Anh, Pháp, Đức "giáng đòn" lên Iran giữa lúc căng thẳng

Anh, Pháp, Đức chính thức kích hoạt cơ chế giải quyết tranh chấp theo thỏa thuận hạt nhân năm 2015 với Iran. (Ảnh minh họa: Getty)

Reuters cho biết, 3 nước gồm Pháp, Anh, Đức hôm qua đã chính thức kích hoạt "cơ chế giải quyết tranh chấp" theo thỏa thuận hạt nhân năm 2015 (JCPOA) với Iran, chính thức cáo buộc Iran vi phạm các điều khoản về hạn chế chương trình hạt nhân. Động thái này có thể dẫn đến việc tái áp đặt các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc lên Iran.

Ba quốc gia châu Âu cho biết, họ vẫn mong muốn thỏa thuận hạt nhân với Iran được duy trì và không theo đuổi chính sách "gây sức ép tối đa" như của chính Tổng thống Mỹ Donald Trump với Iran. Tuy nhiên, họ buộc phải hành động để ngăn một cuộc khủng hoảng về vấn đề hạt nhân khiến tình hình Trung Đông căng thẳng hơn nữa.

“Chúng tôi không chấp nhận lập luận rằng Iran được phép giảm tuân thủ thỏa thuận JCPOA. Ba nước Anh, Pháp, Đức không tham gia vào chiến dịch gây sức ép tối đa lên Iran. Chúng tôi mong muốn đưa Iran trở lại tuân thủ đầy đủ các cam kết theo JCPOA”, thông cáo chung nhấn mạnh.

Đại diện cấp cao của EU về chính sách an ninh và đối ngoại Joseph Borrel cho biết, việc kích hoạt cơ chế giải quyết tranh chấp này không phải nhằm áp lại các lệnh trừng phạt Iran mà chỉ nhằm đảm bảo Tehran tuân thủ thỏa thuận.

Iran và 6 quốc gia gồm Mỹ, Anh, Pháp, Đức, Nga, Trung Quốc đã ký thỏa thuận JCPOA vào năm 2015. Theo thỏa thuận này, Iran cam kết sẽ hạn chế chương trình hạt nhân, đổi lại được dỡ các lệnh trừng phạt quốc tế. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đơn phương rút Mỹ khỏi thỏa thuận vào năm 2018. Kể từ đó, Iran cũng giảm dần mức độ tuân thủ thỏa thuận. Đến hôm 6/1 vừa qua, Iran tuyên bố sẽ làm giàu uranium "không giới hạn".

Iran từ lâu cáo buộc châu Âu đã không giữ cam kết bảo vệ kinh tế Iran trước các lệnh trừng phạt của Mỹ. Phản ứng về việc 3 nước châu Âu kích hoạt cơ chế giải quyết tranh chấp theo JCPOA, Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif cho rằng cáo buộc của phương Tây là "vô căn cứ" và việc kích hoạt này là "một sai lầm chiến lược". Bộ Ngoại giao Iran cảnh báo sẽ đáp trả mạnh mẽ nếu bất cứ bên nào phá vỡ thỏa thuận 2015.

Bộ Ngoại giao Nga cũng nhấn mạnh, động thái kích hoạt có thể khiến việc nối lại tuân thủ thỏa thuận trở thành điều không thể.

Động thái trên của các nước phương Tây diễn ra giữa lúc Iran "thiệt đơn, thiệt kép" do căng thẳng leo thang với Mỹ. Giới chức Iran thừa nhận đã bắn nhầm máy bay chở khách của Ukraine khiến 176 người thiệt mạng khi phóng hàng chục tên lửa tấn công hai căn cứ của Mỹ ở Iraq. Vụ tấn công nhằm đáp trả việc Mỹ không kích sát hại tướng Qassem Soleimani, chỉ huy lực lượng đặc nhiệm Quds thuộc Vệ binh Cách mạng Iran, một người có tầm ảnh hưởng lớn ở Trung Đông.