Buk-M1 hay SPYDER-SR Gruzia đã bắn hạ Tu-22M3 Nga trong cuộc chiến 2008?

Tại thời điểm năm 2008, Tổng thống Ukraine khi đó là ông Viktor Yushchenko có quan điểm không mấy thân thiện với Nga đã cung cấp cho Gruzia một số lượng không xác định các hệ thống tên lửa phòng không Buk.

Hiện chưa có thông tin cụ thể về phiên bản Buk được Ukraine cung cấp cho Gruzia, nhưng đa phần các báo cáo đều cho rằng đó là phiên bản Buk-M1 với tổng số 48 đạn tên lửa 9M38.

Vào ngày 8/8/2008, một chiếc Su-25 của Nga xuất phát từ Budyonovsk để thực hiện phi vụ tấn công thứ ba đã bị bắn rơi tại Dzava, có ý kiến cho rằng chiếc Su-25 này bị OSA-AK (SA-8) bắn rơi nhưng hầu hết nhận định đều cho rằng nó bị bắn hạ bởi Buk-M1.

Cũng trong ngày 8/8/2008, thiệt hại nặng nhất đã đến với Không quân Nga khi một chiếc máy bay ném bom chiến lược siêu âm Tu-22M3 số hiệu 36 "Đỏ" xuất phát từ căn cứ 929 TNAE (Akthubinsk) đã bị bắn rơi tại địa điểm giữa Gori và Tskhinvali, 3 trong số 4 thành viên phi hành đoàn đã thiệt mạng.

Vào hôm 9/8/2008, thêm một chiếc Su-25 nữa của Nga xuất phát từ Budyonovsk lại bị bắn rơi bởi tại Dzhava, tác giả cũng được cho là Buk-M1, khiến phi công điều khiển máy bay Edamenko đã thiệt mạng.

Tên lửa 9M38 thuộc hệ thống phòng không tầm trung Buk-M1, trong tay quân đội Gruzia có khoảng 48 đạn đánh chặn loại này. Ảnh: Military Today.

Tuy nhiên lại tồn tại nhận định khác cho rằng việc Nga không thể đưa ra biện pháp đối phó hiệu quả với hệ thống tên lửa do chính mình thiết kế là rất đáng ngờ, do vậy vũ khí được sử dụng không thể là Buk-M1.

Cần lưu ý rằng đã có những báo cáo về việc Gruzia mua của Israel hệ thống phòng không tầm ngắn tiên tiến SPYDER-SR và đã đưa vào tình trạng trực chiến ngay trong năm 2008.

Tạp chí quốc phòng Jane's của Anh cũng dẫn lời đại diện của Công ty Rafale - nhà sản xuất SPYDER-SR cho biết: "Một trong hai khách hàng nước ngoài của hệ thống SPYDER đã triển khai chúng".

Tên lửa Python-5 thuộc hệ thống phòng không SPYDER-SR của Gruzia xuất hiện trong một cuộc diễu binh. Ảnh: Defence Blog.

 

Nhưng đáng chú ý nhất, tác giả Anton Lavrov viết trong bài báo có tiêu đề "Russian Air Losses in the Five-Day War Against Georgia", ông đã khẳng định SPYDER-SR đã bắn rơi chiếc Su-24M vào ngày 9/8/2008.

Bên cạnh đó, trang mạng military-today.com cũng đưa ra thông tin SPYDER-SR mới chính là đối tượng hạ gục máy bay trinh sát Tu-22MR (không phải Tu-22M3) cùng chiếc cường kích Su-25 của Nga.

Như vậy đang tồn tại hai luồng ý kiến về vũ khí đã được lực lượng phòng không Gruzia sử dụng để bắn hạ máy bay chiến đấu Nga trong cuộc chiến tranh 5 ngày hồi năm 2008, kết luận rõ ràng có lẽ chỉ người trong cuộc biết rõ nhất, nếu vậy đành phải hy vọng rằng những hồ này sẽ sớm được giải mật.