'Kinh hãi' trước đại dịch cúm giết chết 50 triệu người

Brevig Mission chỉ là một nơi nhỏ bé trong thảm hoạ toàn cầu - đại dịch cúm 1918-1919, hay còn gọi là dịch cúm Tây Ban Nha. Đại dịch này đã lan ra toàn thế giới với tốc độ kinh khủng, bao trùm Ấn Độ, với tới Australia và các đảo Thái Bình Dương xa xôi. Chỉ trong vòng 18 tháng, ít nhất 1/3 dân số toàn cầu đã bị lây nhiễm. Những con số ước tính về người chết dao động rất lớn, từ 20 triệu đến 50 triệu, thậm chí 100 triệu người. Nếu con số sau cùng là chính xác thì đại dịch 1918 đã giết chết nhiều người hơn cả hai cuộc Đại chiến thế giới cộng lại.

Chiến tranh và dịch bệnh

Có nhiều chủng virus gây bệnh cúm, nhưng trong đại dịch 1918, thì chỉ một chủng là virus cúm A H1N1 là thủ phạm. Mặc dù được biết đến với cái tên cúm Tây Ban Nha, nhưng thực ra những trường hợp mắc bệnh được ghi nhận đầu tiên là tại Mỹ, vào năm cuối của Thế chiến thứ nhất.
Vào tháng 3/1918, nước Mỹ đã lâm chiến với liên minh Đức - Áo - Hung trong 11 tháng. Trong thời gian đó, quân đội vốn quy mô nhỏ của Mỹ đã phát triển thành một lực lượng chiến đấu khổng lồ, đưa hơn 2 triệu người vượt Đại Tây Dương tới châu Âu.

Nhiều căn cứ quân sự tại Mỹ được mở rộng mạnh mẽ để huy động quân cho cuộc chiến. Một trong số đó là Fort Riley, bang Kansas, nơi doanh trại Funtson mới được xây dựng là nơi đóng quân của 50.000 nam giới chuẩn bị vào quân ngũ. Ngày 4/3, một binh sĩ bị sốt được đưa vào bệnh xá. Chỉ trong vài tiếng, hơn 100 quân nhân khác được đưa tới đây trong tình trạng tương tự.

Tháng 4/1918, thêm nhiều binh sĩ Mỹ tới châu Âu, mang theo virus và làn sóng đầu tiên của đại dịch bắt đầu.

Tốc độ chết chóc

Dịch cúm Tây Ban Nha đã giết chết nhiều người chưa từng thấy trong lịch sử. Tại Mỹ, việc người ta tỉnh dậy thấy mình ốm và chết khi đang trên đường đi làm là chuyện thường ngày. Triệu chứng của bệnh rất ghê gớm: Nạn nhân khởi sự sốt và thở dốc. Thiếu oxy khiến mặt họ trở nên tím tái. Xuất huyết khiến máu ngập trong phổi, làm nạn nhân nôn mửa, chảy máu cam bởi họ đang chết đuối bởi chính chất lỏng trong cơ thể mình. Không giống như nhiều chủng cúm trước đó, cúm Tây Ban Nha không chỉ tấn công trẻ em và người già mà cả những người lớn khoẻ mạnh độ tuổi 20-40.

Nguyên nhân chính khiến virus lây lan khủng khiếp là do cuộc đại chiến đang ở giai đoạn cuối. Các nhà nghiên cứu bệnh dịch học đến nay vẫn còn tranh cãi về nguồn gốc chính xác của virus, nhưng đa số nhất trí rằng đó là kết quả biến đổi gene xảy ra tại Trung Quốc. Nhưng điều rõ thấy là chủng virus cúm mới đã lan ra toàn cầu nhờ sự di chuyển nhanh trên phạm vi rộng của các đội quân khắp thế giới.

Trong giai đoạn đầu, bệnh dịch chưa được hiểu rõ và những cái chết thường bị cho là do viêm phổi. Tình trạng kiểm duyệt nghiêm ngặt thời chiến cũng khiến cho nền báo chí châu Âu và Bắc Mỹ không thể đưa tin về bệnh dịch. Chỉ tại đất nước trung lập Tây Ban Nha, báo chí mới có thể tự do lên tiếng đầu tiên về những gì đang xảy ra, khiến cho bệnh dịch mang cái tên cúm Tây Ban Nha.

Làn sóng thứ hai