Kinh tế tư nhân là động lực cho Việt Nam

Là khuyến nghị của Chủ tịch Ngân hàng phát triển Châu Á (ADB) Takehiko Nakao tại cuộc họp chiều 19/9 tại Hà Nội.

Chú trọng phát triển khu vực kinh tế tư nhân

Ngoài ra, ông Takehiko Nakao cũng khuyến nghị Việt Nam cải cách doanh nghiệp nhà nước: "Còn quá nhiều doanh nghiệp nhà nước mà nếu cứ hoạt động theo cung cách như hiện nay thì khó mà có hiệu quả".

“Chính phủ cần phải thực hiện một cách có hiệu quả những luật lệ và quy định trong kinh doanh để tạo ra một sân chơi bình đẳng cho tất cả các doanh nghiệp và hỗ trợ phát triển một môi trường cạnh tranh lành mạnh hơn”, ông Takehiko Nakao nói thêm.

Tờ TBKTSG dẫn lời Chủ tịch ADB nhận xét, Việt Nam đã từng là một trong những nền kinh tế có tốc độ tăng trưởng cao nhất thế giới kể từ năm 1990 và đã vươn lên thành một quốc gia có mức thu nhập trung bình vào năm 2010. Tuy nhiên, tăng trưởng kinh tế đã giảm sút - từ mức trung bình là 7,3% trong giai đoạn 2000-2007 xuống còn 5,7% trong giai đoạn 2008-2013 do tốc độ cải cách cơ cấu diễn ra chậm chạp và những bất ổn toàn cầu.

Bên cạnh việc đề cao vai trò của khu vực kinh tế tư nhân, ông Takehiko Nakao cũng khuyến nghị thêm rằng, Việt Nam cần phải thu được tối đa những lợi ích từ hội nhập kinh tế toàn cầu thông qua thương mại và đầu tư được tăng cường từ việc hội nhập sâu hơn vào Cộng đồng Kinh tế ASEAN và hàng loạt các hiệp định tự do thương mại.

Trước đó, ông Jim Yong Kim - Chủ tịch Ngân hàng Thế giới WB cũng từng cho biết, khu vực tư nhân của Việt Nam hiện vẫn chưa được phát triển đúng tầm, và còn gặp rất nhiều trở ngại. Mặt khác, cho tới thời điểm này thì các doanh nghiệp tư nhân lại đang sử dụng vốn hiệu quả hơn các doanh nghiệp nhà nước.

Theo ông Jim Yong Kim, các tính toán của công ty tư vấn quản lý toàn cầu McKinsey cho thấy với mỗi một đơn vị vốn bổ sung thì khu vực tư nhân Việt Nam đang tạo ra doanh thu bổ sung nhiều gấp ba lần so với các doanh nghiệp nhà nước.

Ông Jim Yong Kim cho biết, trong thời gian ở thăm Việt Nam, ông gặp gỡ và thảo luận cùng các nhà lãnh đạo về hai lựa chọn để giúp thúc đẩy đầu tư cho khu vực tư nhân.

Thứ nhất, cần tạo điều kiện bình đẳng cho cả khu vực nhà nước và khu vực tư nhân. Khu vực nhà nước được hưởng sự độc quyền, trợ cấp và tiếp cận đặc biệt về vốn và các nguồn lực - những đặc quyền không dành cho khu vực tư nhân. Việt Nam có thể tận dụng các hiệp định thương mại tự do khu vực và quốc tế để dỡ bỏ các đặc quyền này. Nếu Chính phủ lựa chọn tạo ra một sân chơi bình đẳng như vậy, khu vực tư nhân sẽ phát triển và tạo ra nhiều việc làm hơn.

Thứ hai, cần phải tìm kiếm những cách mới để cung cấp nguồn vốn dài hạn ổn định mà hiện không sẵn có cho khu vực tư nhân. Việt Nam cần xây dựng những thị trường mới để tạo lập những nguồn vốn này.

Một bước đi quan trọng chính là đẩy nhanh tốc độ xử lý các khoản nợ xấu của khu vực ngân hàng và tái cấp vốn cho hệ thống ngân hàng. Nhưng Việt Nam cũng cần phát triển một khu vực tài chính phi ngân hàng mạnh tại các thị trường trái phiếu, chứng khoán, quỹ lương hưu và bảo hiểm... để tạo ra các nguồn vốn thay thế đa dạng và rẻ hơn.

Doanh nghiệp tư nhân tự sinh tự diệt

Những ý kiến nhận xét của ông Jim Yong Kim - Chủ tịch Ngân hàng Thế giới đưa ra thực tế đã được chứng minh trong thời gian qua mặc dù các doanh nghiệp nhà nước được hưởng nhiều ưu đãi, đặc quyền đặc lợi nhưng kết quả kinh doanh lại liên tục thua lỗ trong khi doanh nghiệp tư nhân thực chất phải là động lực phát triển kinh tế lại không được hưởng những đặc quyền, ưu đãi cả về vốn, đất, thuế... và đã có nhiều ý kiến của các chuyên gia kinh tế Việt Nam chia sẻ về vấn đề này.

Thực tế cho thấy, các DNNN hiện được hưởng 5 đặc quyền, đặc lợi, hay lợi thế tuyệt đối: Không sợ phá sản cho dù thua lỗ kéo dài, hay khi “khó có người giúp”; biến độc quyền nhà nước thành độc quyền doanh nghiệp; tận dụng cơ chế xin - cho; ưu đãi tiếp cận vốn, vay không lo trả và đặc biệt ít bị kiểm tra giám sát cũng như “hư không sợ bị đòn”.

TS Vũ Đình Ánh, Viện Kinh tế - Tài chính từng chia sẻ, nguyên nhân chủ yếu dẫn đến đặc quyền đặc lợi của DNNN xuất phát từ tư duy đến chủ trương của những người lập chính sách. Trong đó cốt lõi là, chưa làm rõ được vai trò chức năng của nhà nước trong nền kinh tế thị trường; chưa tách bạch rõ nội hàm của thể chế quản trị quốc gia; lẫn lộn quản lý nhà nước với quản trị doanh nghiệp và quản lý kinh doanh gắn với thiếu công khai minh bạch.

Đặc biệt, chuyên gia kinh tế bà Phạm Chi Lan trong cuộc trao đổi với báo chí mới đây thẳng thắn nói "doanh nghiệp tư nhân dường như đang bị bỏ rơi, họ phải gồng mình chống chọi với những khó khăn".

Cụ thể, bà Phạm Chi Lan cho biết, động lực tăng trưởng của kinh tế Việt Nam hiện nay bao gồm ba khối chính: doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp tư nhân. Trong khi các doanh nghiệp khối quốc doanh và FDI được những chính sách ưu ái từ phía Nhà nước, về thuế, phí, đất đai... thì cộng đồng doanh nghiệp tư nhân dường như đang bị bỏ rơi.

"Sau khi đi một vòng khảo sát, tôi mới giật mình và phát hiện rằng khối doanh nghiệp tư nhân Việt Nam hiện nay chẳng có gì và gần như cần phải phát triển lại từ đầu", bà Phạm Chi Lan nói.