Chăn nuôi tìm hướng đi mới

Tại Hội nghị Đánh giá kết quả thực hiện Chiến lược phát triển chăn nuôi giai đoạn 2008-2019, định hướng phát triển chăn nuôi giai đoạn 2020- 2030, tầm nhìn 2040 ngày 25/12, ông Phùng Đức Tiến, Thứ trưởng Bộ NN&PTNN, cho biết trong cơ cấu lương thực, Việt Nam dự kiến giảm thịt lợn xuống nhưng tỷ trọng thịt lợn trong rổ thực phẩm đến nay vẫn ở mức 70%. Do đó, khi dịch bệnh tả lợn châu Phi xảy ra, có thời điểm giá thịt lợn trở nên khủng hoảng khi thương lái “hét giá”.

Giảm tỷ trọng thịt lợn

Sau 10 năm triển khai thực hiện Chiến lược phát triển chăn nuôi, phần lớn các nội dung định hướng phát triển và mục tiêu chính đạt yêu cầu đề ra, góp phần quan trọng duy trì vị thế của ngành nông nghiệp trong nền kinh tế quốc dân, đáp ứng cơ bản nhu cầu thực phẩm cho tiêu dùng trong nước và hướng ra xuất khẩu (XK).

Chăn nuôi Việt Nam thực sự trở thành ngành sản xuất hàng hóa lớn. Cụ thể năm 2018, sản ượng thịt các loại đạt trên 5,3 triệu tấn, trong đó thịt lợn đạt trên 3,8 triệu tấn, thịt gia cầm 1,2 triệu tấn, trên 11,5 tỷ quả trứng…

Chăn nuôi chuyển dịch nhanh theo hướng trang trại, công nghiệp chiếm trên 45% về quy mô và trên 60% về sản lượng. Đã hình thành nhiều ngành công nghiệp nền tảng cho phát triển chăn nuôi thời gian qua và những năm tiếp sau, trong đó công nghiệp chế biến thức ăn chăn nuôi, chế biến sữa đứng đầu khu vực về năng suất.

Tốc độ tăng trưởng ngành chăn nuôi luôn giữ mức cao trong nhiều năm qua, trung bình 5 – 6%/năm, góp phần duy trì mức tăng trưởng chung của ngành nông nghiệp, đáp ứng cơ bản nhu cầu thực phẩm cho tiêu dùng trong nước. Bên cạnh đó, đã hình thành nhiều chuỗi liên kết trong sản xuất chăn nuôi, dưới các hình thức chăn nuôi gia công, HTX chăn nuôi, doanh nghiệp (DN) và nông dân cùng làm…

Tuy nhiên, Bộ NN&PTNN thừa nhận trong quá trình phát triển, ngành chăn nuôi cũng gặp nhiều thách thức về kiểm soát dịch bệnh, an toàn thực phẩm, sức cạnh tranh của sản phẩm và vấn đề ô nhiễm môi trường từ chất thải chăn nuôi.

Thực tế đến nay, tỷ trọng chăn nuôi trong ngành nông nghiệp tăng ở mức thấp khoảng 31,5- 32%, không đạt mục tiêu của Chiến lược phát triển chăn nuôi đến năm 2020 là 42%.

Lý do là phần lớn các địa phương có tăng trưởng mạnh về nông nghiệp những năm qua đối với nhóm cây công nghiệp, cây ăn trái, rau hoa nhưng với chăn nuôi chưa được đầu tư tương xứng. Chẳng hạn khu vực Tây Nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long, chăn nuôi chỉ chiếm khoảng 15-20% trong nông nghiệp…

Điển hình trong chăn nuôi lợn, mục tiêu Chiến lược đặt ra là phải tăng đàn lợn bình quân 2%/ năm, tổng đàn đạt 35 triệu con vào năm 2020; trong đó tỷ trọng đàn lợn ngoại nuôi trang trại, công nghiệp chiếm 37%. Tuy nhiên, kết quả thực tế trong 10 năm cho thấy đàn lợn chỉ có tốc độ tăng trưởng 0,5%/năm với tổng đàn duy trì ở mức 26-29 triệu con.

Nhờ áp dụng công nghệ tiên tiến và đổi mới phương thức chăn nuôi nên đã làm tăng năng suất và khối lượng giết mổ lợn thịt. Sản lượng thịt lợn tăng trưởng bình quân 3,3%/năm, tiệm cận với mục tiêu Chiến lược đặt ra.

Đa dạng sản phẩm

Ông Nguyễn Xuân Dương, Quyền Cục trưởng Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT), cũng thừa nhận ngành chăn nuôi sản xuất tốt nhưng dịch bệnh, vệ sinh an toàn thực phẩm, liên kết và kết nối sâu, công nghiệp chế biến còn yếu. Đặc biệt, tình trạng “được mùa mất giá” vẫn diễn ra.

