chi ở một số nội dung nên để ở mức cao hoặc ít nhất cũng ngang bằng định mức chi của các thông tư hướng dẫn chi đối với hoạt động khoa học và công nghệ. Cụ thế là đối với các nội dung như xây dựng đề cương; nghiên cứu hồ sơ, tài liệu; các chi phí thuê khoán chuyên môn; chi phí hội thảo, tọa đàm; đánh giá, nghiệm thu nhiệm vụ, đề án…

Trong những năm qua, các nội dung này áp dụng có mức chi thấp nên ít có tác dụng động viên, khuyến khích, huy động đội ngũ chuyên gia, các nhà khoa học tham gia. Thực tế là việc huy động đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học tham gia thực sự gặp nhiều khó khăn.

Ông Tân cũng đề xuất cần phân biệt rõ nhiệm vụ tư vấn phản biện và giám định xã hội với các hoạt động tổ chức hội nghị, hội thảo, tọa đàm. Qua đó, lấy ý kiến đóng góp của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam vào các dự thảo văn bản của các cơ quan, tổ chức trong quá trình các cơ quan, tổ chức này lấy ý kiến phản ánh từ xã hội theo quy định của pháp luật.