Sắp có thêm tàu sân bay, Trung Quốc vẫn rất khó “vượt mặt” Mỹ

Trung Quốc sắp hạ thủy tàu sân bay mới

Hình ảnh do Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) cung cấp cho thấy, tàu sân bay mới của Trung Quốc – được biết đến với tên gọi Type 003 có thể sắp được hoàn thành tại nhà máy đóng tàu Giang Nam ở Thượng Hải. CSIS cho biết việc lắp đặt các bộ phận chính bên ngoài và bên trong, bao gồm máy phát điện cung cấp năng lượng cho con tàu và hệ thống phóng máy bay đã hoàn thành hoặc sắp hoàn thành. Chỉ có một số hạng mục bổ sung như hệ thống radar hoặc vũ khí dường như chưa được lắp đặt.

Trong một bài bình luận công bố ngày 9/11, CSIS cho biết: “Dựa trên thông tin sẵn có và tiến độ quan sát được tại Giang Nam, các nhà phân tích dự đoán Type 003 sẽ được hạ thủy trong khoảng từ 3 đến 6 tháng tới”. Đây sẽ là tàu sân bay thứ 3 của Trung Quốc và là tàu sân bay thứ 2 do nước này tự đóng.

Nhưng khác với hai tàu sân bay Liêu Ninh và Sơn Đông được đưa vào hoạt động trước đó, các chuyên gia cho biết Type 003 sẽ có công nghệ phóng máy bay tiên tiến hơn, tương tự như hệ thống phóng mà tàu sân bay Mỹ sử dụng. Công nghệ này cho phép Trung Quốc phóng nhiều loại máy bay hơn, với tốc độ nhanh hơn và mang được nhiều vũ khí hơn.

Thông tin nói trên được đưa ra trong bối cảnh các chuyên gia đang lo ngại về một cuộc chạy đua vũ trang mới giữa Mỹ và Trung Quốc. Tuy vậy, Bắc Kinh được cho là vẫn kém xa Washington xét về năng lực tàu sân bay. Trong khi Trung Quốc chỉ có 2 chiếc tàu sân bay đang hoạt động thì Mỹ có một hạm đội hùng hậu gồm 11 chiếc luôn sẵn sàng triển khai.

Chưa kể cả tàu Sơn Đông và Liêu Ninh đều dựa trên công nghệ của Liên Xô được cho là đã lỗi thời. 2 tàu này sử dụng một đường dốc để giúp phi cơ cất cánh theo kiểu nhảy cầu giống (còn gọi là ski-jump), nằm trong hệ thống cất cánh cự ly ngắn và cáp hãm đà hạ cánh (STOBAR). Kiểu phóng này yêu cầu máy bay phải có trọng lượng nhẹ mới có thể cất cánh.

Trái lại, các tàu sân bay Mỹ sử dụng hệ thống phóng tiên tiến giúp máy bay cất cánh nhanh hơn so với máy bay sử dụng ski-jump vốn phải dựa vào sức mạnh của chính nó. Với hệ thống mới này, máy bay sẽ mang được nhiều đạn dược và nhiên liệu hơn.

Matthew Funaiole, nhà nghiên cứu cấp cao tại CSIS nhận xét rằng, Type 003 dường như sử dụng công nghệ phóng tương tự như Mỹ, thậm chí đã được cải tiến để sử dụng hệ thống phóng năng lượng điện từ trường. Hệ thống mới này giúp Trung Quốc có thể triển khai nhiều loại máy bay mới trên biển, trong đó có máy bay trinh sát, cảnh báo sớm, máy bay tiếp dầu trên không và máy bay gây nhiễu điện tử. Một báo cáo của Quốc hội Mỹ hồi tháng 10 cho biết, Type 003 dự kiến có lượng giãn nước khoảng 100.000 tấn, tương đương tàu sân bay cùng loại của Mỹ.

