Hồ sơ interpol: Bi kịch của lao động nước ngoài giúp việc nhà ở Jordan

Một số đến Jordan thông qua các cơ quan cung cấp người lao động ở nước sở tại với hợp đồng hai năm, những người khác tìm việc thông qua các mối quan hệ cá nhân để liên lạc trực tiếp với gia đình có nhu cầu. Hầu hết, đều bị mắc kẹt trong các tình huống lạm dụng và khai thác sức lao động.

10 năm trước, ở tuổi 20, Joanna (không phải tên thật của nhân vật), cô gái Philippines đến Jordan để giúp việc một gia đình ở thủ đô Amman. "Gia đình đầu tiên tôi làm việc đối xử không tốt với tôi. Tôi phải làm việc từ 5 giờ sáng đến nửa đêm để nấu ăn, dọn dẹp và chăm sóc ba đứa trẻ. Tôi không được nghỉ ngơi trong ngày", Joanna nói.

Khi Joanna rời bỏ quê hương đến Jordan, con gái cô mới 1 tuổi. Khi các bác sĩ phát hiện ra con gái bị khuyết tật tim bẩm sinh và cần khoản tiền lớn để điều trị, Joanna ngay lập tức tìm kiếm công việc ở nước ngoài. "Tôi chỉ được phép ăn thức ăn thừa và luôn trong tình trạng bị đói. Tôi phải nấu thức ăn khi không có ai trong nhà và giấu trong phòng", Joanna nói tiếp.

Hầu hết lao động giúp việc nhà tìm việc thông qua các cơ quan tuyển dụng ở quê hương và quy trình tuyển dụng liên quan đến nhiều bộ phận. Tuy nhiên, Joanna tìm việc thông qua một người quen và liên lạc trực tiếp với gia đình. Vì bị đối xử không tốt, Joanna đã bỏ trốn khỏi gia đình đầu tiên và làm việc cho gia đình khác.

Shirley cũng đến từ Philippines cho biết, cô đã bị chủ nhà ở Amman đánh đập trong vài tháng. Shirley từng làm quản trị viên ở Philippines và kiếm được 180 USD/tháng nhưng sức hấp dẫn từ mức lương 400 USD ở Jordan đã khiến cô quyết định rời bỏ gia đình đến đây vào năm 2012.

Chủ gia đình không cho phép cô rời khỏi nhà, buộc phải làm việc tới 20 giờ mỗi ngày và không có ngày nghỉ. "Vì quá chán nản, nhiều khi tôi muốn quay trở lại Philippines nhưng hộ chiếu đã bị tịch thu", Shir Shirley nói.

Việc tịch thu hộ chiếu khiến người lao động khó từ bỏ công việc ngay cả trong điều kiện làm việc bị lạm dụng. "Hệ thống tài trợ của Kalafa liên kết cư trú hợp pháp của người lao động với chủ nhân của họ. Người lao động không thể từ bỏ công việc nếu người sử dụng lao động không cho phép. Điều này gây khó khăn rất lớn đối với chúng tôi. Tôi bị ràng buộc bởi hợp đồng làm việc cho gia đình nhưng ai muốn làm việc ở nơi mà mình thường xuyên bị lạm dụng? Tôi đã bỏ trốn nhưng hộ chiếu vẫn đang bị chủ nhà cũ giữ lại", Shir Shirley nói tiếp.

Một trang web quảng cáo, giới thiệu thông tin những người có nhu cầu tìm việc tại Jordan.

Năm 2011, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền ở Jordan ghi nhận, các gia đình chủ đã đánh người giúp việc, nhốt họ trong nhà, không cho ăn và từ chối chăm sóc y tế. Theo nhận định của tổ chức này, hành vi lạm dụng lao động giúp việc nhà là có hệ thống.

Một báo cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ công bố năm ngoái cũng cho rằng, một số chủ gia đình ở Jordan không trả lương, tịch thu hộ chiếu của người giúp việc bất hợp pháp. Điều kiện sống của người lao động không được đảm bảo an toàn, thời gian nghỉ ngơi không đảm bảo.

Các quan chức Jordan nói rằng, những người lao động trong nước chạy trốn khỏi các chủ gia đình để tìm việc làm tốt hơn nhưng một số tổ chức nhân quyền cho hay, hầu hết người giúp việc chạy trốn là do điều kiện làm việc không đảm bảo, bị lạm dụng hoặc bóc lột sức lao động.

Không thể thay đổi công việc mà thiếu sự đồng ý của chủ gia đình, nếu người giúp việc bỏ trốn sẽ rơi vào tình trạng không có nơi cư trú, có thể bị giam giữ, cầm tù và trục xuất. Tôi bị cảnh sát bắt nhiều lần nhưng luôn trốn thoát hoặc tìm cách đưa hối lộ", Joanna cho hay.

Pháp luật Jordan nghiêm cấm phân biệt đối xử với người lao động nhưng việc thực thi các quy định pháp luật còn nhiều vấn đề phải bàn luận. Theo luật pháp quốc tế, việc đưa ra mức lương không bằng nhau cho cùng một công việc là bất hợp pháp.

Tuy nhiên, lao động giúp việc đến Jordan từ các quốc gia khác nhau được trả lương khác nhau theo các thỏa thuận ký kết giữa chính phủ Jordan và các quốc gia như Philippines, Ghana, Uganda, Ethiopia, Nepal và Bangladesh. Phụ nữ giúp việc người Philippines được trả lương cao hơn, tối thiểu là 400 USD/tháng.

"Tôi bị đối xử tồi tệ bởi vì tôi đến từ Bangladesh", Taslima, đến Jordan từ thành phố Dhaka nói. Sau nhiều năm làm việc như một người giúp việc, một công ty đã tuyển dụng cô làm phiên dịch.

"Nhiều phụ nữ Bangladesh bị ngược đãi, tôi cảm thấy rất buồn cho họ. Họ bị đối xử rất tồi tệ nhưng tôi không thể làm bất cứ điều gì. Công việc của tôi là phiên dịch. Các công ty chỉ quan tâm đến việc kinh doanh, họ không quan tâm đến các cô gái", Taslima nói.

Taslima nói thêm, nhiều phụ nữ phàn nàn về việc bị giữ lại tiền lương, quấy rối tình dục và lạm dụng bằng lời nói và thể xác. Một số phụ nữ có dấu hiệu bệnh tật đã tìm đến công ty tìm kiếm sự trợ giúp nhưng hầu hết bị buộc quay trở lại nhà chủ. Giúp việc nhà không được đối xử như con người mà bị đối xử như động vật.

Ahmad Awad, Giám đốc tổ chức Jordan Labor Watch nói rằng, vấn đề chính ở Jordan là thực thi pháp luật. Luật pháp ở Jordan tương đối tốt nhưng nó không được thực thi nghiêm túc. Awad cho rằng, khi nào người giúp việc tiếp tục sống trong nhà chủ lao động và phải chịu hệ thống Kafala, họ sẽ tiếp tục bị lạm dụng và sống trong điều kiện như nô lệ.