Nobel 2021 - Giải pháp cho những vấn đề nóng được vinh danh

Tháng 10 hàng năm, Ủy ban Nobel ở Thụy Điển và Na Uy lại xướng tên những người chiến thắng trong các lĩnh vực Y sinh, Vật lý, Hóa học, Văn học, Kinh tế, và Hòa bình. Do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, lễ trao giải năm nay sẽ kết hợp 2 hình thức trực tuyến và trực tiếp. Những người chiến thắng sẽ nhận được giải thưởng tại quê nhà vào tháng 12. Giải thưởng bao gồm bằng chứng nhận, huy chương Nobel và 10 triệu Krona Thụy Điển, tương đương 1,14 triệu USD.

Y sinh

Giải Nobel Y sinh được trao cho hai nhà khoa học David Julius và Ardem Patapoutian "vì những khám phá về các thụ thể đối với nhiệt độ và xúc giác." Nghiên cứu này được đánh giá là khai mở những tiềm năng y học thú vị, bởi nó làm sáng tỏ phương pháp giảm đau mãn tính và cấp tính liên quan đến bệnh tật, chấn thương và phương pháp điều trị.

Nhà khoa học Julius là giáo sư sinh lý học tại Đại học California, Mỹ. Tiến sĩ Patapoutian là nhà sinh học phân tử và chuyên gia thần kinh học tại Viện Nghiên cứu Scripps ở La Jolla, California, Mỹ.

Giải Nobel Y sinh 2021 được trao cho hai nhà khoa học David Julius và Ardem Patapoutian "vì những khám phá về các thụ thể đối với nhiệt độ và xúc giác." (Ảnh: Reuters)

Vật lý

Giải Nobel Vật lý 2021 tôn vinh các nghiên cứu đột phá về các hệ thống phức tạp từ khí hậu, nguyên tử tới hành tinh.

Những người chiến thắng là các nhà khoa học Syukuro Manabe - Đại học Princeton (Mỹ), Klaus Hasselmann - Viện Khí tượng Max Planck (Hamburg, Đức) và Giorgio Parisi - Đại học Sapienza (Rome, Italy). Hai nhà khoa học Syukuro Manabe và Klaus Hasselmann được đánh giá là những người đã đặt nền móng cho tri thức nhân loại về khí hậu Trái đất và tác động của con người, thông qua việc lập mô hình vật lý của khí hậu Trái đất, định lượng độ biến động và dự đoán một cách đáng tin cậy về sự ấm lên toàn cầu. Trong khi đó, nhà khoa học Giorgio Parisi được vinh danh nhờ những đóng góp mang tính đột phá về việc phát hiện sự ảnh hưởng lẫn nhau của các dao động và rối loạn trong những hệ thống vật lý từ quy mô nguyên tử đến hành tinh. Các công trình nghiên cứu của họ là điều cần thiết để hiểu khí hậu Trái đất đang thay đổi như thế nào và hành vi của con người ảnh hưởng ra sao đến những thay đổi đó.

Giải Nobel Vật lý 2021 tôn vinh các nghiên cứu đột phá về các hệ thống phức tạp từ khí hậu, nguyên tử tới hành tinh. (Ảnh: Reuters)

Hoá học

Giải Nobel Hóa học được trao cho các nhà khoa học Benjamin List và David W.C. MacMillan nhờ thành tựu trong việc phát triển một công cụ mới để xây dựng các phân tử, công việc đã thúc đẩy những tiến bộ trong nghiên cứu dược phẩm và giảm bớt tác động hóa học đối với môi trường. Công việc của họ, dù người tiêu dùng không nhìn thấy, là một phần thiết yếu trong nhiều ngành công nghiệp hàng đầu và rất quan trọng cho nghiên cứu. Nhà hóa học người Đức Benjamin List là Giám đốc Viện nghiên cứu than đá Max Planck ở Mülheim an der Ruhr, Đức. Nhà khoa học Scotland MacMillan là giáo sư tại Đại học Princeton, nơi ông giữ chức trưởng khoa hóa học từ năm 2010 đến năm 2015.

Giải Nobel Hóa học 2021 được trao cho các nhà khoa học Benjamin List và David W.C. MacMillan nhờ thành tựu trong việc phát triển một công cụ mới để xây dựng các phân tử. (Ảnh: Reuters)

Văn học

Giải Nobel Văn học đã được trao cho nhà văn Abdulrazak Gurnah vì cái nhìn thấu suốt và lòng nhân ái đối với số phận của những người tị nạn trong hố sâu ngăn cách giữa các nền văn hóa và lục địa. Ông Gurnah sinh năm 1948 tại Zanzibar, Tanzania, nhưng hiện sống ở Anh. Ông là người châu Phi đầu tiên giành được giải thưởng - được coi là danh giá nhất trong văn học thế giới - trong gần hai thập kỷ.

Những tiểu thuyết nổi bật của ông bao gồm "Memory of Departure", "Pilgrims Way" và "Dottie" - tất cả đều đề cập đến trải nghiệm của người nhập cư ở Anh; "Paradise" lọt vào danh sách rút gọn cho Giải thưởng Booker năm 1994.

