Tổ hợp Arena-M gia tăng sức mạnh xe tăng quân đội Nga ra sao?

Tại Nga, một số tổ hợp bảo vệ tích cực (KAZ) xe bọc thép/xe tăng thuộc dòng Arena đã được chế tạo những năm gần đây. Các sản phẩm này đã nhiều lần khẳng định đặc tính cao trong các cuộc thử nghiệm, song vẫn chưa đạt đến mức độ hoàn chỉnh và được chấp nhận sử dụng.

Hiện tại, công việc hoàn thiện một số sửa đổi mới của tổ hợp KAZArena-M đang diễn ra, và có thể được đưa biên chế quân đội trong tương lai gần.

Lần đầu xuất hiện

Tất cả các dự án của dòng Arena đều được phát triển bởi Phòng thiết kế chế tạo máy ở thành phố Kolomna. Vào năm 2013, công ty đã giới thiệu một KAZ khác của dòng này có tên gọi là “Arena-E”, thuộc phiên bản xuất khẩu. Tại một cuộc triển lãm trong nước sau đó, một chiếc xe tăng T-72 hiện đại hóa đã được giới thiệu, trên tháp pháo có đặt các mẫu của tổ hợp KAZ mới - Arena-M.

Mô hình mô phỏng xe tăng với tổ hợp KAZ Arena-M được giới thiệu tại triển lãm. Ảnh: Gurkhan.blogspot.com

Năm 2017, sau một lần giới thiệu tổ hợp Arena-M tại triển lãm, ban lãnh đạo Phòng thiết kế chế tạo máy đã tiết lộ những triển vọng cho sự phát triển này. Theo đó, tổ hợp KAZ Arena-M được cho là đang thử nghiệm dưới sự giám sát của chỉ huy lực lượng mặt đất. Và Arena-M sẽ được xem xét lắp đặt trên các xe tăng T-72 và T-90 hiện đại hóa trong tương lai. Tuy nhiên, không có chi tiết nào được công bố thêm tại thời điểm đó.

Vào tháng 6-2018, thông tin về việc bàn giao tổ hợp KAZ loại T09-A6 (ký hiệu ẩn danh của Arena-M) trong tương lai đã xuất hiện. Khách hàng đặt mua sản phẩm này là Cục Thiết kế máy giao thông Ural (một bộ phận của nhà sản xuất xe tăng Uralvagonzavod). Cụ thể, các tổ hợp này sẽ được sử dụng trong quá trình hiện đại hóa xe tăng T-72B3.

Tháng 11-2019, một loại KAZ mới đã hoàn thành các cuộc thử nghiệm trên phương tiện chiến đấu tiêu chuẩn. Theo đó, một bức ảnh chụp xe tăng T-72B3, với tất cả các thiết bị của tổ hợp bảo vệ tích cực (KAZ) trên tháp pháo đã xuất hiện. Tuy nhiên, thời gian, địa điểm và bối cảnh chụp bức ảnh trên vẫn chưa được tiết lộ.

Ngày 27-6-2021, Kênh 1 của Nga đã công chiếu số tiếp theo của chương trình truyền hình Chasovoi, dành riêng cho lễ kỷ niệm lần thứ 38 của Viện Nghiên cứu vũ khí và thiết bị bọc thép. Đây cũng là lần đầu tiên công khai khả năng chiến đấu của tổ hợp KAZ Arena-M, được lắp đặt trên xe tăng T-72B3 MBT.

Theo hình ảnh công bố, một quả lựu đạn tiêu chuẩn được bắn từ súng phóng lựu RPG-7 nhằm vào khung của xe tăng. Hệ thống máy tự động của KAZ Arena-M đã kịp thời phát hiện ra mối đe dọa. Và khi đón tấn công đến gần, tổ hợp đã bắn đạn bảo vệ, phá hủy quả lựu đạn đang lao tới xe tăng.

Đặc tính kỹ thuật

Giống như các tổ hợp tiền nhiệm, tổ hợp KAZ Arena-M được thiết kế để đánh chặn đạn chống tăng đang bay ở khoảng cách an toàn với xe tăng. Tổ hợp này được phát triển dựa trên kinh nghiệm và giải pháp của các dự án dòng “Arena” trước đây, nhưng tích hợp thêm một số ý tưởng mới.

Trước hết, một kiến trúc cơ bản mới của các thành phần chính của tổ hợp đã được giới thiệu, giúp đơn giản hóa việc lắp đặt tổ hợp trên xe tăng và gia tăng khả năng sống sót.

KAZ Arena-M lắp đặt trên xe tăng phát hiện, bắn hạ lựu đạn RPG-7 trong đợt thử nghiệm năm 2021. Ảnh chụp màn hình Kênh 1.

