Doanh nghiệp cần giúp sức, thay vì đặt mục tiêu

Năm 2018 là một năm tích cực nhờ thời tiết thuận lợi và Việt Nam đấu thầu thành công nhiều hợp đồng xuất khẩu, giúp duy trì giá lúa ở mức cao.

Giá lúa trung bình trong năm 2018 cao hơn so với năm 2017 ~14% trong khi sản lượng lúa tăng +2.9%. Định hướng dịch chuyển sang các giống lúa chất lượng cao cũng mang lại kết quả.

Xuất khẩu gạo về lượng chỉ tăng +4.6% nhưng giá trị tăng tới +16%. Dẫu tích cực, xu hướng giảm tốc của xuất khẩu gạo và giá lúa những tháng cuối năm cũng đặt câu hỏi về sự hồi phục mạnh của GDP nông nghiệp trong quý 4/2018.

Năm 2018, thị trường xuất khẩu thuận lợi nhờ lượng xuất khẩu sắt thép tăng (ảnh TL)

Năm 2018, sản xuất kim loại duy trì tốc độ tăng trưởng cao nhờ một số nhà máy lớn tăng công suất. Bên cạnh đó thị trường xuất khẩu cũng thuận lợi với xuất khẩu sắt thép trong năm 2018 tăng +45% (năm 2017 tăng +55%).

Nhìn sâu hơn, có 3 yếu tố giúp thúc đẩy tăng trưởng ngành thép là: (i) các biện pháp chống bán phá giá với thép nhập khẩu, (ii) cơ hội thị trường mở ra khi Trung Quốc cắt giảm sản lượng và (iii) quan trọng hơn cả là các doanh nghiệp Việt nam đã kịp thời đầu tư gia tăng công suất.

Cũng là câu chuyện nhanh nhạy tận dụng cơ hội thị trường, ngành Dệt, May đạt mức tăng trưởng cao nhất trong nhiều năm trở lại đây khi Trung Quốc cắt giảm sản lượng. Xuất khẩu dệt may vì vậy tăng tốc và đạt +16.6%, cao nhất 4 năm, trong đó riêng xuất khẩu sang Trung Quốc tăng +37%.

Mặt hàng nội thất (giường, tủ, bàn, ghế) cũng là một điểm sáng khi tăng trưởng liên tục cải thiện và đạt +13.7%, mức cao nhất nhiều năm. Tăng trưởng xuất khẩu gỗ và đồ gỗ có xu hướng tăng dần về các tháng cuối năm và cả năm đạt +15%, mức cao nhất 5 năm. Ngoài lợi thế nhân công giá rẻ, ngành sản xuất nội thất và đồ gỗ Việt nam rất có thể đang được hưởng lợi từ chiến tranh thương mại và làn sóng dịch chuyển sản xuất từ Trung Quốc.

Dẫu nhiều ngành tăng trưởng tích cực, sự sụt giảm của điện tử, điện thoại vẫn sẽ là rủi ro chính cho tăng trưởng ngành công nghiệp chế biến chế tạo. Nhập khẩu linh kiện điện thoại tháng 12/2018 giảm -15.2% YoY (tháng 12/2017 tăng +86%) báo trước một chu kỳ sản xuất kém tích cực đầu năm 2019. Thị trường điện thoại bão hòa và dịch chuyển một phần sản xuất sang Ấn độ sẽ làm sản lượng của Samsung tăng thấp, thậm chí có thể giảm do nền cao của năm 2018, đặc biệt là quý 1.

Bù đắp một phần cho sự giảm sút này, nhà máy lọc dầu Nghi Sơn sẽ hoạt động cả năm 2019, do đó nửa đầu năm 2019 ngành Dầu mỏ tinh chế sẽ có tăng trưởng tương tự nửa cuối năm 2018. Một số nhà máy sản xuất kim loại và xe có động cơ quy mô lớn của các doanh nghiệp Việt Nam khánh thành trong nửa cuối năm cũng hứa hẹn sẽ mang lại tăng trưởng cao.

Nhìn lại năm 2018, dù còn nhiều số liệu gây băn khoăn nhưng có thể thấy một sự thay đổi khá rõ ở các động lực tăng trưởng, kết quả của những dịch chuyển chính sách hợp lý và kịp thời. Với 2 năm liên tiếp đạt mức tăng trưởng xấp xỉ 7%, có thể nói những vấn đề nảy sinh trước và trong giai đoạn khủng hoảng 2008 -2010 đã cơ bản được giải quyết, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến chính sách tiền tệ và tài khóa.

Với những bài học đắt giá được rút ra từ khủng hoảng, chúng ta có thể tự tin hơn vào tính chuẩn xác của các chính sách này trong tương lai. Đây là nhân tố quan trọng tạo nền tảng vững chắc để các chính sách khác như phát triển kinh tế tư nhân giúp kinh tế Việt Nam tăng tốc.

Dự báo sang năm 2019, rủi ro tăng trưởng toàn cầu chậm lại và chiến tranh thương mại Mỹ - Trung sẽ ảnh hưởng rõ hơn đến Việt Nam. Những ảnh hưởng này sẽ rất đa chiều và phụ thuộc vào nhiều biến số khó đong đếm và dự báo chính xác.

Ở phía tích cực, rõ nhất là xu hướng dịch chuyển sản xuất khỏi Trung Quốc, mang lại cơ hội cho thu hút FDI. Ở phía tiêu cực, nhu cầu tiêu dùng của thị trường Trung Quốc sẽ còn giảm khi kinh tế của nước này tăng trưởng chậm lại. Sản xuất Điện thoại giảm cũng sẽ gây ra một số khó khăn cho giai đoạn đầu năm.

Mục tiêu tăng trưởng 6.6%-6.8% đặt ra cho 2019 có phần khiêm tốn so với kết quả 7.08% của 2018, nhưng đây là một mục tiêu hợp lý.

Dù năm 2018, tăng trưởng GDP đạt 7,08% nhưng Việt Nam vẫn đặt ra mục tiêu hợp lý thấp hơn cho năm 2019 (ảnh TL).

Trong bối cảnh còn nhiều trở ngại cho kinh tế Việt Nam, một mục tiêu vừa phải để duy trì ổn định và tiếp tục củng cố nội lực là cần thiết. Tăng trưởng tín dụng thận trọng, gia tăng dự trữ ngoại hối, thu hẹp thâm hụt ngân sách vẫn cần phải chú trọng bởi những “cơn sốt” của quá khứ vẫn chưa nguội hết. Sau khi khối tư nhân đã hoàn tất giai đoạn “lấy đà”, mục tiêu 6,8% dù có hay không cũng không còn quan trọng.

Tăng trưởng khi đó sẽ đến từ khát vọng và nỗ lực vươn lên của chính các doanh nghiệp cùng với sự giúp sức, thay vì đặt mục tiêu của các cơ quan nhà nước.