Giải Nobel Văn học 2021 được trao cho nhà văn người Tanzania, Abdulrazak Gurnah. (Ảnh:Reuters)

Hòa bình

Ủy ban Nobel cho biết năm nay có 329 ứng cử viên cho giải Nobel Hòa bình. Cuối cùng, giải thưởng đã thuộc về nhà báo người Mỹ gốc Philippines Maria Ressa và nhà báo Nga Dmitry Muratov.

Bà Maria Angelita Ressa, là đồng sáng lập kiêm giám đốc điều hành tờ Rappler, trong khi ông Dmitry Muratov là chủ bút tờ báo tiếng Nga Novaya Gazeta.

Giải Nobel Hòa bình 2021 thuộc về nhà báo người Mỹ gốc Philippines Maria Ressa và nhà báo Nga Dmitry Muratov. (Ảnh: Reuters)

 

Kinh tế

Giải thưởng cuối cùng, khép lại mùa giải Nobel năm nay là Nobel Kinh tế, được trao cho ba nhà kinh tế học người Mỹ là David Card, Joshua D. Angrist và Guido W. Imbens. Nhà kinh tế học David Card được ghi nhận nhờ những đóng góp thực tiễn của ông đối với lĩnh vực kinh tế lao động. Phương pháp nghiên cứu của ông là thí nghiệm tự nhiên. Ông đã phân tích các tác động của thị trường lao động đối với mức lương tối thiểu, nhập cư và giáo dục. Vào giữa thập niên 90 của thế kỷ trước, hai nhà kinh tế học Joshua Angrist và Guido Imbens đã giải quyết vấn đề này theo phương pháp luận trong việc phân tích các mối quan hệ nhân quả, theo đó chứng minh rằng các kết luận chính xác về nguyên nhân và kết quả có thể được rút ra từ các thí nghiệm tự nhiên như thế nào.

Nobel Kinh tế 2021 được trao cho ba nhà kinh tế học người Mỹ là David Card, Joshua D. Angrist và Guido W. Imbens. (Ảnh: Reuters)

Nobel 2021: Chỉ có một phụ nữ đoạt giải

Người phụ nữ duy nhất được vinh danh trong mùa giải Nobel 2021 là nữ nhà báo người Mỹ gốc Philippines Maria Ressa, với đồng giải thưởng Nobel Hòa bình.

5 năm gần đây, số phụ nữ đoạt giải Nobel có sự chênh lệch rất lớn: Năm 2016 và 2017, không có người phụ nữ nào được trao giải, nhưng trong năm 2018 và 2020, bốn phụ nữ đã giành được giải thưởng cao quý này. Trung bình, chưa đầy 2 phụ nữ đoạt giải Nobel mỗi năm từ năm 2010 đến năm 2020. Ngược dòng xa hơn về quá khứ, có tất cả 58 phụ nữ được nhận giải Nobel kể từ năm 1901, trong khi nam giới là 885. Chỉ có hai phụ nữ từng giành được giải Nobel Kinh tế kể từ khi giải thưởng này được trao vào năm 1969.

Nhà báo Maria Ressa - người phụ nữ duy nhất giành giải Nobel năm nay. (Ảnh: Bloomberg)

"Kể từ khi Giải thưởng Nobel được thành lập cách đây 126 năm, chưa đầy 60 phụ nữ được vinh danh. Thành tích của chưa được đánh giá đúng mức," vận động viên quần vợt Billie Jean King gần đây đã đăng một dòng tweet lên trang twitter cá nhân. "Bình đẳng giới là điều mà tất cả chúng ta phải hướng tới, ngày nay và hàng ngày."

Giáo sư Winston Morgan, nhà nghiên cứu về chất độc tại Đại học East London nhận định: "Về khoảng cách giữa dân số thế giới và những người chiến thắng - khoảng cách lớn nhất là giới tính. Số lượng phụ nữ đoạt giải thực sự rất nhỏ."

Nhà nghiên cứu Ellie Murray, trường Y tế Công cộng Đại học Boston, đã bày tỏ sự thất vọng khi giải thưởng Nobel năm nay không công nhận sự đóng góp của hai nhà khoa học nữ Katalin Kariko và Kizzmekia Corbett, những người đứng sau sự phát triển của vaccine COVID-19 dùng công nghệ mRNA - hiện là vũ khí hữu hiệu trong cuộc chiến chống đại dịch. Tuy nhiên, những người theo dõi giải Nobel cho biết hoàn toàn có khả hai nhà khoa học nữ này sẽ được công nhận trong những năm tới.

Về cơ cấu của ủy ban tuyển chọn giải Nobel, có tổng số 50 giáo sư trong hội đồng, chỉ 25% trong số đó là phụ nữ.

Vào năm 2017, Tổ chức Nobel đã giải quyết tình trạng thiếu nữ giới đoạt giải bằng cách hứa hẹn sẽ mở rộng quy trình đề cử để bao gồm nhiều phụ nữ hơn.