Các hãng thu âm ngày càng giống nhà đầu tư mạo hiểm

Khi bạn đang ở giữa sự thay đổi, bạn có thể khó nhận ra điều đó. Ngay bây giờ, ngành kinh doanh âm nhạc đang trải qua một sự thay đổi mô hình tiêu dùng, thưởng thức âm nhạc. Chính điều này đang kéo theo cả sự thay đổi trong văn hóa và kinh doanh âm nhạc.

Tính năng phát trực tuyến có thể đã được thiết lập và phát triển tốt ở nhiều thị trường. Tuy nhiên, tác động của xu hướng phát trực tuyến lên thị trường sẽ tiếp tục tăng nhanh khi hành vi này tiếp tục phát triển và đi vào chiều sâu.

Một trong những thay đổi đó chính là sự phát triển mạnh mẽ của catalogue âm nhạc. Theo phân tích của trang Music Business World (MBW), catalogue âm nhạc đã chứng kiến ​​lượng tiêu thụ tăng trưởng mạnh mẽ trong nửa đầu năm 2021 so với nửa đầu năm 2020. Dự đoán, catalogue âm nhạc sẽ chiếm 76% thị phần.

Catalogue âm nhạc liên quan tới bản quyền xuất bản ca khúc (publishing loyalty) của tác giả. Khi tác phẩm được phát trên radio, streaming, concert biểu diễn công chúng, lồng ghép trong phim ảnh và truyền hình, người sở hữu catalogue và tác giả sẽ được chi trả thu nhập.

Giá trị thương mại của catalogue âm nhạc gây sự chú ý đặc biệt cho giới đầu tư nhờ thị trường nghe nhạc trực tuyến (streaming music) với quy mô hơn 10 tỷ USD/năm tính riêng tại Mỹ (số liệu năm 2019). Xu thế nghe nhạc trực tuyến (streaming music) đã khiến cho việc săn lùng catalogue âm nhạc thành cuộc săn lùng kho báu.

Chúng ta có thể dễ dàng xác định giá trị thương mại một ca khúc dựa trên số lượt nghe theo tháng, theo năm.

Trong điều kiện lãi suất thấp hiện nay tại Mỹ và các nước châu Âu, nhà đầu tư bỏ tiền vào mua catalogue âm nhạc có thể hưởng tỷ suất lợi nhuận cao hơn lợi nhuận của cổ phiếu hay trái phiếu. Hơn thế nữa, đại dịch COVID-19 khiến cho làn sóng streaming music phất như “diều gặp gió”, nhờ vậy, doanh thu định kỳ catalogue cũng nhảy vọt. Nhờ công nghệ phát triển, nhà đầu tư có thể kiểm soát được nguồn thu tốt hơn thập kỷ trước nhờ các phần mềm quản lý (apps) và các nền tảng tương tác.

Như vậy, nguồn thu nhập của catalogue âm nhạc khá đa dạng. Nó có thể coi là gà đẻ trứng vàng cho các nghệ sỹ mới nổi hay kỳ cựu dựa trên tần suất nghe.

Dù thế nào, những biến động trên cho thấy bối cảnh âm nhạc đang thay đổi. Vì vậy, vai trò của các hãng thu âm cũng sẽ thay đổi là điều đương nhiên.

Các hãng thu âm thường thích tự so sánh mình với nhà đầu tư mạo hiểm (VC), chấp nhận rủi ro, đầu tư vào tài năng và chia sẻ mặt trái của thành công. Mặc dù so sánh đó là khập khiễng, nhưng mức độ liên quan cũng đang tăng lên, nhưng không phải theo cách mà nhiều nhãn hiệu âm nhạc sẽ thích.

