Thu giữ tài sản bảo đảm và xử lý nợ xấu gặp khó

Số liệu từ Cơ quan Thanh tra Giám sát Ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết, tính đến cuối tháng 6/2024, tỷ lệ nợ xấu của toàn hệ thống ở mức 4,56%, cao hơn mức 4,55% tại thời điểm cuối năm 2023 và mức 2,03% cuối năm 2022.

Tổng nợ xấu nội bảng, nợ tại Công ty Quản lý tài sản (VAMC) chưa xử lý và nợ tiềm ẩn của hệ thống các tổ chức tín dụng tính đến cuối tháng 6/2024 chiếm tỷ lệ 6,44% so với tổng dư nợ. Tỷ lệ nợ xấu tăng được ghi nhận ở hầu hết các ngân hàng trong bối cảnh kinh tế ảm đạm, đặc biệt là thị trường bất động sản còn nhiều khó khăn.

Đánh giá về tình hình nợ xấu của các tổ chức tín dụng, ông Đào Minh Tú - Phó Thống đốc Thường trực NHNN cho rằng, nợ xấu đang có xu hướng tăng và đây là thách thức không chỉ của ngành ngân hàng mà còn của toàn nền kinh tế. Nợ xấu là hệ quả của cả một quá trình, không phải do yếu kém của ngành ngân hàng.

Còn theo Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA), thành viên Hội đồng thành viên VAMC, việc xử lý nợ xấu và tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu gặp một số vướng mắc chính liên quan đến quyền thu giữ, kê biên tài sản bảo đảm; thứ tự ưu tiên thanh toán đối với nguồn tiền thu được từ xử lý tài sản bảo đảm; việc áp dụng quy trình thủ tục rút gọn khi tố tụng tại tòa.

Cùng với đó là những khó khăn liên quan đến quá trình xử lý, hoàn trả tài sản bảo đảm là vật chứng trong vụ án hình sự; xử lý tài sản bảo đảm là cổ phần, cổ phiếu; xử lý các tài sản bảo đảm là bất động sản hình thành trong tương lai…

Về vấn đề này, bà Nguyễn Thị Thu Hằng - Phó cục trưởng Cục Đăng ký giao dịch bảo đảm (Bộ Tư pháp) thừa nhận, hiện vẫn chưa có cơ chế pháp lý đủ mạnh cho phép bên nhận bảo đảm tiếp cận, thu hồi tài sản bảo đảm để xử lý.

Ông Phạm Đức Ấn - Chủ tịch Hội đồng thành viên Agribank cho hay, Nghị quyết 42/2017/QH14 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu đã hết hiệu lực thi hành, nhưng một số quy định không được kế thừa trong Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024. Đặc biệt là vấn đề hỗ trợ từ các cơ quan công an, chính quyền địa phương trong việc thực thi quyền thu, giữ tài sản bảo đảm của chủ nợ.

Ông Nguyễn Văn Trình - Phó Chủ nhiệm Câu lạc bộ Pháp chế ngân hàng, thuộc Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam nhấn mạnh, một số quy định vẫn khó thực hiện như thứ tự ưu tiên thay toán khi xử lý tài sản bảo đảm hay việc áp dụng thủ tục tố tụng rút gọn. Đơn cử, đối với việc áp dụng thủ tục tố tụng rút gọn, do khi xảy ra nợ xấu, đa phần khách hàng trốn tránh, không hợp tác với tổ chức tín dụng để phối hợp xử lý nên việc này rất khó thực hiện.

Nếu tình tiết mới xuất hiện mà các bên đương sự không thống nhất, dẫn đến vụ án không còn đủ điều kiện để giải quyết theo thủ tục rút gọn thì tòa án phải ra quyết định chuyển vụ án sang giải quyết theo thủ tục thông thường.

Giới chuyên gia kỳ vọng quy mô nợ xấu sẽ giảm nhẹ vào cuối năm, khi các ngân hàng có vị thế về lợi nhuận tốt hơn so với năm 2023. Ngoài ra, hoạt động kinh tế phục hồi có thể giúp giảm áp lực nợ xấu và đẩy nhanh tiến độ xử lý tài sản bảo đảm của các khoản nợ xấu.