Tài sản ảo lần đầu được luật hóa trong Công ước Hà Nội: Bước ngoặt cho kỷ nguyên số

Trong bối cảnh kinh tế số phát triển mạnh mẽ, tội phạm mạng và gian lận tài chính số cũng gia tăng với quy mô toàn cầu. Từ những vụ tấn công ransomware (mã độc tống tiền), đánh cắp dữ liệu cá nhân đến các hành vi rửa tiền qua tiền mã hóa, thiệt hại kinh tế toàn cầu đã vượt hàng nghìn tỷ USD mỗi năm. Chính vì vậy, việc các quốc gia thống nhất khung pháp lý để xử lý tội phạm mạng và quản lý tài sản kỹ thuật số trở thành nhu cầu cấp thiết.

Khi tiền mã hóa được công nhận là tài sản - Thế giới bước sang giai đoạn hợp tác pháp lý mới. (Ảnh minh hoạ)

Công ước Hà Nội được coi là “lá chắn pháp lý” toàn cầu nhằm đối phó với thách thức này. Điểm nổi bật của văn kiện là lần đầu tiên đưa tài sản số và tài sản ảo vào định nghĩa về “tài sản” trong pháp luật quốc tế. Điều đó đồng nghĩa, các loại tài sản như tiền mã hóa, NFT, tài sản ảo trong trò chơi trực tuyến… được công nhận là đối tượng có thể bị chiếm đoạt, giao dịch, hoặc thu hồi trong quá trình điều tra tội phạm mạng.

Tiến sĩ Sreenivas Tirumala, giảng viên Trường Kinh doanh & Quản trị RMIT Việt Nam, nhận định: “Việc đưa tài sản số và tài sản ảo vào Công ước là bước đi mang tính thời sự, góp phần củng cố niềm tin số và tăng cường hợp tác quốc tế trong chống tội phạm mạng.” Theo ông, động thái này không chỉ thể hiện sự thích ứng nhanh của hệ thống pháp lý toàn cầu mà còn mở ra cơ hội bảo vệ người dùng, doanh nghiệp và nhà đầu tư trong không gian mạng.

Ở góc độ công nghệ, Tiến sĩ Jeff Nijsse, Giảng viên cao cấp ngành Kỹ thuật phần mềm RMIT, cho rằng việc Việt Nam đăng cai ký kết Công ước là “minh chứng rõ ràng cho vai trò đang lên của Việt Nam trong an ninh mạng toàn cầu”. Ông nhấn mạnh: “Công ước Hà Nội phản ánh nỗ lực của Việt Nam trong việc kết nối cộng đồng quốc tế để cùng đối phó với tội phạm mạng và các thách thức của kỷ nguyên kỹ thuật số.”

Công ước này cũng đánh dấu sự chuyển mình quan trọng trong nhận thức toàn cầu: từ việc coi tiền mã hóa chỉ là “công cụ tài chính rủi ro”, các quốc gia đã bắt đầu nhìn nhận chúng như một phần của nền kinh tế số cần được quản lý, giám sát và bảo vệ. Khi tài sản ảo được luật hóa, các cơ quan thực thi pháp luật có thể hợp tác, truy vết giao dịch, thu hồi tài sản bị chiếm đoạt và truy tố tội phạm hiệu quả hơn.

Bên cạnh đó, Công ước Hà Nội còn hướng tới mục tiêu tạo khung hợp tác quốc tế giữa cơ quan điều tra, tòa án, doanh nghiệp công nghệ và các tổ chức tài chính. Việc chia sẻ dữ liệu, chứng cứ số và quy trình tương trợ tư pháp sẽ giúp giảm khoảng cách pháp lý giữa các quốc gia - vốn là rào cản lớn trong xử lý tội phạm mạng xuyên biên giới.

Giới chuyên môn nhận định, khi Công ước được thông qua, Việt Nam sẽ trở thành trung tâm đối thoại quốc tế về an ninh mạng và pháp lý số trong khu vực. Sự kiện này không chỉ khẳng định vị thế quốc gia chủ động, tích cực trong lĩnh vực an ninh mạng, mà còn góp phần nâng cao uy tín của Việt Nam trong các diễn đàn quốc tế về quản trị Internet và tài sản kỹ thuật số.

Trong kỷ nguyên số, nơi ranh giới giữa thực và ảo ngày càng mờ nhạt, việc tài sản ảo được thừa nhận trong luật quốc tế không chỉ là bước tiến pháp lý, mà còn là lời khẳng định về quyền tài sản của người dùng trên không gian mạng. Công ước Hà Nội, vì thế, được kỳ vọng trở thành nền tảng cho một môi trường số an toàn, minh bạch và tin cậy hơn trên phạm vi toàn cầu.