Nga đưa ‘Mắt thần’ Tu-214R đến Syria: Idlib sẽ có biến lớn?

Máy bay trinh sát Tu-214R Nga đến Syria

Nga đã đưa máy bay trinh sát Tu-214R (Tu-214P) tới Syria, những hình ảnh tương ứng được công bố trên kênh Telegram “Người nắm tin quân sự”. Ấn phẩm này nói rằng, loại máy bay với chức năng radar trinh sát tầm xa của Lực lượng Hàng không-Vũ trụ Nga (VKS) đã bay qua tỉnh Idlib của Syria.

Vào tháng 1, chiếc Tu-214R mang số hiệu RF-64514 được phát hiện đang từ Nga bay qua không phận Thổ Nhĩ Kỳ để sang Syria.

Nhà quan sát kiêm nhiếp ảnh gia địa phương Yoruk Isik cho biết, chiếc máy bay trinh sát "tiên tiến nhất" của Nga bay từ sân bay Chkalovsky đến căn cứ không quân Hmeymim ở Syria qua không phận Thổ Nhĩ Kỳ. Cùng với băng ghi, ông đã đính kèm bản đồ bay của chiếc máy bay này.

Chiếc Tu-214R mang số hiệu RF-64514 cũng đã có mặt ở Syria vào tháng 02 năm 2016, nó đã hạ cánh xuống căn cứ không quân Hmeymim và ở lại Syria trong vòng hai tuần. Vào tháng 7, người ta lại một lần nữa quan sát thấy chiếc máy bay này ở Syria.

Hiện nay, Lực lượng Không gian vũ trụ Nga chỉ có tổng cộng hai chiếc Tu-214R.

Những máy bay được chế tạo theo đơn đặt hàng của đơn vị quân đội 45807 , thực chất đây là tên gọi của trụ sở GRU (Cơ quan tình báo quân đội Nga) tại Moscow. Máy bay được trang bị nhiều phương tiện thông minh điện tử khác nhau và đặc biệt là georadar (radar nhìn xuyên lòng đất), cho phép phát hiện các vật thể ẩn dưới lòng đất hoặc được ngụy trang.

Ngay sau khi sang Syria, chiếc máy bay trinh sát của Nga đã bị phiến quân tấn công bằng tên lửa phòng không trên bầu trời tỉnh Idlib vào ngày 20/01. Tuy nhiên, chiếc máy bay đã tránh được đòn đánh của tên lửa phòng không vác vai (MANPADS) của phiến quân.

Hôm 21/1, ấn phẩm thông tin Anh Daily Express đăng tải thông tin về việc phiến quân đã sử dụng một tên lửa phòng không có đầu dò hồng ngoại, có khả năng là FIM-92 Stinger bắn vào máy bay, tuy nhiên quả đạn không thể bắn trúng mục tiêu, do máy bay Nga đã sử dụng mồi bẫy nhiệt.

Máy bay trinh sát Tu-214R (Tu-214P) của Nga đã hiện diện ở Syria

Đáng chú ý là cuộc tấn công vào máy bay trinh sát Tu-214R của Nga đã diễn ra chỉ vài giờ trước cuộc trò chuyện qua điện thoại giữa Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan và người đồng cấp Nga Vladimir Putin để thảo luận về cuộc chiến đang ngày càng leo thang ở Idlib.

Từ trước đến nay, Nga đã đưa nhiều phương tiện tình báo, trinh sát sang tham chiến ở Syria. Người ta đã chứng kiến nhiều máy bay loại này hiện diện ở căn cứ không quân Hmeymim, như: Máy bay chỉ huy-cảnh báo sớm trên không (AEW&C) tối tân Beriev A-50 Mainstay, máy bay trinh sát điện tử tầm xa Il-20M và cả máy bay trinh sát Tu-214R.

Việc Nga đưa nhiều máy bay tình báo, trinh sát sang Syria là điều dễ hiểu nhưng tại sao trong thời điểm hiện nay, Nga lại đưa máy bay trinh sát tầm xa Tu-214R sang tham chiến ở Syria?

Nga đưa Tu-214R sang Syria làm gì?

Theo giới chuyên gia quân sự, mỗi loại máy bay đều có chức năng nhiệm vụ khác nhau. Khác với A-50 và Il-20M thiên về chức năng cảnh báo sớm đường không, chỉ huy-điều phối các hoạt động của máy bay chiến đấu và tình báo điện tử, Tu-214R thiên về chức năng trinh sát-giám sát trên mặt đất.

