Trung Quốc tiến gần hơn tới mục tiêu đưa người lên Mặt Trăng, vượt qua Mỹ trong cuộc đua vũ trụ

Thiết kế bên ngoài của bộ đồ vũ trụ Mặt trăng của Trung Quốc vừa được hé lộ. Nguồn: CMSA

Liệu người kế tiếp đặt chân lên Mặt Trăng sẽ nói tiếng Anh hay tiếng Quan Thoại? Từ năm 1969 đến 1972, có 12 người Mỹ từng chinh phục bề mặt Mặt Trăng. Cả Mỹ và Trung Quốc đều đang trong cuộc đua để đưa con người quay lại nơi này trong thập kỷ này.

Song, chương trình Mặt Trăng của Mỹ đã bị trì hoãn, chủ yếu do bộ đồ phi hành gia và tàu đổ bộ Mặt Trăng chưa hoàn thiện. Trong khi đó, Trung Quốc đặt mục tiêu đưa phi hành gia lên Mặt Trăng vào năm 2030 và các cột mốc họ lên kế hoạch thường hoàn thành đúng hạn.

Cách đây vài năm, viễn cảnh này dường như là không tưởng. Tuy nhiên, hiện nay, khả năng Trung Quốc có thể vượt mặt Mỹ trong cuộc đua vũ trụ này đã trở nên rõ ràng. Liệu ai sẽ đặt chân lên đó trước và điều này có ý nghĩa gì?

Hai mục tiêu đối lập của hai cường quốc

NASA đã đặt tên chương trình khám phá Mặt Trăng của mình là Artemis và hợp tác với các đối tác quốc tế cùng thương mại để chia sẻ chi phí. NASA đã lên kế hoạch ba sứ mệnh để đưa người Mỹ quay lại Mặt Trăng.

Vào tháng 11/2022, NASA phóng tàu Orion bay vòng quanh Mặt Trăng mà không chở phi hành gia trong sứ mệnh đầu tiên - Artemis I.

Dự kiến vào cuối năm 2025, Artemis II sẽ tương tự nhưng lần này sẽ có bốn phi hành gia trên tàu Orion, dù chưa thực hiện hạ cánh. Nhiệm vụ hạ cánh sẽ dành cho sứ mệnh Artemis III, đưa một người đàn ông và một người phụ nữ đầu tiên lên Mặt Trăng. Trong số đó, sẽ có người da màu đầu tiên trên bề mặt hành tinh này.

Dự kiến Artemis III sẽ khởi động năm 2026, nhưng một đánh giá vào tháng 12/2023 đã đặt khả năng nó có thể lùi đến tháng 2/2028.

Trái lại, chương trình vũ trụ của Trung Quốc tiến triển nhanh chóng mà không gặp thất bại hay trì hoãn nào. Các quan chức Trung Quốc cho biết vào tháng 4 rằng nước này đặt mục tiêu đưa phi hành gia lên Mặt Trăng vào năm 2030.

Đối với một quốc gia chỉ mới đưa phi hành gia đầu tiên lên vũ trụ năm 2003, đây là một tiến bộ vượt bậc. Trung Quốc đã điều hành các trạm không gian từ năm 2011 và có nhiều thành tựu quan trọng thông qua chương trình Hằng Nga, thám hiểm Mặt Trăng.

Các sứ mệnh robot đã mang về mẫu từ bề mặt, bao gồm cả từ "vùng tối" của Mặt Trăng, thử nghiệm các công nghệ quan trọng cho hạ cánh của con người. Sứ mệnh tiếp theo sẽ đổ bộ tại cực nam của Mặt Trăng, nơi có trữ lượng băng đá.

Nước tại đây có thể được sử dụng để duy trì sự sống tại căn cứ Mặt Trăng, đồng thời cung cấp hydro cho tên lửa. Sản xuất nhiên liệu trực tiếp tại đây sẽ tiết kiệm hơn so với đưa từ Trái Đất và hỗ trợ cho các chuyến thám hiểm xa hơn. Chính vì thế, Artemis III sẽ đổ bộ tại cực nam, nơi Mỹ và Trung Quốc lên kế hoạch xây dựng các căn cứ lâu dài.

Ngày 28/9/2024, Trung Quốc đã trình làng bộ đồ phi hành gia cho sứ mệnh Mặt Trăng, còn gọi là "selenaut". Bộ đồ này bảo vệ người mặc khỏi các thay đổi nhiệt độ và bức xạ mặt trời, đồng thời nhẹ và linh hoạt.

Liệu Trung Quốc có đang vượt lên dẫn trước Mỹ?

Tuy vậy, đây có phải là dấu hiệu Trung Quốc đã vượt qua Mỹ trong cuộc đua lên Mặt Trăng? Công ty Axiom Space sản xuất bộ đồ cho Artemis Moon đang phải chỉnh sửa theo thiết kế mà NASA đưa ra.

Tàu đổ bộ đưa phi hành gia Mỹ từ quỹ đạo xuống bề mặt Mặt Trăng cũng gặp chậm trễ. Năm 2021, SpaceX của Elon Musk nhận hợp đồng chế tạo tàu đổ bộ dựa trên Starship, một tàu dài 50m phóng trên tên lửa mạnh nhất.

Starship không thể bay thẳng đến Mặt Trăng mà phải tiếp nhiên liệu trên quỹ đạo Trái Đất (sử dụng các tàu Starship khác làm "tàu chở nhiên liệu"). SpaceX cần chứng minh khả năng này và thử hạ cánh trên Mặt Trăng trước khi Artemis III có thể thực hiện.

Ngoài ra, sứ mệnh Artemis I gặp sự cố khi lá chắn nhiệt của Orion bị hư hỏng nặng lúc tàu quay lại qua khí quyển Trái Đất. Các kỹ sư NASA đang nghiên cứu giải pháp trước sứ mệnh Artemis II.

Một số nhà phê bình cho rằng Artemis quá phức tạp, nhắc đến cách đưa các phi hành gia và tàu đổ bộ vào quỹ đạo, số lượng lớn các đối tác thương mại độc lập, và số lần phóng Starship cần thiết. Để hoàn tất tiếp nhiên liệu cho Artemis III, cần từ 4 đến 15 chuyến bay Starship.

Cựu quản trị viên NASA Michael Griffin từng ủng hộ phương pháp đơn giản hơn, tương tự cách Trung Quốc dự kiến thực hiện đổ bộ Mặt Trăng. Ông đề xuất NASA hợp tác với các đối tác truyền thống như Boeing thay vì "gương mặt mới" như SpaceX.

Tuy nhiên, sự đơn giản không hẳn tốt hơn hay rẻ hơn. Dù chương trình Apollo ít phức tạp hơn nhưng chi phí gần gấp ba lần Artemis. SpaceX đã đạt hiệu quả tốt hơn và tiết kiệm hơn Boeing trong việc đưa phi hành đoàn lên Trạm vũ trụ quốc tế.