Thiếu cơ chế phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu

Chất vấn Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên chiều 6/11, ông Lê Tất Hiếu - đoàn Vĩnh Phúc cho biết, quy hoạch điện VIII có nội dung ưu tiên và có chính sách đột phá để thúc đẩy phát triển điện mặt trời, mái nhà của người dân và mái công trình xây dựng, nhất là các khu vực có nguy cơ thiếu điện như miền Bắc và điện mặt trời tự sản, tự tiêu.

Tuy nhiên, hiện nay có rất nhiều doanh nghiệp có nhu cầu đầu tư điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu trong khu công nghiệp nhưng không thực hiện được do thiếu cơ chế chính sách, hành lang pháp lý.

Đại biểu đề nghị Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết kế hoạch ban hành các cơ chế, chính sách để có hành lang pháp lý phát triển điện mặt trời mái nhà.

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, quy hoạch điện VIII được Chính phủ phê duyệt với tổng công suất nguồn điện là 150.489 MW (không bao gồm xuất khẩu, điện mặt trời mái nhà hiện hữu, năng lượng tái tạo để sản xuất năng lượng mới), tăng 21.000 MW so với tổng công suất nguồn điện trong quy hoạch điện VII điều chỉnh (130.000 MW).

Trong đó, tổng công suất lắp máy của điện mặt trời là 12.836 MW (không bao gồm điện mặt trời mái nhà hiện hữu), chiếm 8,5% tổng công suất lắp máy của hệ thống, trong đó có 10.236 MW là mặt trời tập trung và 2.600 MW là mặt trời tự sản tự tiêu. Tổng công suất lắp của điện gió trên bờ là 21.880, chiếm 14,5% tổng tổng công suất nguồn điện. Điện gió ngoài khơi là 6.000 bằng 4% tổng nguồn. Còn điện sinh khối cùng điện rác là 2.270, bằng 1,5% tổng nguồn.

Như vậy, tổng công suất lắp các nguồn điện từ năng lượng tái tạo không kể thủy điện đã chiếm tỷ trọng 28,5% tổng công suất nguồn điện.

“Đây là một tỷ trọng rất lớn kể cả so sánh với những nước phát triển có trình độ công nghệ cao, sở hữu hệ thống lưới điện thông minh và các thiết bị lưu trữ điện năng ở mức cao. Theo số liệu thống kê, những nước này nếu không liên kết lưới điện khu vực, tỷ lệ năng lượng tái tạo cũng chỉ dao động quanh mức 20%. Đây là một mục tiêu phấn đấu rất cao và đương nhiên ngoài nỗ lực của Việt Nam thì rất cần sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế, nhất là Thỏa thuận Đối tác Chuyển dịch Năng lượng Bình đẳng (JETP)”, Bộ trưởng nhìn nhận.

Theo người đứng đầu ngành Công Thương, trong điều kiện hạ tầng công nghệ hiện tại của Việt Nam, dứt khoát để thực hiện được các phương án vừa nêu thì phải tập trung nghiên cứu để đầu tư phát triển hệ thống lưới điện thông minh và các thiết bị lưu trữ điện năng.

Đồng thời, thúc đẩy thị trường điện trên 3 cấp độ là phát điện cạnh tranh, bán buôn điện cạnh tranh và bán lẻ điện cạnh tranh. Bên cạnh đó, biểu giá bán lẻ điện thì cũng phải nghiên cứu để có tính linh hoạt hơn.

Đối với giá điện, hiện nay các nhà máy nhiệt điện, thủy điện được huy động, phát điện theo các quy định về vận hành hệ thống điện và thị trường điện bán buôn cạnh tranh.

Với tỷ trọng huy động năng lượng tái tạo cao trong hệ thống, để có thể bù đắp cho việc huy động điện năng lượng tái tạo khi đây là các nguồn điện phụ thuộc lớn vào điều kiện thời tiết, cần thiết phải nghiên cứu xây dựng cơ chế giá điện cho các nguồn điện mới như pin tích trữ năng lượng, phát triển thủy điện tích năng là các nguồn điện linh hoạt cao.

Ngoài ra, cũng cần phải khuyến khích phát triển hệ thống điện mặt trời tự sản tự tiêu tại các nơi có phụ tải tăng cao.

Như vậy, để khai thác tiềm năng lượng tái tạo, nhất là điện gió, điện mặt trời, Việt Nam cần đẩy mạnh khuyến khích các hoạt động đầu tư điện mặt trời tự sản tự tiêu, không nối lưới.

Phải đẩy mạnh phát triển các loại thiết bị lưu trữ điện, nghiên cứu phát triển lưới điện thông minh xây dựng cơ chế mua bán điện trực tiếp và thúc đẩy thị trường điện cạnh tranh.

"Hiện nay, Bộ Công Thương đã và đang trình Chính phủ ban hành nghị định để phát triển mặt trời áp mái. Khi Chính phủ có chủ trương cho phép xây dựng nghị định theo khuyến nghị của Bộ Tư pháp thì Bộ Công Thương sẽ xây dựng theo quy trình”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho hay.

Bên cạnh đó, Bộ đang trình Chính phủ cho ban hành cơ chế mua bán điện trực tiếp trên cơ sở nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương, nói việc phát triển mặt trời áp mái không giới hạn về công suất chỉ thực hiện được trong bối cảnh công nghệ của Việt Nam sau này phát triển và các nhà đầu tư về năng lượng áp mái không được gây áp lực lên hệ thống điện truyền tải.

Bởi nếu như không có nguồn điện phục vụ chạy nền ổn định thì không có một quốc gia nào có thể phát triển một cách vô hạn định đối với điện từ năng lượng mặt trời.