Doanh nghiệp nhỏ chuyển đổi số: Phải 'liệu cơm gắp mắm'

Thống kê từ Tập đoàn hệ thống công nghệ Hoa Kỳ Cisco cho thấy,quá trình số hóa của các doanh nghiệp (DN) nhỏ và vừa tại Việt Nam có thể đóng góp từ 24-30 tỷ USD vào GDP năm 2024. Tuy nhiên, vẫn còn hơn 70% DN vừa và nhỏ tại Việt Nam phản ứng thụ động với những thay đổi của thị trường. Gần 80% máy móc sử dụng trong các DN Việt Nam là nhập khẩu công nghệ cũ từ thập niên 1980-1990. Phần lớn DN vừa và nhỏ vẫn gặp nhiều rào cản trong chuyển đổi số.

Vẫn là chuyện của DN lớn

Hầu hết các DN vừa và nhỏ chưa có chiến lược ứng dụng các công nghệ số và chủ động hơn trước phản ứng thị trường hay có chiến lược số hóa để đổi mới. Điều này khiến các DN vừa và nhỏ Việt Nam đứng sau Philippines và Indoneisa về chuyển đổi số.

Chuyển đổi số là yêu cầu sống còn với mọi doanh nghiệp.

Khảo sát của Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ công nghệ thông tin Việt Nam (VINASA) cũng cho thấy, số DN đang thực hiện chuyển đổi số hiện nay chỉ khoảng 15%. Các DN nhỏ và vừa chưa tham gia nhiều vào quá trình này vì gặp khó khăn về vốn, nhưng cũng một phần xem rằng dây là câu chuyện của DN lớn.

Mặt khác, việc chuyển đổi số của DN vẫn gặp phải một số thách thúc. Ông Nguyễn Việt Long, Phó Tổng Giám đốc Ernst & Young, cho biết về nền tảng thanh toán thì chỉ số của Việt Nam hơi thấp so với một số nước xung quanh. Việt Nam có 22% là tỷ lệ giao dịch số trong năm vừa qua, trong khi đó, bên Thái Lan là 62% Indonesia là 34%.

Tuy nhiên, trước bối cảnh hiện nay, ông Long cho rằng cơ hội cho DN nhỏ và vừa đang đến, nếu không tận dụng được thì mình sẽ tụt lùi. DN nhỏ và vừa khi thực hiện chuyển đổi số hãy làm cái gì nhỏ, phù hợp với mình nhất", ông Long nói.

Nói về lý do DN nhỏ và vừa chậm chuyển đổi số, ông Nguyễn Kim Hùng, Phó Viện trưởng Viện Khoa học quản trị DN nhỏ và vừa (Hiệp hội DN nhỏ và Việt Nam), cho rằng DN đôi khi còn bận đi bán hàng, vay vốn nên ít quan tâm tới việc chuyển đổi.

Do vậy, Nhà nước cần hỗ trợ nhiều hơn để DN chuyển đổi. Nếu không chứng minh chuyển đổi số tạo ra bao lần doanh thu thì DN sẽ khó mặn mà. Ông Hùng đề nghị Bộ KH&ĐT nghiên cứu cụ thể thêm vấn đề này.Đơn cử, DN mong muốn có chính sách hỗ trợ cụ thể khi thực hiện chuyển đổi số như giảm 30% Thuế thu nhập DN, giảm 30% Thuế VAT... Có được những ưu đãi này chắc chắn DN nhỏ và siêu nhỏ sẽ chuyển đổi số.

'Không phải là cây đũa thần'

"DN cần phải thực sự sẵn sàng, còn nhà hoạch định chính sách phải tìm giải pháp để hỗ trợ cho DN. Mặt khác, DN đừng ảo tưởng rằng mình cứ chuyển đổi số là "hóa rồng" bởi cứ ảo tưởng như vậy mình sẽ là người thất bại trước", ông Hùng chia sẻ.

Mặt khác, ông Hùng cho rằng việc chuyển đổi số bắt đầu từ tư duy của ông chủ DN nhiều hơn. Qua quá trình làm việc với nhiều hiệp hội DN, ông thấy một thực tế buồn là chuyển đổi số DN ở các địa phương rất khó, ông chủ muốn nhưng nhân viên không hiểu gì, đôi khi còn chống đối.

Theo ông Đặng Thanh Hưng, Giám đốc Trung tâm Công nghệ thông tin (VNPT), dịch COVID-19 vừa qua khiến các DN rất khó khăn. 80% lãnh đạo DN cho rằng chuyển đổi số ngày càng cấp thiết. Hiện, DN cũng đang gặp thách thức về cạnh tranh rất lớn, DN không phải chỉ cạnh trong ngành mà còn nhiều ngành. Trước đây, banking chỉ có ngân hàng làm, giờ DN viễn thông sẵn sàng làm Fintech để hoạt động banking.

Đặc biệt, trước câu hỏi DN nhỏ chuyển đổi số bắt đầu tư đâu, ông Hưng cho rằng điều này phải bắt đầu từ lãnh đạo, nhân viên công ty.

"Chuyển đổi số từng bước một, cần xuất phát từ nhận thức phải thay đổi.Bài học từ tập đoàn Samsung cho thấy để phục vụ cho chuyển đổi số họ đã tuyển mộ nhiều nhân lực sáng tạo, thay đổi bộ máy để chuyển đổi số. Nếu thay đổi quy trình, máy móc mà không đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thì không thể chuyển đổi số", ông Hưng nói.

Còn theo ông Nguyễn Văn Tuấn, Phó Tổng giám đốc VCCorp, đừng coi chuyển đổi số là "đũa thần" giúp DN cất cánh ngay lập tức. Vừa qua, dịch COVID-19 thúc đẩy quá trình này là vì DN thấy được nguy cơ, thất bại nên phải hành động.

Nói điều này để thấy chuyển đổi số không còn là một lựa chọn, mà sẽ trở thành vấn đề sống còn với DN. Việt Nam mới chỉ đang trong giai đoạn đầu của chuyển đổi số và các DN Việt Nam, đặc biệt là DN nhỏ và vừa, đang ở một xuất phát điểm rất thấp. Vì vậy, chuyển đổi số sẽ không phải là cuộc chạy đua nước rút, mà là một cuộc chạy bộ đường dài cần có chiến lược và sức bền.