Vis Rating: Rủi ro tài sản với TCBS, VNDIRECT vẫn ở mức cao

"Ăn nên làm ra" từ cho vay ký quỹ

Báo cáo nhận định thị trường chứng khoán 6 tháng đầu năm do Công ty cổ phần Xếp hạng tín nhiệm đầu tư Việt Nam (Vis Rating) công bố mới đây cho thấy, lợi nhuận của ngành chứng khoán tiếp tục cải thiện trong 6 tháng đầu năm 2024 nhờ vào tăng trưởng lợi nhuận cho vay ký quỹ và hoạt động đầu tư khi có sự phục hồi giá trị thị trường cổ phiếu và tâm lý thị trường được cải thiện trong bối cảnh lãi suất thấp.

Cụ thể, lợi nhuận cho vay ký quỹ và đầu tư đã cải thiện đáng kể trong nửa đầu năm 2024, đặc biệt đối với các công ty chứng khoán lớn. Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản bình quân (ROAA) của toàn ngành tăng từ 4,3% trong 2023 lên 5,1% trong 6 tháng đầu năm 2024. Tâm lý thị trường mạnh mẽ trong bối cảnh lãi suất thấp và tỷ lệ chậm trả gốc/lãi trái phiếu phát sinh mới giảm dần đã thúc đẩy khối lượng giao dịch, định giá cổ phiếu, và khuyến khích nhà đầu tư vay ký quỹ nhiều hơn.

Lợi nhuận từ cho vay ký quỹ của các công ty chứng khoán lớn (SSI, VPSS, HCM, MBS) đã tăng 40-70% so với cùng kỳ năm trước trong khi lợi nhuận từ hoạt động đầu tư tăng 25% so với cùng kỳ năm 2023.

Các công ty chứng khoán tích cực tư vấn và phân phối trái phiếu như Công ty Cổ phần Chứng khoán Kỹ thương (TCBS), Công ty CP Chứng khoán Tiên phong (ORS) ghi nhận lợi nhuận tăng đáng kể từ phân phối, tư vấn và lưu ký trái phiếu với mức tăng trung bình 160% so với cùng kỳ năm ngoái. Các công ty có danh mục đầu tư cổ phiếu lớn như CTCP Chứng khoán Vietcap (VCI), Chứng khoán Sài Gòn Hà Nội (SHS), CTCP Chứng khoán Rồng Việt (VDS) đã ghi nhận sự gia tăng mạnh mẽ về lợi nhuận từ hoạt động đầu tư trong quý I/2024.

Trong nửa cuối năm 2024, Vis Rating kỳ vọng lợi nhuận từ cho vay ký quỹ và đầu tư các tài sản có thu nhập cố định sẽ giúp công ty chứng khoán duy trì tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản bình quân ở mức ổn định, mặc dù có sụt giảm giá trị thị trường cổ phiếu từ mức đỉnh trong 3 tháng đầu năm 2024.

Rủi ro tài sản với TCBS, VNDIRECT ở mức cao

Trong khi đó, báo cáo của Vis Rating cũng chỉ ra rằng, rủi ro tài sản với các công ty chứng khoán trong lĩnh vực phân phối trái phiếu vẫn ở mức cao. Ví dụ, TCBS, CTCP Chứng khoán VNDIRECT (VND) đã gia tăng quy mô danh mục trái phiếu được phát hành bởi những doanh nghiệp lớn và tiếp tục cam kết môi giới mua lại trái phiếu đã bán cho các nhà đầu tư.

Trong đó, VND đã ghi nhận các khoản phải thu quá hạn trong quý II/2024 từ khách hàng lớn trong lĩnh vực năng lượng tái tạo mà gần đây đã chậm trả gốc/lãi trái phiếu. Các khoản cho vay ký quỹ với khách hàng lớn gia tăng. Những khoản này làm tăng rủi ro cho các công ty chứng khoán nếu buộc phải bán giải chấp tài sản đảm bảo trong giai đoạn giảm giá của thị trường chứng khoán, như đã xảy ra trong quý IV/2022.

Vis Rating kỳ vọng, rủi ro tài sản sẽ dần ổn định trong nửa cuối năm 2024 khi trái phiếu chậm trả phát sinh mới ở mức thấp. Bên cạnh đó, các đợt tăng vốn công bố trong nửa đầu năm 2024 của nhiều công ty chứng khoán lớn và công ty chứng khoán có liên quan với ngân hàng sẽ giúp củng cố bộ đệm dự phòng rủi ro.

Cũng theo báo cáo của Vis Rating, các công ty chứng khoán tăng cường vay ngắn hạn để tài trợ hoạt động cho vay ký quỹ và hoạt động đầu tư, và rủi ro thanh khoản vẫn được quản lý tốt nhờ lượng tài sản thanh khoản lớn.

Với tổng giá trị tài sản thanh khoản như tiền mặt và chứng chỉ tiền gửi chiếm 30% tổng tài sản của công ty chứng khoán, Vis Rating đánh giá rủi ro thanh khoản toàn ngành do sử dụng đòn bẩy cao hơn vẫn trong tầm kiểm soát.

Tuy nhiên, một số công ty như CTCP Chứng khoán KAFI (KAFI), CTCP Chứng khoán FPT (FTS), CTCP Chứng khoán MB (MBS), VND, thường có 20-50% nguồn vốn vay từ khách hàng tổ chức và cá nhân - có thể phải đối mặt với rủi ro tái cấp vốn, bởi khi các sự kiện tiêu cực xảy ra có thể kích hoạt việc rút vốn hàng loạt từ các khách hàng và dẫn đến các vấn đề thanh khoản cho công ty chứng khoán.