Bệnh ‘hươu zombie’ gây tử vong 100% đang tiến hóa để lây sang con người

Các nhà khoa học lo ngại một 'bệnh hươu zombie' gần như 100% gây tử vong có thể đang tiến hóa để lây nhiễm cho con người. Người ta thường gọi là bệnh suy nhược mãn tính, là một tình trạng thần kinh truyền nhiễm giết chết hầu hết mọi loài động vật mà nó lây nhiễm và đang lây lan nhanh chóng trong quần thể hươu trên khắp Hoa Kỳ.

Căn bệnh này gây ra bởi các protein bị gấp sai - khi các protein không gấp lại thành hình dạng chính xác - được gọi là prion. Sau khi bị nhiễm trùng, prion di chuyển khắp hệ thần kinh trung ương, để lại prion tích tụ trong các mô và cơ quan não.

Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng prion có khả năng lây nhiễm và nhân lên trong tế bào người trong điều kiện phòng thí nghiệm – điều này làm tăng nguy cơ lây lan. Người ta cho rằng con người có thể mắc bệnh do ăn thịt hươu bị nhiễm bệnh hoặc do tiếp xúc với đất và nước bị ô nhiễm.

Nghiên cứu cho thấy có thể các prion gắn với các yếu tố của môi trường có thể khiến các đặc tính của prion bị thay đổi, bao gồm mức độ lây nhiễm của nó và khả năng lây nhiễm cho các loài động vật khác hoặc thậm chí cả con người.

Có thể mất hơn một năm để động vật bị nhiễm bệnh phát triển các triệu chứng, có thể bao gồm giảm cân nghiêm trọng , vấp ngã và bơ phờ. Nó còn được gọi là 'bệnh hươu zombie' vì nó khiến các bộ phận của não dần dần thoái hóa thành dạng xốp và động vật sẽ chảy nước dãi và ngây người ra trước khi chết. Không có phương pháp điều trị hoặc vắc-xin.

Con đường lây truyền chính xác chưa được hiểu đầy đủ, nhưng người ta cho rằng nó lây lan từ động vật sang động vật bằng cách ăn thức ăn thô xanh hoặc nước bị ô nhiễm bởi phân bị nhiễm bệnh hoặc tiếp xúc với xác động vật. Tiếp xúc trực tiếp, bao gồm nước bọt, máu, nước tiểu và thậm chí cả nhung hươu trong quá trình rụng lông hàng năm cũng có thể góp phần truyền mầm bệnh.

Bất kỳ con hươu nào chết trong trang trại đều phải được kiểm tra bệnh gầy mòn mãn tính. Vì bệnh rất dễ lây lan nên nếu một con vật có kết quả xét nghiệm dương tính thì cả đàn coi như nhiễm bệnh. Tình trạng này được cho là chỉ lây nhiễm cho các loài động vật như hươu, nai sừng tấm, tuần lộc.

Vào năm 2023, một nhóm gồm 68 nhà nghiên cứu từ khắp nơi trên thế giới bắt đầu xem xét điều gì sẽ xảy ra nếu căn bệnh này lây lan cho con người. Michael Osterholm, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Minnesota và là chuyên gia hàng đầu về bệnh suy nhược mãn tính, nói với KFF Health News:“Thông điệp mấu chốt là chúng tôi chưa chuẩn bị sẵn sàng. Nếu căn bệnh bị lây lan ngay bây giờ thì chúng ta sẽ gặp rắc rối. Không có kế hoạch dự phòng nào về việc phải làm gì hoặc làm thế nào để theo dõi.'

Nhóm đang chuẩn bị cho một đợt bùng phát tiềm ẩn, kiểm tra năng lực phòng thí nghiệm, chẩn đoán, giám sát, giáo dục và tiếp cận cộng đồng.

Mặc dù người ta cho rằng sự lây truyền có thể xảy ra do con người ăn thịt bị nhiễm bệnh, nhưng con người đã tiếp xúc với hươu bị nhiễm bệnh thông qua săn bắn và ăn thịt. Hàng chục nghìn động vật nhiễm bệnh đã bị con người ăn thịt trong vài năm qua và chưa có trường hợp nào mắc bệnh ở người.

Các báo cáo chỉ ra rằng khoảng 7.000 đến 15.000 động vật nhiễm bệnh đã bị ăn thịt trong năm 2017 và con số này được dự đoán sẽ tăng 20% ​​mỗi năm. Hầu như không thể loại bỏ được vì nó có thể tồn tại ở nhiệt độ cao và chất khử trùng.

Sự tồn tại dai dẳng của bệnh trong môi trường có nghĩa là con người cũng có thể bị phơi nhiễm qua đất và nước bị ô nhiễm. Vào tháng 9 năm 2022, các nhà nghiên cứu từ Đại học Calgary đã công bố nghiên cứu đầu tiên cho thấy rằng ‘rào cản đối với các prion mắc bệnh suy kiệt mãn tính lây nhiễm sang người là không tuyệt đối và có nguy cơ thực tế là nó có thể truyền sang người.’ Bệnh Prion tấn công các protein trong não, dẫn đến hình thành các khối trước khi chết.

Tiến sĩ Sabine Gilch, phó giáo sư và Chủ tịch nghiên cứu Canada về Nghiên cứu bệnh Prion tại Đại học Calgary, cho biết:'Từ bệnh Bò điên còn được gọi là bệnh não xốp dạng bò (BSE), chúng tôi biết rằng bệnh prion có thể vượt qua rào cản lây truyền từ động vật sang động vật và sang con người.

'Trong cuộc khủng hoảng BSE, BSE đã được truyền qua thịt hoặc thực phẩm bị ô nhiễm sang người và gây ra một dạng bệnh prion mới ở người, được gọi là biến thể bệnh Creutzfeldt-Jakob.'Bệnh mãn tính có thể lây nhiễm sang nhiều vùng trên cơ thể động vật hơn các bệnh prion khác như bò điên, có nghĩa là bệnh này có nhiều khả năng lây sang những người ăn thịt nai.

Osterholm và nhóm của ông gần đây đã nhận được hơn 1,5 triệu USD tài trợ để nghiên cứu khả năng bệnh suy nhược mãn tính truyền sang người hoặc vật nuôi.

Vì hươu rất quan trọng đối với người dân bản địa nên nhiều nhóm bộ lạc ở Minnesota đang hợp tác với các chuyên gia để suy nghĩ cách quản lý căn bệnh này.

Bệnh suy nhược mãn tính lần đầu tiên được phát hiện vào năm 1967 ở Colorado ở những con hươu bị nuôi nhốt, nhưng hiện nay đã được tìm thấy ở động vật ở ít nhất 31 tiểu bang, 4 tỉnh của Canada và 4 quốc gia nước ngoài khác.

Theo FDA, các bệnh prion khác bao gồm bệnh bò điên đã giết chết hơn 200 người. Bệnh bò điên lây sang người do ăn phải thịt bò nhiễm bệnh.