Forbes: Việt Nam sẽ "ngư ông đắc lợi" từ cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung

Dù có hay không "đình chiến" thương mại, tranh chấp thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc trong năm 2018 đang cản trở xuất khẩu của Trung Quốc. Hàng rào thuế quan Mỹ áp dụng trong năm nay đối với 250 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc rõ ràng là một cú đánh trực tiếp đối với các nhà máy sản xuất của Trung Quốc vốn sản xuất các sản phẩm phục vụ người tiêu dùng Mỹ.

Bổ sung thêm áp lực lên Trung Quốc là Việt Nam với chi phí rẻ hơn đang trở thành vật cản đối với hoạt động đầu tư tiềm năng. Thậm chí, các chuyên gia phân tích tại thành phố Hồ Chí Minh nhận định rằng nhiều công ty đa quốc gia đang muốn tìm đến Việt nam để họ có thể xuất khẩu hàng hóa mà không phải mất thuế.

Chính phủ Việt Nam đã và đang thực hiện các hoạt động cải cách thủ tục hành chính để thu hút đầu tư nước ngoài nhiều hơn, chi phí lao động thấp hơn Trung Quốc và đang trong quá trình ký kết các thỏa thuận thương mại tự do. Tuy nhiên, nhiều công ty đa quốc gia vẫn đang tìm kiếm các địa điểm đầu tư và trang thiết bị thích hợp, đồng thời hi vọng giữ chân được người tiêu dùng Trung Quốc.

"Họ phải tìm kiếm mặt bằng tại các khu công nghiệp, họ phải xây dựng nhà máy nếu họ chưa có và họ phải nhập khẩu máy móc. Tuy nhiên, dường như Việt Nam là điểm đến thay thế số 1", ông Kevin Snowball, Giám đốc điều hành của PXP Vietnam Asset Management tại TP. Hồ Chí Minh nhận định.

Theo báo cáo của Vietnam Investment Review, Foxconn Technology, công ty lắp ráp gia công đồ điện tử lớn nhất thế giới, bao gồm cả iPhone, có thể sẽ tìm đến thị trường Việt Nam. Công ty Đài Loan này, hiện đang điều hành một loạt các nhà máy lớn ở Trung Quốc, đang đàm phán với UBND thành phố Hà Nội về việc thành lập một nhà máy iPhone để giảm tác động của cuộc chiến thương mại.

Hồi tháng 10, báo chí Việt Nam đưa tin, GoerTek - công ty có trụ sở tại Trung Quốc - có kế hoạch chuyển sản xuất tai nghe không dây từ Trung Quốc sang Việt Nam để tránh căng thẳng thương mại leo thang. Trước đó, hồi tháng 8, nhà sản xuất phụ tùng xe đạp Trung Quốc Hl Corp chia sẻ với các nhà đầu tư rằng thuế quan cũng ảnh hưởng đến quyết định chuyển sản xuất sang Việt Nam.

Thực tế là Việt Nam không thiếu lợi thế. Thặng dư thương mại Việt Nam với Mỹ đạt 35,8 tỉ USD với tổng xuất khẩu đạt 46,5 tỉ USD, nhưng Washington không coi đó là sự chênh lệch. Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence thậm chí khẳng định với các nhà lãnh đạo của 21 quố gia châu Á - Thái Bình Dương, trong đó có Việt Nam, hồi tháng trước rằng Mỹ sẽ tìm kiếm các thỏa thuận thương mại "trên nguyên tắc công bằng và đối xứng".

Việt Nam - quốc gia đang quyết tâm phát triển sau nhiều thập niên chịu ảnh hưởng từ chiến tranh - đã thu hút đầu tư từ nước ngoài bằng cách giữ chi phí lao động ở mức thấp, và đơn giản hóa các quy định đầu tư nước ngoài. Nền kinh tế Việt Nam nói chung đã khởi sắc kể từ khi nước này dập tắt các vấn đề kinh tế vĩ mô xuất hiện sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu. Hiện Việt Nam đang nỗ lực hoàn tất hiệp ước thương mại tự do với Liên minh châu Âu và với 10 quốc gia vành đai Thái Bình Dương.

Ông Rajiv Biswas, Chuyên gia kinh tế trưởng châu Á-Thái Bình Dương tại IHS nhận định, Việt Nam đang phát triển chính sách thu hút nhiều hơn các công ty công nghệ cao tiếp sau những hoạt động đầu tư của Samsung.

"Kết quả là xuất khẩu hàng điện tử của Việt Nam đã mở rộng nhanh chóng", chuyên gia trên cho biết.

Ông Fiachra MacCana, trưởng phòng nghiên cứu của một công ty môi giới chứng khoán TP.HCM cho hay: Tháng trước, đầu tư trực tiếp nước ngoài thực sự đã giải ngân tại Việt Nam đạt tổng trị giá 1,4 tỉ USD, giảm 1,8 tỉ USD so với cùng kỳ năm trước. Đăng ký đầu tư trong 11 tháng đầu năm 2018 đạt 23,18 tỉ USD, giảm 16% so với cùng kỳ năm trước, biết.

Theo giới phân tích, nhiều nhà đầu tư vẫn trì hoãn bởi cơ chế thiết lập một nhà máy tại Việt Nam. Tiến trình có được giấy phép cần thiết có thể phải mất tới 1 năm, trong khi vấn đề lao động và mặt bằng cũng là khó tìm kiếm đối với một số loại hình sản xuất.

Trong khi đó, một số công ty vẫn còn tâm lý muốn giữ chân ở thị trường Trung Quốc nên chưa sẵn sàng rút các cơ sở sản xuất khỏi thị trường này, theo phân tích của công ty tư vấn kinh doanh Dezan Shira & Associates.

Nhiều nhà đầu tư đã trì hoãn vì vẫn lo lắng các cơ chế thiết lập một nhà máy tại Việt Nam, các nhà phân tích thực địa cho biết. Trong đó lo lắng lớn nhất là thời gian để có được giấy phép cần thiết cũng như khó tìm thấy mặt bằng và lao động chuyên môn đối với một số loại hình sản xuất.

Theo phân tích của công ty tư vấn kinh doanh Dezan Shira & Associates, một số công ty vẫn còn tâm lý muốn giữ chân ở thị trường Trung Quốc nên chưa sẵn sàng rút các cơ sở sản xuất khỏi thị trường này.

Trong khi đó, các quan chức thương mại Trung Quốc cáo buộc hãng sản xuất thép Trung Quốc chuyển xuất khẩu thép của họ qua các thị trường Đông Nam Á, chẳng hạn như Việt Nam, để tránh thuế quan. Chuyên gia Maxfield Brown cho rằng, để tránh cáo buộc chuyển hàng hóa qua quốc gia khác nhằm ngụy trang nguồn gốc hàng hóa, một số công ty hướng đến việc sản xuất hàng hóa ở cả hai nơi.