Giải pháp đột phá nào gia tăng doanh nghiệp khoa học, công nghệ?

Chương trình Thủ tướng Chính phủ đối thoại với thanh niên Việt Nam năm 2025 do Bộ Nội Vụ, Văn phòng Chính phủ, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phối hợp tổ chức có chủ đề “Thanh niên Việt Nam tiên phong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”.

Tại sự kiện, Chủ tịch Câu lạc bộ Xúc tiến thương mại trên nền tảng số (EPC) Bùi Thế Quyền bày tỏ mong muốn được Chính phủ chia sẻ các giải pháp để số doanh nghiệp (DN) Việt Nam đạt tiêu chí DN khoa học, công nghệ và số DN khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tăng gấp 2 lần so với năm 2020 mà Chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đề ra.

Trả lời doanh nhân trẻ, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương cho biết, Việt Nam có nền tảng, cơ hội cũng như điều kiện để thúc đẩy gia tăng nhanh nhanh số lượng DN ĐMST cũng như DN do thanh niên có thể đảm nhiệm là hoàn toàn có thể.

Theo Thứ trưởng Trần Quốc Phương, Chính phủ tập trung vào 5 giải pháp chính, gồm: tháo gỡ rào cản, tạo cơ chế khuyến khích DN đổi mới sáng tạo; đẩy mạnh phát triển hạ tầng CNTT, KHCN, chuyển đổi số, với nguồn vốn nhà nước là chủ đạo; chú trọng nguồn nhân lực trẻ trong KHCN, ĐMST; huy động tiềm lực khu vực DN vào nghiên cứu, ứng dụng KHCN; xây dựng vườn ươm, trung tâm R&D, hỗ trợ thương mại hóa sản phẩm DN khởi nghiệp.

Trả lời thêm câu hỏi này, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định, muốn phát triển doanh nghiệp mạnh hơn, nhiều hơn, trước hết phải phát triển hệ sinh thái cho các doanh nghiệp phát triển, với một số nội dung quan trọng. Theo đó, thực hiện 3 đột phá chiến lược:

Thứ nhất, thể chế phải thông thoáng, cắt giảm thủ tục hành chính, giảm khâu trung gian, phân cấp, phân quyền, làm sao để đăng ký doanh nghiệp đơn giản, chi phí tuân thủ giảm đi.

Thứ hai, phát triển hạ tầng chiến lược vừa tạo không gian phát triển mới, vừa tạo giá trị gia tăng mới của đất đai, tạo các khu công nghiệp, đô thị, dịch vụ, du lịch mới; đặc biệt là hạ tầng số, hạ tầng khoa học công nghệ, hạ tầng năng lượng… Tất cả điều này giúp giảm chi phí đầu vào, tăng sức cạnh tranh của sản phẩm và tạo nhu cầu phát triển doanh nghiệp.

Thứ ba, đào tạo nhân lực chất lượng cao, nâng cao năng suất lao động, thích ứng với các ngành mới nổi như kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ, kinh tế tri thức…

Ngoài ra, Chính phủ đang xây dựng đề án phát triển kinh tế tư nhân với quan điểm kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất trong phát triển kinh tế; cởi trói cho doanh nghiệp tư nhân để phát triển; cùng với cơ chế, chính sách thì phải luật hóa.

Đến từ Đại học RMIT, TS Hoàng Anh Đức đặt câu hỏi về cơ chế, chính sách đột phá để có thể gia tăng nhiều hơn sinh viên và lực lượng có trình độ sau đại học theo học các lĩnh vực toán học, vật lý, sinh học, hóa học, kỹ thuật và công nghệ then chốt.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng, khoa học cơ bản chưa phát triển đúng yêu cầu, cần cơ chế ưu tiên như học bổng, vinh danh để hỗ trợ sinh viên, nghiên cứu sinh theo đuổi đam mê. Chính sách này cũng áp dụng cho khoa học xã hội, thể thao, văn hóa, công nghiệp giải trí, nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho mỗi cá nhân phát triển thế mạnh. Đồng thời, cần đào tạo giáo viên với tinh thần: nhà trường là nền tảng, thầy cô là động lực, học sinh – sinh viên là trung tâm, tránh tình trạng tài năng khoa học cơ bản phải chuyển hướng vì khó khăn.

Đánh giá đây là mối quan tâm rất xác đáng, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn chia sẻ, trong chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo do Thủ tướng Chính phủ ký ban hành cách đây vài tháng, Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030, tổng quy mô đào tạo bậc đại học có thể đạt đến 1 triệu sinh viên theo học khối ngành STEM.

Trên cơ sở đó, khối học viên theo học ngành STEM bậc sau đại học năm 2024, tỉ lệ bậc thạc sĩ tăng tới 34% và bậc tiến sĩ tăng 33%, với tổng số trên 600 nghiên cứu sinh đã theo học và chuẩn bị luận văn tiến sĩ. Riêng với khối ngành sư phạm thì tổng số nghiên cứu sinh làm trong lĩnh vực STEM đã tăng lên con số 350 nghiên cứu sinh theo học tiến sĩ.

"Tôi nói những con số này để chúng ta thấy rằng, hiện tại số lượng nhân lực trong lĩnh vực STEM còn phát triển mạnh và đầy triển vọng. Thủ tướng Chính phủ cũng đang giao cho ngành giáo dục và đào tạo chuẩn bị đề án đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao để phá triển các lĩnh vực công nghệ cao, trong đó rất nhiều chính sách sẽ được đưa ra để động viên, khuyến khích các bạn trẻ tham gia học các lĩnh vực này....", người đứng đầu Bộ Giáo dục và Đào tạo nói.

Thiếu tá Đặng Văn Thắng, Trưởng ban Thanh niên Công an mong muốn Chính phủ chia sẻ thêm những giải pháp chiến lược của Việt Nam trong việc đẩy mạnh hợp tác nghiên cứu khoa học và phát triển khoa học công nghệ với các quốc gia có sự phát triển về khoa học công nghệ.

Người đứng đầu Chính phủ cho biết, Việt Nam đang thúc đẩy hội nhập sâu rộng, thực chất, hiệu quả, trong đó có khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Việt Nam làm tích cực thực hiện các biện pháp thúc đẩy hội nhập như đề nghị các nước cấp học bổng cho học sinh, sinh viên Việt Nam; xây dựng mạng lưới khoa học công nghệ...

Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh, thanh niên là lực lượng nòng cốt hiện thực hóa Nghị quyết 57 về phát triển khoa học công nghệ. Chính phủ đã thúc đẩy hợp tác với hơn 100 đối tác, thu hút các tập đoàn công nghệ lớn và kết nối trí thức kiều bào. việc Việc tiến hành ngoại giao khoa học công nghệ để thu hút các tập đoàn lớn về khoa học công nghệ lớn trên thế giới vào làm việc tại Việt Nam là thành công. Thanh niên cần mở rộng tầm nhìn, tăng cường kết nối quốc tế để góp phần phát triển đất nước trong kỷ nguyên chuyển đổi số.