Nga tấn công mạnh ở Bắc Kharkov, Ukraine loay hoay đoán ý đồ

Tháng 5/2024 có thể là tháng khủng khiếp nhất đối với Ukraine. Thị trấn Vovchansk (tỉnh Kharkov) bị Nga giội bom và pháo kích dữ dội từ sáng 10/5. Quân Nga đã cố gắng cắt đứt các tuyến đường bộ dẫn tới thị trấn này.

Ngày 10/5, Nga mở các cuộc tấn công quy mô tiểu đoàn dọc theo dải biên giới 60km. Nga tuyên bố đã chiếm được một số ngôi làng dọc theo vùng xám ở biên giới.

Tình hình đang vô cùng bất lợi cho Ukraine: Họ thiếu đạn dược, thiếu vũ khí phòng không, thiếu nhân lực. Đã vậy thời tiết khô vào thời kỳ này đang hỗ trợ tích cực cho các đơn vị cơ giới Nga hành quân.

Phó Tổng cục trưởng Tình báo quốc phòng Ukraine, tướng Skibitsky, nói rằng Ukraine đang khan hiếm vũ khí và đối phương biết rõ tháng 5 là thời điểm khó khăn đối với Ukraine.

Tổng tư lệnh quân đội Ukraine Syrsky cho biết, tình hình ở khu vực phía Bắc của tỉnh Kharkov “đã xấu đi đáng kể” sau khi Nga tuyên bố chiếm được thêm 4 ngôi làng nữa trong cuộc tấn công bất thình lình xuyên biên giới.

Một quan chức địa phương của Ukraine thừa nhận giao tranh trong khu vực đang mở rộng. Trong khi đó, phát biểu trên truyền hình Anh, Ngoại trưởng Anh David Cameron thừa nhận đây là “thời khắc cực kỳ nguy hiểm”. Ông Cameron cho rằng Nga trên thực tế đã mở một chiến dịch tấn công lần 2 vào lãnh thổ Ukraine.

Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố họ đã kiểm soát hơn 9 ngôi làng ở vùng biên giới Ukraine, chia làm 2 cụm cách nhau chỉ vài kilomet, nằm về phía Đông Bắc thành phố Kharkov.

Blogger quân sự Ukraine Myroshnykov vào chiều 12/5 viết rằng quân Nga đã tiến xuống phía Nam và xâm nhập thị trấn Vovchansk mặc dù đà tiến tại đó đã chậm lại khi vấp phải lực lượng phòng ngự của Ukraine.

Myroshnykov dự báo phía Nga đang tận dụng lợi thế số lượng của mình và sẵn sàng tung nhiều lính bộ binh vào trận để đạt mục tiêu đề ra.

Xe tăng Ukraine nã pháo về phía quân Nga ở khu vực Kharkov. Ảnh: Reuters.

Một người phát ngôn của quân đội Ukraine sau đó phủ nhận thông tin quân Nga đã vào được bên trong thị trấn Vovchansk. Người này nói rằng lực lượng vũ trang Ukraine thành công trong nỗ lực kiềm chế đà tiến của Nga tại đây.

Lãnh đạo địa phương của Ukraine tại khu vực này, Oleh Syniehubov, vào hôm 11/5 nói rằng phía Nga đã thả hơn 20 quả bom lượn lên khu vực này trong chưa đầy 2 ngày.

Những quả bom này có trọng lượng từ 250 - 1.500kg và nằm trong số vũ khí sản xuất hàng loạt có sức hủy diệt ghê gớm nhất đang được Nga sử dụng trong xung đột vũ trang với Ukraine. Sự xuất hiện của những quả bom này trên chiến trường là chỉ dấu về nỗ lực đánh chiếm lãnh thổ.

Syniehubov - trưởng cơ quan hành chính quân sự tỉnh Kharkov, cho rằng các ngôi làng ở vùng biên vẫn đang bị tranh giành qua lại giữa đôi bên thay vì rơi hẳn vào tay Nga. Tuy nhiên, nhóm DeepStateMap - một tổ chức của Ukraine chuyên theo dõi diễn biến chiến trường, đã chỉ ra rằng 7 ngôi làng của Ukraine ở nơi này đã nằm dưới sự kiểm soát của Nga hoàn toàn hoặc một phần.

Hiện nay, phía Ukraine cho biết thành phố Kharkov chưa nằm trong tầm bắn của trọng pháo Nga nhưng cư dân thành phố cho biết, tình hình vẫn đáng sợ.

Thế nhưng Ukraine không chỉ mất đất ở khu vực phía Bắc. DeepStateMap cũng cho thấy Nga đang giành được thành quả ở 2 khu vực chính yếu khác, trên hướng thị trấn Chasov Yar (nơi đã trở thành chốt tiền phương trọng yếu của Ukraine) và xa hơn về phía Nam, trên hướng thị trấn công nghiệp Krasnohorivka, nơi quân Nga đang kiểm soát cơ sở chính của thị trấn - đó là một nhà máy gạch.

Phương Tây và Ukraine hiện chưa rõ chính xác mục tiêu của Nga trong đợt tiến công này, bắt đầu vào sáng sớm ngày 10/5. Họ phán đoán khả năng Nga muốn tạo vùng đệm để giảm các cuộc tấn công của Ukraine vào lãnh thổ Nga, hoặc thậm chí là Nga muốn nối lại cuộc tấn công của chính họ vào thành phố Kharkov - thủ phủ của tỉnh cùng tên.

