“Tỷ phú nông dân” An Giang và hành trình đưa gạo sữa tới bữa cơm mọi nhà

Công ty TNHH MTV Công nghệ Sau thu hoạch Dương Xuân Quả tiền thân là doanh nghiệp tư nhân Năm Nhã, được thành lập bởi nhà nông Dương Xuân Quả (tên thường gọi Năm Nhã), chuyên hoạt động trong hai lĩnh vực: sản xuất và lắp đặt lò sấy nông sản từ 500kg/ mẻ đến 150 tấn/ mẻ; sản phẩm gạo sữa Dương Xuân Quả.

Theo thống kê, tỷ lệ tổn thất sản lượng trong và sau thu hoạch của lúa là khoảng 11-13%, ngô 13-15%, tập trung ở các khâu thu hoạch, phơi sấy, bảo quản và xay xát, chế biến. Đối với rau quả bị tổn thất hơn 20% cả về sản lượng và chất lượng. Một trong những nguyên nhân chính của tình trạng này là thời tiết khắc nghiệt, mưa nắng thất thường và tập quán từ xưa hầu hết các loại nông sản đều được nông dân phơi trực tiếp dưới nắng. Khi đưa lúa vào máy xay xát dễ bị nứt vỡ, thành phẩm chất lượng không đảm bảo, nên giá bán không cao. Đặc biệt, khi thời tiết mưa to kéo dài, lại đúng vào thời kỳ thu hoạch rộ nông sản (nhất là ở vụ lúa mùa) thường gây ngập nước khiến nông sản hay bị lên men, mọc mầm chỉ có thể sử dụng làm thức ăn cho gia súc hoặc đổ bỏ. Ngoài sự tổn thất về sản lượng, nông sản còn bị sụt giảm đáng kể về chất lượng.

Máy sấy vỉ ngang Dương Xuân Quả.

Ông Dương Xuân Quả - Chủ tịch HĐQT đồng thời là nhà sáng chế máy sấy vỉ ngang - một lần thấy người hàng xóm mua cánh quạt bằng sắt dùng để quạt trong lò sấy lúa với giá khá cao đã luôn trăn trở làm sao có thể làm được cánh quạt như vậy để bán cho người dân với giá rẻ hơn. Sẵn có hiểu biết về nghề cơ khí, ông tìm tòi, làm các bộ phận bằng sắt ở lò sấy, sau đó bắt tay chế tạo lò.

Sau một thời gian nghiên cứu, chế tạo, năm 2003, ông thành công với lò sấy đầu tiên có công suất 10 tấn/mẻ, tốn ít điện, chất đốt mà hiệu quả, lúa sấy đạt chất lượng. Chiếc máy sấy được bà con đón nhận nhiệt tình, từ đó tạo động lực cho ông tiếp tục tìm tòi, nghiên cứu và chế tạo thành công các lò sấy cải tiến loại công suất cao trên 30 tấn/mẻ.

Sau khi cải tiến thành công, ông tiếp tục nghiên cứu và đầu tư để chế tạo lò sấy lúa vỉ ngang tự động với mục tiêu công suất cao hơn nữa. Năm 2016 - 2018, Công ty thực hiện dự án "Thiết kế, chế tạo hệ thống sấy lúa vỉ ngang năng suất 150 tấn/mẻ" để phục vụ nhu cầu doanh nghiệp và các hộ sản xuất lớn.

Hệ thống bao gồm lò đốt, quạt hoàn chỉnh và băng tải chuyển lúa từ ghe lên bồn sấy được tích hợp các module rời nên rất thuận lợi khi cần tăng năng suất hệ thống. Tất cả các công đoạn đều lắp đặt hệ thống tự động, ổn định chân quạt, tích khí đều, không cần trở mẻ. Hệ thống sấy có cấu trúc buồng đốt thông minh sử dụng quạt hút có hiệu suất cao, đốt trực tiếp, thành lò làm bằng gạch rỗng hút trực tiếp oxy tự nhiên, không lên tro, bụi. Lúa tươi sau cắt từ ngoài đồng ruộng đến nhà máy sấy, sẽ được tự động nhập vào bể sấy thông qua hệ thống nhập lúa tự động theo lập trình toàn hệ thống.

Hạt sau khi sấy đạt đánh giá đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng cao bất chấp thời gian lưu kho gạo kéo dài gạo vẫn không ẩm vàng, tỷ lệ tấm trong gạo đạt 3-5%, tỷ lệ hạt giống sau khi sấy nảy mầm từ 95 - 97%. Máy có thể dùng các nguyên liệu như trấu rời, củi trấu, củi cây, than đá, vỏ cà phê, cùi bắp. Ngoài ra, máy sấy được nhiều loại nông sản như lúa, bắp, cà phê, cacao, ớt trái, vỏ đầu tôm, sắn, khoai mì, thảo dược, nhãn…

Máy sấy trong quá trình hoạt động.