Mục tiêu và định hướng phát triển chăn nuôi trong Chiến lược giai đoạn 2008-2018 chưa đánh giá hết được vai trò quan trọng của yếu tố thị trường đối với sự phát triển của ngành hàng thịt lợn và yếu tố đất đai dành cho không gian chăn thả với chăn nuôi trâu, bò thịt.

Định hướng phát triển chăn nuôi giai đoạn 2020-2030, tầm nhìn 2040 đặt ra mục tiêu mức tăng trưởng bình quân giai đoạn 2020-2025 trung bình 4-5%/năm; giai đoạn 2026-2030 đạt trung bình 3-4%/năm.

Để đạt được mục tiêu này, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho biết sắp tới đây phải đẩy mạnh hơn nữa chăn nuôi gia cầm, gia súc, bò sữa và các vật nuôi khác như trong Luật Chăn nuôi đã có. Điều này sẽ khơi được tất cả tiềm năng của ngành chăn nuôi, đồng thời khoa học dinh dưỡng cân đối hơn.

Ví dụ như tăng sản lượng thịt bò, thịt trâu chiếm 10-12%, gia cầm chiếm 20-22%, giảm sản lượng thịt lợn xuống mức 60-62%.

Ông Tiến dẫn chứng có những năm sản lượng thịt dê, cừu đã phát triển chiếm đến 20-21%. Năm 2019, khi dịch tả lợn châu Phi xảy ra, Bộ NN&PTNN đã chỉ đạo quyết liệt tái cơ cấu ngành chăn nuôi nên tỷ lệ thịt bò tăng 8,5 nghìn tấn, thịt dê cừu tăng 4,1 nghìn tấn. Ngoài ra, có các sản phẩm khác như tổ yến tuy sản lượng không nhiều nhưng giá trị cao, mật ong XK tới 30.000 tấn.

Đặc biệt, liên quan đến việc tái cơ cấu ngành chăn nuôi, trong đó có chăn nuôi lợn, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho biết ngay từ khi thực hiện Chỉ thị 34 đã yêu cầu tổ chức tái đàn một cách chủ động khi dịch tả lợn châu Phi thuyên giảm.

Hiện, chống dịch tả lợn châu Phi đã thu được những kết quả rất tích cực nhờ hệ thống văn bản chỉ đạo điều hành, cơ chế chính sách đã đi ngay vào cuộc sống, hướng dẫn tổ chức dưới Luật có hiệu quả.

Chẳng hạn, số lượng lợn tiêu hủy giảm nhanh: tháng 11 dự kiến phải tiêu hủy 200.000 con, thực tế chỉ tiêu hủy 152.000 con; tháng 12 dự kiến 50.000 con nhưng chỉ có khoảng 40.000 con bị tiêu huỷ. Hiện đã có 24 tỉnh, thành và 85% xã hết dịch qua 30 ngày.

“Đây là điều kiện tốt để tái đàn. Hiện, nhiều tỉnh như Đồng Nai, Hưng Yên, Hoà Bình, Phú Thọ, Bắc Giang đã có văn bản hướng dẫn giữ an toàn sinh học để tái đàn, sang tháng 1/2020 có sản phẩm lợn để tái đàn”, ông Tiến cho hay.

Ngoài ra, đẩy mạnh việc tổ chức sản xuất các ngành khác như gia cầm, thuỷ hải sản. Năm 2019, sản lượng gia cầm tăng 93,6 nghìn tấn, trứng 2,6 tỷ quả, tương đương hơn 100.000 tấn, cùng với thịt bò và dê cừu sẽ đủ sản lượng để bù đắp cho thiếu hụt thịt lợn và XK. Chăn nuôi thuỷ sản cả năm đạt sản lượng 8,2 triệu tấn, tăng so với năm ngoái đạt 7,74 triệu tấn.

“Bộ NN&PTNN tiếp tục đưa ra những giải pháp căn cơ là tập trung giữ an toàn sinh học, không để xảy ra dịch bệnh ở các ngành chăn nuôi, đặc biệt với chăn nuôi lợn cần sớm tái đàn để đáp ứng nhu cầu thịt lợn của người dân trong thời gian tới”, ông Tiến khẳng định.

Bộ NN&PTNN cho biết trong giai đoạn 2020- 2030, ngành chăn nuôi định hướng sắp xếp, tổ chức lại hệ thống cơ sở giết mổ và chế biến gia súc, gia cầm theo hướng tập trung, công nghiệp gắn với vùng chăn nuôi hàng hóa, bảo đảm yêu cầu về vệ sinh thú y, an toàn thực phẩm và bảo vệ với môi trường.