Ngoài ra, còn có một khả năng nữa mà phương Tây tính tới là Nga muốn kéo lực lượng Ukraine ra khỏi các khu vực mục tiêu chủ chốt của Nga ở miền Nam, theo như nhận định của Tổng thống Ukraine Zelensky trong phát biểu vào tối 12/5. Khi ấy ông Zelensky nói: “Ý tưởng đằng sau các cuộc tấn công ở tỉnh Kharkov là làm căng kéo lực lượng chúng ta và phá hoại nhuệ khí tự vệ của người Ukraine”.

Tình báo Ukraine ước tính rằng bất chấp các thương vong, Nga hiện vẫn còn hơn nửa triệu quân bên trong lãnh thổ Ukraine hoặc sát biên giới 2 nước. Tướng tình báo quốc phòng Ukraine Skibitsky cho biết thêm, Nga đang “xây mới một sư đoàn dự bị” ở miền trung nước này.

Chiến dịch công kích lên phía Đông Bắc Ukraine theo sau động thái Nga thành lập một nhóm tác chiến mới mang tên Sever (nghĩa là phương Bắc). Nhà nghiên cứu George Barros thuộc Viện Nghiên cứu chiến tranh (ISW, tại Washington) nói rằng Sever là một “nhóm có ý nghĩa về mặt chiến dịch”.

Ông Barros nói: “Nga tìm cách có thêm 60.000 - 100.000 quân để tiến công Kharkov và chúng tôi đánh giá họ đã ở gần mức 50.000”.

Chính các đơn vị bộ binh thiết giáp thuộc lực lượng mới này đã nỗ lực đánh vượt biên giới Nga - Ukraine trong những ngày vừa qua.

Một đơn vị đặc nhiệm Ukraine mới đây có nói với CNN rằng “đây mới chỉ là khởi đầu, phía Nga đã có đầu cầu để mở thêm các cuộc tấn công xa hơn”.

Một số nhà phân tích dự báo Nga sẽ mở rộng các cuộc tấn công biên giới về phía Tây, tới tỉnh Sumy của Ukraine, nơi đã bị biệt kích Nga đánh phá trong nhiều tháng.

Nhà nghiên cứu Barros đánh giá nhóm Sever không đủ sức đánh chiếm một thành phố lớn như Kharkov nhưng ít khả năng đây là mục tiêu của nhóm này. Theo Barros, nhiệm vụ chính của nhóm là lôi kéo lực lượng Ukraine từ Donetsk sang Kharkov. Ông nhận định: Nga tìm cách “căng mỏng lực lượng Ukraine dọc chiến tuyến gần 1.000km và tạo ra các cơ hội mới cho chính họ, đặc biệt là ở tỉnh Donetsk - nơi vẫn là mục tiêu tác chiến chính của Nga trong năm 2024”.

Loạt tấn công mới cũng có thể làm các đơn vị Ukraine xao nhãng nhiệm vụ phòng thủ Kypyansk, (cũng nằm trong tỉnh Kharkov), đồng thời tạo ra vùng đệm bên trong lãnh thổ Ukraine nhằm hạn chế các cuộc tấn công vào đô thị Nga như Belgorod.

Quân đội Ukraine thừa nhận số lượng đụng độ gia tăng trong tuần vừa qua, cao hơn cả mức tăng từ tháng 3 đến tháng 4.

Trên thực tế, Nga có đủ nhân lực để căng kéo tuyến phòng ngự của Ukraine thông qua mở nhiều mặt trận cách nhau hàng trăm kilomet, buộc Kiev phải phán đoán cuộc tiến công mùa hè của Nga sẽ diễn ra ở đâu và khi nào.

Nhịp độ tấn công vừa qua của Nga đã làm nổi rõ 2 điểm yếu chính của Ukraine: Nhân lực ít ỏi và mạng lưới phòng không thưa thớt. Nga đang khẩn trương khoan sâu vào 2 điểm yếu này của Ukraine nhằm xác lập thực tế mới trên chiến trường trước khi gói viện trợ quân sự mới của phương Tây dành cho Ukraine kịp tới nơi và phát huy tác dụng.

Giới phân tích phương Tây tin rằng tại Chasov Yar (Donetsk), lực lượng Ukraine bị phía Nga áp đảo với tỷ lệ 10:1. Tuần này, một blogger quân sự Ukraine ước tính rằng phía Nga có tới 15 lữ đoàn súng trường cơ giới (mỗi lữ đoàn gồm khoảng 1.000 quân nhân) hoạt động trên riêng hướng Chasov Yar.

Ở phía Đông Bắc của Chasov Yar, một quân nhân Ukraine tên là Stanislav chia sẻ với truyền hình Ukraine rằng “lượng lớn bộ binh Nga đang tiến đánh cả ngày lẫn đêm, trong các đội hình lớn nhỏ”.

Tổn thất lớn của Ukraine còn là do họ thiếu các hệ thống công sự chắc chắn phía sau chiến tuyến mỗi lần họ rút lui.

Thí dụ, tại Krasnohorivka, các đơn vị Ukraine đã sử dụng các tòa chung cư và một nhà máy gạch làm vị trí phòng thủ trong nhiều tháng. Nhưng dần dần các nơi này đều bị phá hủy hết. Một blogger quân sự Nga viết rằng hỏa lực pháo binh Nga đã chôn vùi lực lượng phòng thủ của Ukraine “dưới đống đổ nát của chính nơi họ trú ẩn”.

Vì vậy, Tổng thống Ukraine Zelensky và đội ngũ của ông đã nói nhiều hơn về “phòng thủ chủ động”, nghĩa là phải xây được hệ thống công sự phòng ngự chắc chắn để chặn đứng đà tiến của quân Nga. Ông Zelensky từng ghé thăm các công sự như vậy nhưng số lượng hệ thống đó của Ukraine là quá ít và xây quá trễ tại những khu vực xung yếu, đặc biệt là ở tỉnh Donetsk.