Vì sao đàm phán TPP vẫn chưa tới hồi kết?

Đại diện thương mại 12 nước tham gia đàm phán Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) đã không đạt được thỏa thuận trong vòng đàm phán vừa diễn ra ở Hawaii, hôm 31/7. Bộ trưởng Bộ Thương mại Australia Andrew Robb bình luận, trở ngại chính hiện tại nằm ở “bộ tứ” nền kinh tế lớn gồm Mỹ, Canada, Nhật Bản và Mexico. Báo VnEconomy thông tin.

Cho tới nay, các nước đã đạt được thỏa thuận về một số vấn đề mấu chốt như chính sách về Internet, về công nghệ sinh học và về năng lượng sạch. Tuy nhiên, nhiều vấn đề quan trọng lại chưa được sự đồng thuận lại của các bên tham gia đàm phán.

Theo hãng tin Reuters, bất đồng xung quanh các vấn đề thương mại ôtô giữa Nhật Bản và Bắc Mỹ, sản phẩm sữa của New Zealand, và những bất đồng chủ yếu liên quan đến ngành nông nghiệp, yêu cầu bảo hộ mạnh mẽ đối với ngành dược phẩm mà Mỹ đưa ra. 

New Zealand, quốc gia xuất khẩu sữa hàng đầu thế giới, tuyên bố sẽ không nhất trí với một thỏa thuận mà trong đó không bao gồm mở rộng cửa thị trường sữa của các nước tham gia. Các thị trường sữa mà New Zealand đang nhắm tới là Mỹ, Nhật Bản, Canada và Mexico. 

Vấn đề bảo hộ thuốc gốc (generic drug) cũng đang là một vướng mắc lớn đối với TPP. Các hãng dược của Mỹ muốn thuốc gốc được bảo hộ trong 12 năm, trong khi Australia muốn 5 năm, còn Chile không muốn thuốc gốc được bảo hộ.

“Đối với chúng tôi, điều quan trọng nhất là đạt một thỏa thuận cân bằng giữa các mục tiêu chính sách công trong bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ dược phậm”, Thứ trưởng Bộ Thương mại Chile, ông Andres Rebolledo phát biểu. Australia, Chile và New Zealand cũng tiếp tục phản đối đề nghị của Mỹ về bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ 12 năm đối với các công ty dược phẩm công nghệ sinh học.

Về vấn đề thương mại ôtô, Mỹ và Nhật Bản vẫn đang nỗ lực để đi đến nhất trí về quy tắc xuất xứ của ôtô. Quy tắc này là căn cứ để xác định sản phẩm có đến từ trong khu vực TPP và có thuộc diện được miễn thuế hay không.

Các hãng xe của Nhật nhập khẩu nhiều linh kiện từ Thái Lan, một nước không phải thành viên TPP, và các quy định ngặt nghèo sẽ làm đảo lộn chuỗi cung cấp này.  Ngoài ra, Nhật Bản cũng muốn Mỹ nhanh chóng xóa thuế quan đánh vào linh kiện ôtô Nhật xuất sang Mỹ. Trong khi đó, ngành công nghiệp ôtô của Mỹ lại có quan hệ mật thiết với ngành này ở hai nước láng giềng Canada và Mexico.

Theo New York Times, các bên sẽ trở về nước để nhận được sự đồng thuận cấp cao về một số lượng nhỏ các điểm cuối cùng trong thỏa thuận. Hiện các nước đàm phán TPP chưa đưa ra được một lịch cụ thể nào cho cuộc đàm phán cấp bộ trưởng tiếp theo nhưng hi vọng các cuộc đàm phán song phương sẽ sớm được nối lại.

Với sự tham gia của 12 nước chiếm 40% nền kinh tế toàn cầu, TPP là trọng tâm kinh tế trong chính sách dịch chuyển trọng tâm về châu Á của Mỹ, đồng thời là cơ hội để cân bằng ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực. Vòng đàm phán 4 ngày vừa diễn ra ở đảo Maui ở Hawaii có sự tham gia của 650 nhà đàm phán, 150 nhà báo và hàng trăm người có lợi ích liên qua. 

Việc chưa thể đạt thỏa thuận sau cuộc họp có thể coi là thất bại đối với Tổng thống Mỹ Barack Obama, theo Reuters. Vòng đàm phán này được coi như cơ hội cuối cùng để kịp đạt thỏa thuận cho Quốc hội Mỹ thông qua trong năm nay, trước khi cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016 sẽ áp đảo chương trình nghị sự ở nước này.

Mặc dù những thỏa thuận chưa được thông qua nhưng các nước vẫn tin tưởng rằng việc đạt được thỏa thuận đang ở rất gần. “Nhiều trở ngại đã được giải quyết trong cuộc họp này theo cách mà tôi thấy đã tiến triển hơn nhiều so với những cuộc họp trước đây”, Bộ trưởng Bộ Thương mại New Zealand Tim Groser nói.  

"Chúng tôi đã đạt nhiều tiến bộ đáng kể trong các cuộc họp vừa qua. Chúng tôi sắp tiến tới bước thống nhất thỏa thuận. Tôi tự tin rằng TPP đã sắp hoàn thành. Tôi rất ấn tượng với những kết quả đạt được", Đại diện Thương mại Mỹ Michael Froman nói ngày 31/7. Báo Zing.vn  thông tin.

Nỗ lực tiên tới TPP đã chia rẽ hầu hết các thành viên đảng Dân chủ khỏi Tổng thống của họ. Và nếu TPP bị hoãn lâu hơn nữa, Quốc hội Mỹ sẽ không kịp thông qua TPP trong nhiệm kỳ của Tổng thống Obama. Cựu Tổng thống Bill Clinton cũng đã gặp những khó khăn tương tự đối với Hiệp định tự do thương mại Bắc Mỹ (NAFTA) nhưng ông đã thành công.

Trước đó, giới quan sát đã đặt nhiều kỳ vọng vào vòng đàm phán cuối cùng này. Mỹ và Nhật gần như đã giải quyết được bất đồng trong lĩnh vực ôtô và nông nghiệp. Tháng trước, quyền đàm phán nhanh của Tổng thống Mỹ đã được thông qua.