Thứ nhất, các nhà đầu tư mạo hiểm đầu tư tiền sớm trong vòng đời của công ty và sau đó kiếm lợi nhuận nếu/khi một công ty có sự kiện thanh khoản (ví dụ: bán công ty, tiến hành IPO, một nhà đầu tư mới mua lại những nhà đầu tư trước đó). Trong khi đó, các hãng thu âm đầu tư rồi hốt bạc ngay. Ngay sau khi nghệ sĩ tạo ra tiền bản quyền, hãng sẽ kiếm được lợi nhuận, không phải đợi đến một thời điểm xa xôi nào đó trong tương lai. Hơn nữa, ngay cả sau khi hãng không còn quan hệ tích cực với nghệ sĩ, hãng vẫn tiếp tục kiếm được tiền. Vì vậy, một hãng thu âm về cơ bản có sự kiện thanh khoản vĩnh viễn. Có nghĩa là mức độ rủi ro của nó thấp hơn đầu tư mạo hiểm. Ngay cả khi nghệ sĩ thất bại, hãng thu âm vẫn sẽ thu lại được ít nhất một số chi phí. Công ty đầu tư mạo hiểm có thể không còn gì nếu startup không thành công.

Ngoài ra, đầu tư mạo hiểm thường là những khoản đầu tư ở giai đoạn trước, vì vậy các công ty khởi nghiệp sử dụng quỹ đầu tư mạo hiểm như bệ phóng để đạt được thành công trong tương lai. Các hãng thu âm có thể sẽ phải bắt đầu làm quen với điều tương tự. Ngày càng có nhiều nghệ sĩ đi theo con đường riêng của họ, tung ra các ứng dụng, nhãn hiệu của riêng họ, sử dụng các trang web D2C. Nhưng lý do tại sao các hãng thu âm lại có mặt mặc dù các nghệ sĩ có thể tạo nhãn ảo của riêng họ từ nhiều lựa chọn dịch vụ. Đó là vì các nghệ sĩ vẫn cần ai đó xây dựng khán giả của họ (ít nhất là trong hầu hết các trường hợp).

Sự phụ thuộc vào chuỗi giá trị này là điều đã giúp các hãng thu âm luôn phù hợp bất chấp sự thay đổi mạnh mẽ của ngành công nghiệp âm nhạc. Nhưng giai đoạn tiếp theo của quá trình phát triển này sẽ chứng kiến ​​một nhóm các nghệ sĩ coi nhãn hiệu như những công cụ tăng tốc hơn là đối tác lâu dài. Họ sẽ sử dụng nhãn thu âm để thiết lập cơ sở người hâm mộ và sau đó tương tác với người hâm mộ theo cách riêng của họ, đôi khi bằng hãng thu âm, đôi khi không. Điều này tất nhiên đã bắt đầu xảy ra, nhưng nó sẽ trở thành một con đường sự nghiệp được thiết lập và ngày càng trở thành tiêu chuẩn.

Các nhãn hiệu lớn thích nghĩ về mình trong lĩnh vực kinh doanh tạo ra các siêu sao. Nhưng vì bản chất của một siêu sao bị loãng đi, nhiều nghệ sĩ sẽ đơn giản coi nhãn hiệu như một bệ phóng.

Hậu quả sẽ rất lớn. Các công ty, đặc biệt là các công ty trong những chuyên ngành đặc thù như âm nhạc, thường sẽ đầu tư từ sớm để xây dựng, tạo lập nên danh tiếng một nghệ sĩ. Mô hình kinh doanh phụ thuộc vào việc thu hồi vốn đầu tư vào thu nhập trong tương lai. Nhưng với việc ngày càng nhiều nghệ sĩ tìm cách duy trì quyền lực của mình, các hãng chỉ có một cửa sổ hữu hạn để họ có thể kiếm tiền từ các quyền đó, trừ khi họ thương lượng về việc gia hạn thời hạn.

Điều này có nghĩa là hãng thu âm đang trở thành một tiện ích cho nhiều nghệ sĩ, một bước đệm trong khi xây dựng thương hiệu của họ. Dù thích hay không, các nghệ sĩ hiểu biết, được trao quyền sẽ ngày càng coi nhãn hiệu là bệ phóng cho sự độc lập của nghệ sỹ trong tương lai, và về mặt này, các nhãn hiệu đang trở nên giống với nhà đầu tư mạo hiểm hơn bao giờ hết.

Khi sự thay đổi xảy ra và gây nhiều xáo trộn, các hãng thu âm sẽ tìm cách thích ứng, giống như việc họ phải phát triển kênh phát trực tuyến, đầu tư vào TikTok, dịch vụ nhãn hiệu, kênh phân phối... Các hãng thu âm sẽ có vai trò hạn chế hơn, rủi ro hơn, do đó sẽ khiến họ giống với nhà đầu tư mạo hiểm.