Đẩy mạnh 'kinh tế tầm thấp' để hiện thực hóa giấc mơ đổi mới sáng tạo tầm quốc tế

Tại buổi đối thoại, Bí thư Trần Lưu Quang đã thẳng thắn đặt vấn đề về hai câu hỏi lớn: làm thế nào để TP Hồ Chí Minh trở thành một trung tâm khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, có vai trò dẫn dắt cả nước, và phải bắt đầu từ đâu, với nguồn lực và thứ tự ưu tiên ra sao. Ông nhấn mạnh rằng phát triển khoa học công nghệ không chỉ là nhiệm vụ bắt buộc cho mục tiêu tăng trưởng mà còn là công cụ hữu hiệu để giải quyết các vấn đề dân sinh cấp bách của đô thị như kẹt xe, ngập nước, ô nhiễm môi trường và mục tiêu "zero" ma túy.

Đột phá bằng kinh tế tầm thấp (Low-altitude Economy - LAE)

Một trong những giải pháp chiến lược được cộng đồng doanh nghiệp và lãnh đạo thành phố đặc biệt quan tâm là việc phát triển kinh tế tầm thấp. LAE là hệ sinh thái kinh tế mới nổi, tập trung vào các hoạt động và dịch vụ diễn ra trong không phận dưới độ cao nhất định (thường dưới 1.000m-3.000m). Nền kinh tế này chủ yếu khai thác công nghệ máy bay không người lái (UAV), phương tiện bay cất hạ cánh thẳng đứng bằng điện (eVTOL) và các công nghệ liên quan để tạo ra giá trị trong nhiều lĩnh vực như logistics, nông nghiệp, giám sát, cứu hộ và y tế.

Ông Trương Gia Bình, Chủ tịch Tập đoàn FPT, đã mang đến thông tin chiến lược về sự chuyển hướng hợp tác mạnh mẽ của Nhật Bản sang Đông Nam Á, trong đó Việt Nam là ưu tiên số một, đặc biệt trong lĩnh vực LAE. Ông Trương Gia Bình mơ ước TP Hồ Chí Minh trở thành thủ phủ của máy bay không người lái (UAV), với tham vọng đạt quy mô khoảng 10 tỷ USD và giải quyết 1 triệu lao động trong 10 năm tới. Hiện tại, nền kinh tế tầm thấp của Việt Nam đã đạt quy mô 100 triệu USD/năm.

Minh chứng cho khả năng cạnh tranh quốc tế của công nghệ Việt, TS Lương Việt Quốc, CEO Công ty Real-time Robotics, cho biết chiếc drone "Made in Vietnam" của ông đã chinh phục được các sĩ quan quân đội Mỹ. Ông Quốc khẳng định người Việt hoàn toàn có thể sản xuất UAV và cạnh tranh sòng phẳng ở tầm thế giới, với chi phí R&D chỉ bằng 1/20 và chi phí sản xuất rẻ hơn 30-40% so với Hoa Kỳ.

Rào cản thể chế và cam kết hỗ trợ

Dù đầy tiềm năng, các chuyên gia cũng chỉ ra rào cản lớn nhất hiện nay là sự "trống vắng" hoàn toàn về thể chế. Ông Trương Gia Bình nêu rõ Việt Nam chưa có quy định về sandbox (cơ chế thử nghiệm có kiểm soát), quy chuẩn quy phạm, giấy phép, chứng chỉ xuất xứ, hay điều kiện kinh doanh cho loại hình này.

Trước những hiến kế và trăn trở từ cộng đồng, Bí thư Trần Lưu Quang đã đưa ra những cam kết hành động cụ thể. Ông khẳng định ủng hộ lĩnh vực "kinh tế tầm thấp" và sản xuất UAV vì tính khả thi cao. TP Hồ Chí Minh sẽ khuyến khích nghiên cứu, sản xuất và ứng dụng các thiết bị không người lái phục vụ các nhu cầu dân sinh. Bí thư Thành ủy khuyến khích các doanh nghiệp công nghệ sản xuất UAV chất lượng và TP Hồ Chí Minh cam kết là đơn vị sử dụng đầu tiên cho các công tác như cứu hộ cứu nạn, giám sát giao thông, và phòng cháy chữa cháy.

Về mặt thể chế và tài chính, TP Hồ Chí Minh sẽ xem xét triển khai cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) cho các mô hình, công nghệ mới. Đặc biệt, thành phố cam kết hỗ trợ thuế, miễn các loại phí cho đơn vị nào mạnh dạn thành lập quỹ đầu tư mạo hiểm trong lĩnh vực KHCN.

Để hiện thực hóa những tham vọng này, Bí thư Thành ủy giao nhiệm vụ cụ thể: Sở Khoa học và Công nghệ là đầu mối tổng thể, còn Viện Nghiên cứu phát triển TP Hồ Chí Minh chịu trách nhiệm đề xuất về thể chế, ưu đãi, lộ trình và thứ tự ưu tiên.

Kết thúc buổi gặp gỡ, Bí thư Trần Lưu Quang đã gửi lời hiệu triệu đầy cảm xúc tới cộng đồng khoa học và doanh nghiệp: "Mơ thì mơ cho tới. Chúng ta hãy cùng nhau mơ một giấc mơ lớn. Giấc mơ đưa TP Hồ Chí Minh trở thành một trung tâm đổi mới sáng tạo... Và muốn làm được điều đó, chúng ta phải bắt đầu từ những việc nhỏ nhất, cụ thể nhất ngay từ ngày mai".