Chiến lược Chính phủ số: Thay đổi cách thức phục vụ người dân và doanh nghiệp

Chuyển dịch từ Chính phủ điện tử sang Chính phủ số

Năm 2020, tại Báo cáo khảo sát Chính phủ điện tử (EGDI) Liên hiệp quốc đã lần đầu tiên sử dụng thuật ngữ “Chính phủ số”, phản ánh xu hướng dịch chuyển của các quốc gia từ Chính phủ điện tử sang Chính phủ số.

Với bản chiến lược phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số đến năm 2025 mới được phê duyệt, nội hàm khái niệm “Chính phủ số” cũng lần đầu tiên được Thủ tướng Chính phủ đưa ra. Chính phủ số bản chất là Chính phủ điện tử, được bổ sung những thay đổi về cách tiếp cận, cách triển khai mới nhờ vào sự phát triển của công nghệ số.

Chính phủ điện tử hiểu một cách đơn giản là “bốn Không”: có khả năng họp không gặp mặt, xử lý văn bản không giấy, giải quyết thủ tục hành chính không tiếp xúc và thanh toán không dùng tiền mặt. Chính phủ số là Chính phủ điện tử thêm “bốn Có” gồm: có toàn bộ hành động an toàn trên môi trường số, có khả năng cung cấp dịch vụ mới nhanh chóng, có khả năng sử dụng nguồn lực tối ưu và có khả năng kiến tạo phát triển, dẫn dắt chuyển đổi số quốc gia, giải quyết hiệu quả những vấn đề lớn trong phát triển và quản lý kinh tế - xã hội.

Bản chiến lược đặt ra sứ mệnh và mục tiêu cao cho chặng đường phát triển hướng tới Chính phủ số. Mục tiêu là Việt Nam có chỉ số phát triển Chính phủ điện tử, Chính phủ số ở mức độ cao trên thế giới, thuộc nhóm 50 nước dẫn đầu vào năm 2025, thuộc nhóm 30 nước dẫn đầu vào năm 2030 theo xếp hạng của Liên hợp quốc.

Năm nhóm mục tiêu chính đến năm 2025 được đề ra trong chiến lược gồm có: Cung cấp dịch vụ chất lượng cao cho người dân; Huy động sự tham gia rộng rãi của xã hội; Vận hành tối ưu những hoạt động của cơ quan nhà nước; Giải quyết hiệu quả các vấn đề lớn trong phát triển kinh tế - xã hội; Thay đổi đột phá xếp hạng quốc gia, với các chỉ tiêu cần đạt là đưa Việt Nam thuộc nhóm 50 nước dẫn đầu cả về chỉ số tổng thể, chỉ số tham gia điện tử cũng như chỉ số dữ liệu mở.

Chiến lược nêu rõ 10 giải pháp để triển khai, trong đó có các giải pháp về: Tổ chức, bộ máy, mạng lưới; tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng số; tuyên truyền, phổ biến, nâng cao nhận thức; hợp tác giữa cơ quan nhà nước và doanh nghiệp; nghiên cứu, phát triển, làm chủ các công nghệ lõi; chuẩn hóa, tái cấu trúc quy trình nghiệp vụ; hợp tác quốc tế...

Đáng chú ý là các địa phương sẽ xây dựng phương án bảo đảm kinh phí hàng năm từ ngân sách Nhà nước cho Chính phủ số, phấn đấu tỷ lệ chi cao hơn mức trung bình trên thế giới. Trên thế giới, các nước đang sử dụng khoảng 1- 2% tổng chi ngân sách nhà nước cho Chính phủ số.

Bản chiến lược mới được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt cũng nhấn mạnh, nền tảng số chính là giải pháp đột phá nhằm thúc đẩy phát triển Chính phủ số nhanh hơn, giảm chi phí, tăng hiệu quả. Các nền tảng số cho phép các cơ quan, tổ chức, cá nhân sử dụng ngay dưới dạng dịch vụ, thay vì phải tự đầu tư, tự vận hành.

