Ứng viên sáng giá thay thế trực thăng UH-1H của Không quân Việt Nam

Trong số trực thăng UH-1 mà Quân đội nhân dân Việt Nam thu giữ, phần lớn thuộc biến thể UH-1H. Đây là phiên bản cải tiến lắp động cơ đạt hiệu suất cao hơn, phù hợp với hoạt động tại vùng nhiệt đới, cũng như sửa đổi đường xả ngửa lên trên nhằm tận dụng gió từ cánh quạt để tản nhiệt giúp chống tên lửa lắp đầu tự dẫn hồng ngoại.

Trong tay chúng ta, trực thăng UH-1H đã phát huy vai trò rất tốt trong cuộc chiến tranh biên giới Tây Nam. Theo lời Đại tá phi công Nguyễn Xuân Trường, nguyên Trung đoàn trưởng Trung đoàn Không quân 917 những năm 1978 - 1979, đơn vị khai thác cả hai dòng trực thăng Nga - Mỹ thì UH-1 có tính năng kỹ chiến thuật rất ấn tượng.

"Ưu điểm nổi bật của UH-1 là độ linh hoạt rất cao, xoay trở nhanh, không kén chọn bãi, có thể hạ cánh trên nền đất yếu, lồi lõm như mặt ruộng, thời gian đổ quân chỉ 10 giây. Trong khi đó, các trực thăng Mi-8/17 của Nga khá nặng nề, xoay trở chậm chạp, cần bãi đáp phù hợp, thời gian đổ quân mất ít nhất 1 phút".

Trực thăng UH-1H đang phục vụ trong Không quân nhân dân Việt Nam

Tuy nhiên, do thời gian hoạt động đã lâu, những chiếc UH-1 này đã sắp đến lúc bị loại biên. Đây là điều đáng tiếc khi Việt Nam đang thiếu một loại máy bay lên thẳng hạng nhẹ linh hoạt, tin cậy cao để làm phương tiện vận chuyển cho bộ đội đổ bộ đường không.

Phương án dùng trực thăng Mi-8/17 của Nga cho vai trò thay thế không thực sự hoàn hảo vì những nhược điểm đã nêu, còn lựa chọn trực thăng châu Âu sản xuất thì lại tỏ ra vượt quá khả năng đáp ứng của ngân sách.

Bởi vậy, trong thời gian tới, Việt Nam cần một phương án tạm thời để thay thế UH-1H. Đối tượng tối ưu để kế thừa UH-1 nên chăng lại chính là một phiên bản nâng cấp của dòng máy bay lên thẳng này.

Trực thăng đa dụng hạng nhẹ UH-1N Twin Huey của Lục quân Hoa Kỳ

Hiện nay, trực thăng UH-1 vẫn đang phục vụ với số lượng lớn trong Quân đội Mỹ. Trong đó, phiên bản UH-1Y Venom của Thủy quân lục chiến sẽ được sử dụng lâu dài.

Còn đối với Lục quân Mỹ, lực lượng này đã lên kế hoạch sơ bộ là lựa chọn dòng AW139 của châu Âu để thay thế bản UH-1N. Khi đó, số trực thăng này sẽ đưa vào diện bán trang bị quốc phòng dư thừa (EDA).

Tuy bị ngừng bay nhưng khung thân UH-1N Twin Huey còn khá tốt, ít nhất cũng tốt hơn hẳn UH-1H, còn sử dụng thêm được ít nhất 20 năm nữa.

UH-1N mang đầy đủ mọi ưu điểm của dòng UH-1, lại tin cậy hơn nhờ kết cấu 2 động cơ (UH-1N chỉ là 1) và được tích hợp hệ thống quang - điện tử dưới mũi có thể dẫn bắn cho tên lửa chống tăng điều khiển bằng laser.

Giá thành UH-1N bán theo EDA dự báo rất rẻ, với mối quan hệ hợp tác mọi mặt ngày càng tốt đẹp giữa Mỹ và Việt Nam trong đó có quốc phòng. UH-1N đang đứng trước cơ hội trở thành ứng viên sáng giá để kế thừa những chiếc UH-1H sắp hoàn thành sứ mệnh lịch sử.