Tổ hợp Arena-M mới có khả năng phát hiện các mối đe dọa từ vũ khí sử dụng radar, điều khiển tự động hóa và các bệ phóng đạn pháo. Không giống như các tổ hợp Arena trước đây (chỉ sử dụng một đơn vị radar duy nhất trên mái tháp), Arena-M tích hợp một số ăng-ten kích thước nhỏ riêng biệt. Chúng được đặt xung quanh phần chu vi của tháp xe và cung cấp tầm nhìn bao quát.

Trước đây, các bệ phóng đạn phòng thủ được đặt thành một hàng chính diện hoặc hai bên tháp pháo. Dự án Arena-M sử dụng 2 bệ phóng lớn hơn, với vị trí khác nhau. Hai bệ phóng được lắp đặt trong các hộp đạn bảo vệ. Thiết kế này cho phép khả năng bắn theo các hướng khác nhau, mà không cần quay tháp pháo.

Thiết bị điều khiển của Arena-M được lắp đặt bên trong khoang chiến đấu. Nó hoạt động ở chế độ hoàn toàn tự động và cung cấp khả năng giám sát liên tục không gian xung quanh, phát hiện và xác định mức độ nguy hiểm của các đối tượng tiếp cận. Ngoài ra, nó tự động hóa cung cấp lệnh xoay tháp pháo và phóng đạn bảo vệ. Theo nguyên lý hoạt động, tổ hợp Arena-M gần như không khác các KAZ nội địa khác.

Arena-M mới cũng có khả năng sống sót cao hơn các tổ hợp tiền nhiệm, do không bố trí đơn vị radar lớn và có sự hiện diện của giáp trên bệ phóng. Ngoài ra, những công nghệ hiện đại có thể cải thiện hiệu suất và hiệu quả chiến đấu.

Tuy nhiên, theo nhiều nguồn tin khác nhau, KAZ Arena-M vẫn chưa thể giải quyết được một số vấn đề cơ bản. Theo đó, tổ hợp chưa thể bắn hạ loại đạn nòng cỡ nhỏ; khả năng chống lại các vũ khí tấn công từ bán cầu trên là chưa rõ ràng. Ngoài ra, cần được xem xét thêm về khả năng bảo vệ những mối đe dọa cấp thiết khác đối với xe tăng hiện đại.

Triển vọng của dự án

Vì một số lý do, cho đến nay tổ hợp KAZ Arena-M vẫn chưa được sử dụng trên các xe tăng chiến đấu của quân đội Nga. Trong tương lai gần, tình hình có thể thay đổi, những kế hoạch như vậy có liên quan trực tiếp đến dự án Arena-M mới đầy hứa hẹn này.

Xe tăng T-80BVM mới của Quân khu phía Đông. Ảnh: Bộ Quốc phòng Nga

Cách đây vài năm, đại diện của Phòng thiết kế chế tạo máy ở Kolomna đã nói về việc thử nghiệm tổ hợp này và việc lắp đặt chúng trên các xe tăng chủ lực hiện có trong tương lai. Các thông tin tiếp theo đã xác nhận việc lắp đặt và thử nghiệm Arena-M trên xe tăng T-72B3. Điều này có nghĩa là công việc vẫn tiếp tục, mặc dù vẫn chưa hoàn thành.

Có thông tin cho rằng, Arena-M có thể được sử dụng trên xe tăng T-72 và T-90, như một phần của quá trình hiện đại hóa. Theo một số báo cáo, phiên bản sửa đổi mới nhất của tăng T-80 cũng có thể được lắp đặt Arena-M.

Đến tháng 4-2021, cơ quan báo chí Quân khu phía Đông đã thông báo về việc bàn giao lô xe tăng chủ lực hiện đại hóa T-80BVM đầu tiên. Theo nguồn tin quân sự, xe tăng được trang bị lưới bảo vệ, giáp phản ứng nổ Relik và tổ hợp KAZ Arena-M.

Quân đội Nga sẽ không thể không có phương tiện bảo vệ tích cực đối với xe tăng chủ lực. Chủ đề này thực sự được quan tâm, và tổ hợp KAZ thậm chí đã được đưa vào thông số kỹ thuật của thế hệ xe bọc thép mới.

Theo đó, những xe tăng T-14 hoặc xe chiến đấu bộ binh Kurganets-25 sẽ được trang bị không chỉ áo giáp, mà còn cả các tổ hợp bảo vệ tích cực hiện đại. Cùng với đó, lực lượng tăng T-72, T-80 và T-90 hiện có cũng được phát triển và nâng cấp tương tự. Tuy nhiên, kế hoạch này sẽ chỉ diễn ra sau khi hoàn thành công việc hiện tại của dự án Arena-M.