Kiểm soát giá xăng dầu: Cần chấp nhận hụt thu ngân sách trong ngắn hạn

Trao đổi tại buổi họp báo mới đây về số liệu kinh tế - xã hội quý II và 6 tháng đầu năm 2022, đại diện Tổng Cục Thống kê cho biết, xăng dầu là nhiên liệu quan trọng ảnh hưởng lớn tới hoạt động sản xuất và tiêu dùng, từ giá các nguyên liệu đầu vào ảnh hưởng dây chuyền đến cả nền kinh tế.

Giá xăng, dầu tăng cao và trở thành một trong những nguyên nhân trực tiếp làm tăng lạm phát. Xăng dầu thuộc nhóm chi phí cao và thiết yếu đối với các ngành kinh tế, chiếm tỷ trọng không nhỏ trong chi phí sản xuất của toàn nền kinh tế. Nền kinh tế Việt Nam đang trên đà phục hồi và cần nhiều nhiên liệu cho các hoạt động sản xuất.

Nếu giá xăng dầu tiếp tục tăng cao sẽ làm ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận của các doanh nghiệp (DN), làm chậm quá trình mở rộng quy mô sản xuất. Hoạt động sản xuất nhiều ngành trực tiếp có thể bị ngưng trệ, đặc biệt là các ngành vận tải, khai thác thủy sản.

Do đó, để đạt được các mục tiêu tăng trưởng Việt Nam cần có các chính sách để ổn định giá xăng dầu, kiềm chế lạm phát ở mức cho phép.

Thứ nhất, nâng cao khả năng tự chủ nguồn cung xăng dầu trong nước. Cần rà soát, xem xét, đánh giá lại năng lực sản xuất, các nút thắt của các nhà máy lọc dầu để có chính sách quản lý hỗ trợ, tháo gỡ nút thắt cho các đơn vị này hoạt động hiệu quả, đảm bảo nguồn cung xăng dầu trong nước.

Thứ hai, xem xét điều chỉnh các loại thuế, phí xăng dầu phù hợp với thực tế sử dụng sản phẩm này ở Việt Nam. Hiện nay, xăng dầu đang phải chịu 4 loại thuế: thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường và thuế giá trị gia tăng.

"Có thể thấy xăng dầu đang phải chịu quá nhiều loại thuế, cần xem xét nó như một mặt hàng thiết yếu cho sản xuất và tiêu dùng để đánh các sắc thuế phù hợp, điều chỉnh một số loại thuế để tác động kích thích tích cực đến sản xuất trong nước", đại diện Tổng Cục Thống kê nhìn nhận.

Trong bối cảnh giá xăng dầu tăng cao như hiện nay, nhiều quốc gia đã thực hiện giảm thuế. Chẳng hạn Hà Lan đã giảm 12% thuế VAT xuống còn 9%; giảm 21% thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng, dầu. Nước này cũng áp dụng chính sách tăng khoản trợ cấp năng lượng một lần cho các gia đình có thu nhập thấp lên gấp 4 lần, từ 200 Euro lên 800 Euro. Trong khi đó, Thái Lan giảm 50% thuế tiêu thụ đặc biệt đối với dầu diesel trong 3 tháng, sử dụng Quỹ dầu để bình ổn mặt hàng này ở mức 30 baht/lít. Hàn Quốc giảm 20% thuế với xăng, dầu diesel và LPG.

Giá xăng dầu đang là tác nhân chính gây ra lạm phát trên toàn cầu. Hầu hết các quốc gia trên thế giới đang thực hiện các chính sách để kiểm soát giá xăng dầu. Ở Việt Nam, lạm phát đang được kiểm soát. Tuy nhiên, nếu chúng ta không có giải pháp quyết liệt thì giá xăng dầu tăng cao sẽ gây ra hiệu ứng domino đến mặt bằng giá cả hàng hóa khác.

Do đó, cần chấp nhận một khoản thiếu hụt trong ngắn hạn nguồn thu ngân sách từ việc giảm thuế với xăng dầu để hỗ trợ chi phí đầu vào cho DN, ổn định kinh tế vĩ mô cũng như hỗ trợ người dân vượt qua khó khăn.

Thứ ba, cần có phương án dự trữ, giải pháp và chiến lược rất đặc biệt với mặt hàng xăng, dầu, nhất là tăng dự trữ xăng, dầu quốc gia và làm tốt hơn dự báo để tránh rơi vào thế bị động về nguồn cung. Tăng cường thanh, kiểm tra để bình ổn giá, sàng lọc những tổ chức, DN kinh doanh lợi dụng để kinh doanh, tăng giá xăng, dầu

Cũng theo đại diện Tổng Cục Thống kê, nhằm giảm bớt áp lực chi phí cho người dân và DN, góp phần kiểm soát lạm phát, từ 1/4/2022, Việt Nam đã giảm 50% thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu.

Tuy nhiên, trong thời gian vừa qua giá xăng dầu thế giới vẫn tiếp tục tăng cao, do đó cần có giải pháp kịp thời nhằm ổn định giá xăng dầu trong nước, kiềm chế lạm phát, góp phần hỗ trợ phục hồi sản xuất kinh doanh.

Trong các loại thuế trong xăng dầu, việc điều chỉnh thuế nhập khẩu thuộc thầm quyển của Thủ tướng Chính phủ, việc điều chỉnh mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu thuộc thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Như vậy, để bảo đảm tính kịp thời, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, đề xuất sớm điều chỉnh 2 loại thuế này là cần thiết. Đối với thuế tiêu thụ đặc biêt, việc thực hiện điều chỉnh thuế suất thuộc thẩm quyền của Quốc hội nên cần nhiều thời gian và khó có thể áp dụng ngay trong khi giá xăng dầu có những thời điểm biến động nhanh, thời gian ngắn nên sẽ có độ trễ nhất định.

Việc điều chỉnh chính sách thuế là giải pháp tình thế, chỉ nên áp dụng trong ngắn hạn vì giá xăng dầu có tính biến động và phụ thuộc chủ yếu vào yếu tố giá xăng dầu thành phẩm thế giới. Do đó, việc điều chỉnh các loại thuế cần được nghiên cứu kỹ và đưa ra các phương án kịp thời, hợp lý, phù hợp với tình hình thực tế.