VCCI: 94% doanh nghiệp tìm hiểu EVFTA

Sáng 10/11, tại Hà Nội, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) công bố báo cáo “Việt Nam sau 2 năm thực thi EVFTA từ góc nhìn doanh nghiệp”. Báo cáo dựa trên kết quả khảo sát hơn 500 DN trên cả nước và được thực hiện trong năm 2022.

Đại diện nhóm nghiên cứu, bà Nguyễn Thị Thu Trang - Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập (VCCI) cho biết, về khảo sát nhận thức của DN đối với EVFTA, có tới gần 94% DN từng nghe nói hoặc biết ở các mức độ khác nhau hiệp định, cao nhất trong số các FTA đang thực hiện. Cứ 10 DN khảo sát thì có 3 doanh nghiệp biết khá rõ và 1 DN biết rất rõ về các cam kết EVFTA có liên quan tới hoạt động kinh doanh của mình.

"Động lực lợi ích từ EVFTA có lẽ là đủ lớn để thu hút sự quan tâm tìm hiểu của DN. Tất nhiên với từng DN sẽ khác nhau, nhưng về tổng thể dường như đây là hiệp định mang lại lợi ích kinh tế cho DN đáng kể nhất được ký kết trong giai đoạn gần đây", bà Thu Trang nhận định.

Đồng thời, kết quả này cũng cho thấy các hoạt động phổ biến tuyên truyền về hiệp định của cả các cơ quan Nhà nước, VCCI và các đơn vị truyền thông trong thời gian qua đã phát huy hiệu quả tích cực.

Cũng theo khảo sát, các DN Việt Nam đã tận dụng tương đối tốt hiệp định này. Cụ thể cứ 10 DN có 4 DN cho biết họ đã từng thu được lợi ích nhất định từ EVFTA. Trong số này, lợi ích phổ biến nhất là các ưu đãi thuế quan đối với hàng xuất khẩu, nhập khẩu. Ngoài ra, số lượng lớn DN cho biết được tận hưởng các cơ hội mới từ EVFTA trong việc liên kết, liên doanh với các các đối tác cũng như có thêm đơn hàng; có thêm doanh thu, lợi nhuận từ việc tham gia các hoạt động chuỗi cung ứng để phục vụ cho hoạt động xuất nhập khẩu với thị trường EU.

"So với nhiều FTA khác, rõ ràng EVFTA đã mang lại cơ hội rất sớm và rất đáng kể cho các DN Việt Nam. Một trong những động lực giúp các DN quan tâm, cũng như tận dụng được ưu đãi thuế quan và các cơ hội từ EVFTA là động lực lợi ích từ hiệp định này. Đây là FTA giữa Việt Nam và đối tác EU nhưng cũng là hiệp định giữa Việt Nam với tất cả 27 đối tác trong EU", bà Thu Trang chia sẻ.

Tuy vậy, cũng có tới 59% các DN cho biết chưa từng hưởng lợi từ EVFTA trong hai năm qua. Các lý do phổ biến được DN đưa ra là chưa có giao dịch nào với đối tác EU trong thời gian này (69%); không biết lợi ích cụ thể nào của hiệp định để tận dụng (24%). Ngoài ra, có một số lý do khác xuất phát từ hạn chế chủ quan của DN hay từ các vướng mắc khách quan trong tổ chức thực thi EVFTA của cả EU và Việt Nam.

Thêm vào đó, còn có khoảng 4,2% DN cho biết đã từng chịu thiệt hại từ hiệp định, chủ yếu ở dạng các chi phí tuân thủ tăng, sản phẩm chịu sức ép cạnh tranh lớn hơn từ hàng hóa EU nhập khẩu.

Về sử dụng các ưu đãi thuế quan, có 17% DN đã được hưởng ưu đãi thuế quan EVFTA với ít nhất 1 lô hàng xuất khẩu, 16% đã có lô hàng nhập khẩu hưởng ưu đãi. Đa số họ biết tới các ưu đãi này là nhờ chủ động tìm hiểu cam kết và/hoặc được đối tác gợi ý, hỗ trợ tận dụng.

Với câu hỏi "DN đã làm gì để được hưởng ưu đãi?", có tới 34% DN cho biết nhờ nguồn cung nguyên liệu và chu trình sản xuất hiện tại may mắn đã đáp ứng quy tắc xuất xứ EVFTA. Chỉ có 13% doanh nghiệp là chủ động thay đổi, điều chỉnh để được hưởng ưu đãi này.

Với các trường hợp chưa hưởng ưu đãi thuế, lý do phổ biến là không đáp ứng quy tắc xuất xứ yêu cầu hoặc do đã hưởng ưu đãi thuế khác như hệ thống ưu đãi thuế quan phổ cập (GSP) hay thuế MFN thấp. Tuy nhiên, cũng có một số ít không được hưởng ưu đãi do không bảo đảm các yêu cầu về chứng từ, thủ tục khác liên quan hay thậm chí không biết gì về các ưu đãi này.

Bên lề sự kiện, bà Thu Trang cho biết, trước khi có hiệp định EVFTA, EU với tư cách là khu vực phát triển đã có những ưu đãi với hàng hóa đến từ các nước đang phát triển có năng lực canh tranh còn hạn chế. Và EU đã dành cho Việt Nam những ưu đãi như vậy dưới GSP. Đây là cơ chế ưu đãi đơn phương EU dành cho Việt Nam. Theo cam kết, chương trình ưu đãi đơn phương này sẽ kết thúc vào cuối năm nay.

Với tỷ lệ tận dụng ưu đãi từ EVFTA trong 2 năm đầu tiên theo số liệu của Bộ Công Thương xấp xỉ khoảng 20%, các DN đã có bước chạy đà tích cực để tiếp tục sử dụng EVFTA sau khi GSP chấm dứt.

"Mặc dù có một số khác biệt nhưng cách thức giữa GSP và EVFTA không quá khác biệt nên DN cũng có điều kiện chuyển sang sử dụng hoàn toàn EVFTA. Tất nhiên, với những DN trước đây vốn chỉ sử dụng và quen dùng GSP thì phải làm quen lại với những quy định mới của EVFTA. Tuy nhiên, nếu DN có sự chủ động như đã từng chủ động trong 2 năm qua để tìm hiểu các cơ hội về EVFTA, chúng ta có lý do để tin rằng DN bước chuyển thuận lợi từ sử dụng lựa chọn GSP, EVFTA sang chỉ sử dụng EVFTA", bà Thu Trang nói.