Tu-214R là máy bay trinh sát điện tử và quang-điện tử, được thiết kế chế tạo vào cuối những năm 2000. Nó sử dụng các hệ thống trang, thiết bị trinh sát và tác chiến điện tử của Tổ hợp Công nghệ sóng radio và điện tử (KRET), chuyên thực hiện nhiệm vụ trinh sát, giám sát trên không, tác chiến điện tử.

Tu-214R được trang bị tổ hợp thu thập tín hiệu vô tuyến đa tần MRK-411, bao gồm nhiều loại radar có khả năng làm việc trong các chế độ chủ động và thụ động, như radar cảm biến tình báo quang điện ELINT, radar khẩu độ tổng hợp SAR và các trang, thiết bị tình báo tín hiệu và liên lạc.

Kỹ thuật này cho phép quét trong mọi dải tần số và trường quang phổ trong phạm vi rất rộng, cũng như chụp ảnh và quay video có độ phân giải cao, hiển thị với thời gian thực tế trên màn hình của chuyên viên điều khiển, qua hệ thống truyền dẫn thông tin tối tân.

Các thiết bị cảm biến quang điện và radar trên máy bay cho phép nó có khả năng chặn tín hiệu phát ra từ hệ thống radar, thiết bị vô tuyến điện, điện thoại di động và các thiết bị thông tin trên máy bay, xe tăng, tàu chiến…; khi cần thiết còn có khả năng triển khai tác chiến điện tử.

Máy bay trinh sát Tu-214R có chức năng khác hẳn so với máy bay chỉ huy-cảnh báo sớm A-50U

Tu-214R còn có hệ thống quang điện tử đa quang phổ với độ phân giải cao thu nhận hình ảnh kỹ thuật số thông thường và ảnh hồng ngoại, giúp máy bay quan sát được toàn bộ các hoạt động trên mặt đất để nhận diện và xác định vị trí quân địch, ngay cả khi chúng được ngụy trang.

Ngoài ra, trên máy bay có hệ thống thiết bị với chức năng chặn thu hoặc chế áp các trường tín hiệu vô tuyến dải rộng, có khả năng phá sóng các loại thiết bị từ điện thoại di động, thiết bị thông tin cho đến sóng radar hay hệ thống tác chiến điện tử (EW) của đối phương.

Tuy nhiên, tính năng hữu hiệu nhất của Tu-214R đối với liên quân Nga-Syria trong thời điểm hiện nay là nó được trang bị quét radar xuyên mặt đất (GPR). Nói cách khác, máy bay được cho là có thể nhìn xuyên qua mặt đất. Bất kỳ vật thể nào ẩn dưới mặt đất, phủ đầy tuyết hoặc cát, hoặc được ngụy trang bởi cây cối... đều sẽ bị Tu-214R phát hiện.

Chiếc máy bay trinh sát này sẽ chụp ảnh thông qua radar và ngay lập tức truyền thông tin đến sở chỉ huy tác chiến. Nhờ chiếc Tu-214R, các cứ điểm, hầm ngầm bí mật của phiến quân sẽ bị phát hiện, giúp máy bay ném bom dễ dàng nhận diện và tiêu diệt mục tiêu.

Tóm lại, tất cả các hệ thống radar và quang-điện tử của Tu-214R có nhiệm vụ thu thập toàn bộ thông tin tình báo về đối phương - từ các hệ thống thông tin liên lạc đến các chuyển động trên mặt đất và gửi về trung tâm chỉ huy, hoặc trực tiếp tiến hành chế áp điện tử.

Cuộc chiến ở khu vực giảm leo thang căng thẳng ở Idlib của Syria hiện nay đang ngày càng diễn biến phức tạp với sự tham gia của Thổ Nhĩ Kỳ và các nhóm khủng bố, phiến quân đối lập Syria, chống lại lực lượng quân chính phủ.

Do đó, Nga cần phải điều Tu-214R sang Syria để giám sát toàn cảnh chiến trường Idlib, kịp thời phát hiện những động thái tăng cường binh lực, vũ khí-trang bị của Thổ Nhĩ Kỳ sang tỉnh Tây Bắc của Syria; cùng với đó là những động thái điều chuyển lực lượng của quân đối lập, cùng những căn cứ bí mật, hầm ngầm, công sự… bí mật của chúng, để chỉ điểm cho máy bay ném bom đánh trúng và đúng những mục tiêu cần thiết, nhằm nhanh chóng giành lại tỉnh này từ tay các nhóm phiến quân được Ankara hậu thuẫn.

Với việc Tu-214R đến Syria, chiến trường Idlib trong thời gian tới sẽ có những biến động rất lớn, có lợi cho chính phủ Syria.