Cảnh báo phế liệu nhập khẩu sẽ đổ mạnh vào Việt Nam trong năm nay

Ảnh minh họa. (Nguồn: TTXVN)

Đây là những cảnh báo trong dự thảo "Quy chế phối hợp kiểm soát phế liệu nhập khẩu" vừa được Bộ Tài chính công bố.

Mỗi tuần có 2.000 container phế liệu vào Việt Nam

Theo thống kê của Bộ Tài chính, tổng số lượng phế liệu Việt Nam nhập khẩu năm 2018 là hơn 9,2 triệu tấn, tăng khoảng 1,3 triệu tấn so với năm 2017. Đặc biệt, riêng đối với mặt hàng phế liệu nhựa, khi Trung Quốc có chủ trương cấm nhập khẩu nhiều chủng loại nhựa có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường cao thì lượng phế liệu này vào Việt Nam gia tăng đột biến trong 6 tháng đầu năm 2018.

Tuy nhiên, từ tháng 7/2018 khi Tổng cục Hải quan chỉ đạo các đơn vị thuộc và trực thuộc tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát, kiểm tra thực tế, lượng phế liệu nhựa nhập khẩu về Việt Nam đã giảm rõ rệt. Theo đó, trong 6 tháng cuối năm 2018, tổng lượng phế liệu nhựa nhập khẩu về Việt Nam là 107.000 tấn, giảm mạnh so với mức 274.7000 tấn của nửa đầu năm.

[Quản lý phế liệu nhập khẩu: Ngày càng khó vì doanh nghiệp tránh né]

Hiện nay, theo số liệu của Tổng cục Hải quan, trung bình mỗi tuần có hơn 2.000 container phế liệu nhập khẩu vào Việt Nam, đồng thời cũng có hơn 2.000 container được cơ quan hải quan giải quyết thủ tục thông quan.

Điều này theo Bộ Tài chính có nghĩa là khi cơ quan hải quan tăng cường công tác quản lý phế liệu nhập khẩu và triển khai các biện pháp ngăn chặn từ xa, không cho phép dỡ hàng không đủ điều kiện xuống cảng, các doanh nghiệp đã chủ động chỉ nhập khẩu vào Việt Nam các lô hàng phế liệu đáp ứng các điều kiện.

"Không còn xảy ra tình trạng các tổ chức, cá nhân vận chuyển chất thải, phế liệu không đáp ứng các quy định của pháp luật vào lãnh thổ Việt Nam sau đó từ bỏ, gây tồn đọng tại cảng biển như những tháng nửa đầu năm 2018," dự thảo nêu lên.

Tuy vậy, theo Bộ Tài chính, bắt đầu từ 1/1/2019, Trung Quốc tiếp tục bổ sung thêm 8 loại phế liệu không được phép nhập khẩu (tăng từ 24 lên 32 loại so với năm 2018). Malaysia thì gần như cắt giảm hầu hết danh mục phế liệu được phép nhập khẩu vào quốc gia này.

Do chính sách cấm nhập khẩu của các nước xung quanh khu vực vốn đứng đầu về nhập phế liệu nhiều nhất thế giới thay đổi nên năm 2019, Bộ Tài chính dự đoán, phế liệu sẽ tiếp tục dịch chuyển mạnh vào Việt Nam.

Quy rõ trách nhiệm từng bộ

Theo Bộ Tài chính, hiện cơ quan này đã có một số quy chế phối hợp song phương giữa Tổng cục Hải quan và các cơ quan như: Tổng cục Cảnh sát, Cảnh sát biển, Bộ đội Biên phòng, Cục Quản lý thị trường, Tổng cục Lâm nghiệp.

Tuy nhiên, các quy chế này chỉ là phối hợp giữa hai bộ, ngành với nhau nên chỉ giải quyết các công việc trong phạm vi giữa hai cơ quan, không mang tính tổng thể, đồng bộ để có thể giải quyết được nội dung mang tính phối hợp liên ngành.

Bởi vậy, việc ban hành quy chế phối hợp giữa các Bộ và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có các cửa khẩu kiểm soát phế liệu nhập khẩu theo Bộ Tài chính là cần thiết.

Một trong những điểm đáng chú ý nhất của dự thảo quy định trách nhiệm của từng bộ, ngành trong phối hợp ngăn chặn chất thải, phế liệu không đủ điều kiện nhập khẩu.

Trong số này, trách nhiệm của Bộ Tài nguyên và Môi trường là "Chủ trì, phối hợp với Ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành phố đưa lên Cổng thông tin Một cửa quốc gia danh sách các tổ chức, cá nhân (bao gồm đầy đủ tên, mã số thuế, địa chỉ) được cấp/cấp lại Giấy xác nhận đủ điều kiện về bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất còn hiệu lực, còn hạn ngạch nhập khẩu."

Trường hợp giấy xác nhận trên hết hiệu lực hoặc còn hiệu lực nhưng hết hạn ngạch nhập khẩu hoặc đã bị thu hồi, tước giấy xác nhận có thời hạn thì Bộ Tài nguyên và Môi trường đưa ra cảnh báo trên Cổng thông tin Một cửa quốc gia để các bên phối hợp theo dõi, quản lý.

Trách nhiệm của Bộ Tài nguyên và Môi trường còn là thông báo kết quả kiểm tra Nhà nước về chất lượng phế liệu nhập khẩu do Sở Tài nguyên Môi trường nơi có nhà máy, cơ sở sản xuất sử dụng phế liệu cấp.

Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng có trách nhiệm thành lập các đoàn thanh tra, kiểm tra liên ngành để đánh giá điều kiện về bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu.

Với Bộ Tài chính, dự thảo nêu trách nhiệm là chỉ đạo cơ quan hải quan rà soát, phân tích thông tin trên hệ thống để kịp thời phát hiện, ngăn chặn chất thải, phế liệu không đáp ứng đủ các điều kiện nhập khẩu.

Ngoài ra, cơ quan hải quan cũng phải tổng hợp phân tích các thông tin về hoạt động nhập khẩu phế liệu làm cơ sở đánh giá rủi ro của doanh nghiệp và cung cấp cho các bên liên quan để phục vụ công tác quản lý.