Ông Quả cho biết, ưu điểm nhất của hệ thống này so với hệ thống cũ là được thiết kế tự động hóa hoàn toàn. Điều này giúp giảm nhân công vận hành hệ thống từ 50 - 60%, giảm 30% chi phí đầu tư so với hệ thống cũ trước đây. Đến nay, công ty đã lắp đặt trên 4.000 máy sấy với công suất khác nhau trên cả nước và một số nước láng giềng như Campuchia, Lào.

Không chỉ tâm huyết với những chiếc máy sấy, ngay trên vùng đất nhà ở xã Phú Xuân (Phú Tân), ông Dương Xuân Quả triển khai canh tác giống lúa OM4900 theo hướng an toàn. Ông kết hợp 8ha đất nhà và hợp đồng 40ha của người dân bên ngoài để thử nghiệm giống lúa mới. Cách làm của ông là hạn chế việc sử dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật. Thay vào đó, ông bón vôi lân Địa Long với mức 690kg/ha (sản phẩm có chứa nhiều nguyên tố trung lượng và vi lượng, có các vi sinh vật cố định đạm và phân giải lân).

Ngoài ra, ông kết hợp phun bổ sung dinh dưỡng vào thời điểm 10 ngày và 45 ngày sau cấy. Trong quá trình canh tác, ông dùng nước ém cỏ cho chết (không xài thuốc diệt cỏ), chỉ 1 lần phun thuốc bảo vệ thực vật duy nhất để diệt sâu đục thân và bệnh đạo ôn lúc lúa 60 ngày tuổi. Với kiểu canh tác mới, lúa vẫn đạt năng suất cao nhưng giảm được giá thành sản xuất từ 25-30%. Quan trọng hơn cả là tạo ra sản phẩm gạo an toàn cho người tiêu dùng, hạn chế tối đa việc dùng phân, thuốc hóa học, vốn ảnh hưởng xấu đến đất và môi trường sống.

Giống lúa OM4900 trồng theo phương thức sạch cho ra sản phẩm gạo chất lượng cao.

Sau khi phát triển thành công giống lúa OM4900, trong quá trình sấy lúa, ông Dương Xuân Quả vô tình phát hiện ra rằng, khi sấy ở độ ẩm thấp (dưới 12%), hạt gạo xay ra có màu đục như sữa (thị trường gọi là gạo sữa), tỏa mùi thơm khi nấu, cơm dẻo, thơm, hạt cơm săn chắc, hương vị đậm đà hơn. Đặc biệt, dù để nguội sau 24 giờ vẫn dẻo cơm, không bị ôi thiu. Nhận thấy đây là sản phẩm tốt, giúp nâng cao giá trị hạt gạo, có tiềm năng phát triển nên ông đăng ký bảo hộ và được cấp bằng sáng chế độc quyền.

Ông Dương Xuân Quả trong buổi giới thiệu sản phẩm gạo sữa.

Gạo sữa được đánh giá là một trong những loại gạo thơm ngon chất lượng hảo hạng thích hợp cho trẻ em, người thích cơm mềm, dẻo và đặc biệt phù hợp với những nhà hàng cao cấp. Sau khi được sử dụng công nghệ sấy tĩnh vỉ ngang đặc biệt sẽ giảm độ ẩm thấp, có thể lưu trữ quanh năm và đặc biệt phù hợp để xuất khẩu.

Cuối tháng 8/2020, trong đợt thẩm định, phân hạng sản phẩm OCOP, sản phẩm gạo sữa hữu cơ Dương Xuân Quả đã được Hội đồng đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP tỉnh An Giang đánh giá đạt 3 sao. Bản thân công ty của ông cũng đã từng nhiều lần nhận nhiều giải thưởng danh giá như: Năm 2014, doanh nghiệp Năm Nhã đã đạt giải nhất cuộc thi nhà nông sáng chế năm 2014 của Bộ Khoa học và công nghệ cho sản phẩm Lò Sấy Lúa; Top 100 thương hiệu mạnh bền vững ASIA 2019; Thương hiệu nhãn hiệu nổi tiếng Asean; ông Dương Xuân Quả là Nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2016...

Bằng khen tôn vinh nhà sáng chế Dương Xuân Quả.

Hiện Công ty TNHH MTV Công nghệ Sau thu hoạch Dương Xuân Quả đang là hội viên Hiệp hội Doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ Việt Nam. VST là tổ chức dành cho cộng đồng các nhà khoa học, doanh nhân hoạt động trong lĩnh vực khoa học công nghệ tại Việt Nam. Với tầm nhìn dài hạn nhằm xây dựng và phát triển thương hiệu cho nền khoa học công nghệ Việt Nam, VST đã quy tụ hàng trăm doanh nghiệp hội viên, thường xuyên tổ chức các hoạt động kết nối, giao lưu, hỗ trợ và xúc tiến thương mại hiệu quả.