Không phải là đối thủ của tàu sân bay Mỹ

Chuyên gia Funaiole cho rằng, dù sử dụng hệ thống phóng tiên tiến nhưng vẫn có những dấu hiệu cho thấy Type 003 không phải là đối thủ của tàu sân bay Mỹ - vốn có nhiều hệ thống phóng hơn, đường băng lớn hơn cho phép triển khai máy bay nhanh hơn. Tất cả tàu sân bay Mỹ đều chạy bằng năng lượng hạt nhân còn Type 003 được cho là chạy bằng động cơ đẩy hơi nước thông thường. Yếu tố này sẽ hạn chế tầm hoạt động của nó.

Ngoài ra còn một yếu tố khác quan trọng hơn giúp hạm đội tàu sân bay của Mỹ vượt trội hơn so với hạm đội tàu sân bay của Trung Quốc trong tương lai gần, là kinh nghiệm vận hành và chiến đấu. Mỹ đã vận hành tàu sân bay cả trong chiến đấu và trong thời bình kể từ trước Chiến tranh Thế giới thứ 2. Nước này cũng có nhiều kinh nghiệm hơn trong việc đóng tàu và phối hợp hành động giữa các lực lượng của hải quân.

“Chúng tôi đã chế tạo và vận hành tàu sân bay qua nhiều thế hệ. Chúng tôi có các nhà khai thác, kỹ sư và kỹ thuật viên chuyên về lĩnh vực này và họ có thể truyền kiến thức, kinh nghiêm cho những người đi sau”, ông Funaiole nói.

Trong khi đó, Trung Quốc bắt đầu vận hành tàu sân bay từ năm 2012. Khoảng cách về kinh nghiệm không phải là “điều có thể bắt kịp nhanh chóng”, chuyên gia này nhấn mạnh.

Alessio Patalano, giáo sư nghiên cứu chiến tranh và chiến lược tại Đại học King's College ở London, cho biết các tàu sân bay hiện đại có "khả năng vô cùng phức tạp" và để sử dụng công nghệ này hiệu quả cần phải mất rất nhiều thời gian.

“Thách thức nằm ở việc phát triển và kết hợp hài hòa các công nghệ để vận hành máy bay từ một tàu sân bay đang di chuyển trên mặt nước, cũng như xây dựng đội hình tàu chiến để hỗ trợ và bảo vệ nó”, ông Alessio Patalano lưu ý.

Theo chuyên gia này, Trung Quốc có ít kinh nghiệm trong việc bố trí các tàu hỗ trợ phù hợp để tạo thành nhóm tác chiến tàu sân bay. Nhóm này bao gồm các tàu khu trục để chống lại cuộc tấn công từ tàu ngầm và từ máy bay, tàu hậu cần và tàu chiến. “Rất ít quốc gia trên thế giới sở hữu tàu sân bay. Chưa kể, số lượng tàu sân bay có thể duy trì năng lực sẵn sàng hoạt động trong bất cứ điều kiện thời tiết nào, thậm chí còn ít hơn”.

Sau khi hạ thủy, tàu sân bay Type 003 của Trung Quốc vẫn cần phải được thử nghiệm và trang bị đầy đủ trước khi đưa vào hoạt động chính thức. Ban đầu Bộ Quốc phòng Mỹ dự đoán Type 003 nhiều khả năng sẽ sẵn sàng hoạt động vào năm 2023, nhưng sau đó đã lùi thời điểm tới năm 2024. Trước đó, tàu sân bay Sơn Đông của Trung Quốc cũng phải mất hai năm mới có thể hoạt động chính thức, kể từ thời điểm hạ thủy. Carl Schuster, cựu Giám đốc bộ phận điều hành của Trung tâm tình báo hỗn hợp - Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương cho rằng: “Việc đánh giá một chương trình tàu sân bay không chỉ dừng lại ở cấu tạo của con tàu mà còn bao hàm nhiều yếu tố khác”.