Ngoài ra, Bản chiến lược còn đặt mục tiêu trang bị công cụ làm việc để cán bộ, công chức, viên chức có thể thực hiện tốt nhất nhiệm vụ của mình, đó là Trợ lý ảo hay những Nền tảng làm việc, cộng tác trên môi trường số.

Chuyển đổi cách thức phục vụ người dân, doanh nghiệp

Quyết định 942 đặt mục tiêu phát triển Chính phủ số, hướng tới để người dân, doanh nghiệp và tổ chức khác tham gia hoạt động của cơ quan Nhà nước một cách phù hợp, nâng cao chất lượng dịch vụ, cùng giải quyết vấn đề và tạo ra giá trị cho xã hội.

Quyết định 942 đặt mục tiêu phát triển Chính phủ số, hướng tới để người dân, doanh nghiệp và tổ chức khác tham gia hoạt động của cơ quan Nhà nước một cách phù hợp.

Trong đó, một trong những mục tiêu đến năm 2025 là cung cấp dịch vụ chất lượng phục vụ xã hội với một số chỉ tiêu cơ bản. Cụ thể, 100% thủ tục hành chính đủ điều kiện theo quy định của pháp luật được cung cấp dưới hình thức dịch vụ công trực tuyến mức độ 4; 100% dịch vụ công trực tuyến được thiết kế, thiết kế lại nhằm tối ưu hóa trải nghiệm người dùng, khi sử dụng được điền sẵn dữ liệu mà người dùng đã cung cấp trước đó theo thỏa thuận, phù hợp với tiêu chuẩn chất lượng dịch vụ; 100% người dân và doanh nghiệp sử dụng dịch vụ công trực tuyến được định danh và xác thực thông suốt, hợp nhất trên tất cả các hệ thống của các cấp chính quyền từ Trung ương đến địa phương; tối thiểu 80% hồ sơ thủ tục hành chính được xử lý hoàn toàn trực tuyến, người dân chỉ phải nhập dữ liệu một lần; tối thiểu 20% thủ tục hành chính của các cơ quan nhà nước được cắt giảm so với hiện nay…

Theo Bản chiến lược, người dân, doanh nghiệp có thể sử dụng các dịch vụ số suốt đời, trực tiếp hoặc online, đơn giản, nhanh chóng, không giấy tờ, không cần sự hiện diện nếu pháp luật không yêu cầu.

Cũng tại Quyết định 942, Thủ tướng đặt ra một số vấn đề cơ bản như mỗi người dân sẽ có danh tính số kèm theo mã QR, tiến tới đều có điện thoại thông minh; mỗi hộ gia đình có địa chỉ số, có khả năng truy cập Internet cáp quang băng rộng. Mỗi người dân đều có hồ sơ số về sức khỏe cá nhân; mỗi cơ sở khám, chữa bệnh đều tư vấn khám, chữa bệnh từ xa; thanh toán viện phí không dùng tiền mặt, đơn thuốc điện tử.

Học sinh, sinh viên đều có hồ sơ số về việc học tập cá nhân. Các trường học thanh toán hoc phí không dùng tiền mặt, học liệu số. Mỗi nông dân đều có khả năng truy cập, khai thác và sử dụng nền tảng số về nông nghiệp, giảm sự phụ thuộc vào các khâu trung gian từ sản xuất, phân phối đến người tiêu dùng…

Theo Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng, các chỉ tiêu Chính phủ điện tử sẽ cơ bản hoàn thành trong năm 2021, với trọng tâm dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 đạt 100%. Chính phủ số sẽ được hình thành vào năm 2025. Các dịch vụ của Chính phủ được cung cấp tự động 24/24 theo nhu cầu, các dịch vụ công mới được cung cấp kịp thời và trên cơ sở dữ liệu mở.