Thủ tục chồng chéo đang "đè nặng" doanh nghiệp bất động sản

Trong văn bản “đề nghị được phát biểu tại Diễn đàn kinh tế Tư nhân” gửi đến Thủ tướng Chính Phủ và các Bộ, Ngành, Hiệp hội bất động sản TP.HCM (HoREA) cho rằng, mặc dù các cơ quan chức năng đã quyết liệt trong việc kiến tạo môi trường kinh doanh tốt cho các doanh nghiệp bất động sản.

Tuy nhiên, thời gian qua lĩnh vực này đang mắc phải nhiều khó khăn do công tác thực thi pháp luật còn nhiều hạn chế, chưa đảm bảo hiệu lực, hiệu quả.

Thị trường bất động sảnkết quả đạt được vẫn còn khá khiêm tốn, chưa đạt được mục đích đề ra. (Ảnh: VĐ)

Theo HoREA, thị trường bất động sản đã góp phần quan trọng vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, nhất là giải quyết nhu cầu nhà ở của các tầng lớp dân cư và cả người nước ngoài. Quy mô thị trường bất động sản tăng trưởng gấp đôi trong 10 năm qua với sự đóng góp chủ yếu của khối doanh nghiệp tư nhân. Có thể nói, các doanh nghiệp tư nhân trong nước đang dẫn dắt và thống lĩnh thị trường bất động sản hiện nay.

Chính vì vậy, Thủ tướng Chính Phủ Nguyễn Xuân Phúc đã rất nỗ lực kiến tạo môi trường kinh doanh, đồng hành cùng doanh nghiệp, coi thành công của doanh nghiệp cũng là thành công của Chính phủ. Nhiều Bộ, ngành và địa phương cũng đã quyết liệt vào cuộc, lắng nghe, giải quyết được một số khó khăn của doanh nghiệp.

Tuy nhiên, “cho đến nay, kết quả đạt được vẫn còn khá khiêm tốn, chưa đạt được mục đích đề ra?!”, HoREA nhấn mạnh. Cụ thể, từ tháng 3/2017 đến nay, thị trường bất động sản TP.HCM liên tục bị sụt giảm: Năm 2018, quy mô thị trường giảm 34% so với năm 2017; Quý I/2019, số lượng dự án được Sở Xây dựng phê duyệt giảm đến 67%.

Theo HoREA, nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do hệ thống pháp luật chưa thật đồng bộ, còn chồng chéo, mâu thuẫn, chưa đảm bảo tính hệ thống, thống nhất. Ví dụ: Luật Đầu tư ghi tên “Nhà đầu tư” nhưng Luật Quy hoạch đô thị yêu cầu phải là “chủ đầu tư”. Hoặc Luật Đất đai quy định doanh nghiệp có quỹ “đất” thì được thực hiện dự án, nhưng Luật Nhà ở lại quy định phải là “đất ở” mới được công nhận chủ đầu tư dự án nhà ở.

Chính vì vậy, nhiều doanh nghiệp có xu hướng rời thành phố lớn, chuyển hướng đầu tư về các tỉnh. Ngoài ra, trách nhiệm thi hành công vụ và năng lực của một số cán bộ công chức nhà nước chưa đạt yêu cầu, trong giải quyết hồ sơ dự án bất động sản.

Chưa kể, những năm trước đây, đã có hiện tượng hình thành nhóm lợi ích trong lĩnh vực bất động sản, kể cả một số dự án BT được thanh toán đối ứng bằng quỹ đất đô thị, dẫn đến việc cơ quan có thẩm quyền phải thực hiện đợt rà soát, thanh tra, kiểm toán rất quyết liệt.

Ngoài ra, một số doanh nghiệp không tiên lượng được về chi phí trước khi ra quyết định đầu tư, mà điển hình là tiền sử dụng đất dự án, doanh nghiệp không thể dự đoán được số tiền phải nộp, hoặc lúc nào được nộp...

“Các doanh nghiệp bất động sản đang đối diện với nhiều rủi ro, thách thức, thậm chí có nguy cơ dẫn đến có thể bị phá sản, do tính thiếu ổn định, khó đoán định về chính sách”, HoREA nhấn mạnh.

Chính vì vậy, HoREA đề nghị các Bộ, ngành địa phương chủ động rà soát, đơn giản hoá, công khai hoá, minh bạch các thủ tục hành chính, quy trình hành chính. Trước hết là về chấp thuận chủ đầu tư dự án có quỹ đất hỗn hợp, trong đó có một tỷ lệ nhỏ đất công (chiếm khoảng 10%); hoặc quy trình, thủ tục tính tiền sử dụng đất dự án hiện nay.

“Hiệp hội rất chia sẻ với đội ngũ cán bộ, công chức thành phố trực thuộc trung ương như TP.HCM và Hà Nội. Tuy nhiên, cần nâng cao trách nhiệm thi hành công vụ, đạo đức công vụ. Trước hết, phải công khai, minh bạch các quy trình, thủ tục hành chính; Không để cán bộ, công chức tiếp cận với người dân, doanh nghiệp trong quá trình thụ lý hồ sơ, bằng cách đẩy mạnh cơ chế Chính phủ điện tử, chính quyền điện tử”, HoREA đề xuất.

Về sự cấp thiết ban hành Nghị định về BT, thanh toán đối ứng bằng quỹ đất; và minh bạch trong lựa chọn nhà đầu tư. HoREA kiến nghị Chính phủ sớm ban hành Nghị định về dùng quỹ đất để thanh toán cho các nhà đầu tư BT, để giải quyết các khó khăn, vướng mắc hiện nay, và mở đường huy động các nguồn lực tư nhân tham gia phát triển hệ thống hạ tầng theo phương thức đối tác công - tư.

Ngoài ra, HoREA cũng đề nghị các doanh nghiệp bất động sản bên cạnh mục tiêu kinh doanh hiệu quả, còn phải có trách nhiệm xã hội, với người tiêu dùng và phát triển bền vững; Phát triển bất động sản xanh và thông minh; cam kết không làm ăn kiểu chụp giật, ăn dày.

Do vậy, các doanh nghiệp trước hết phải tuân thủ pháp luật và minh bạch thông tin dự án, về huy động vốn và sử dụng vốn huy động.