‘Vật cản’ đối với tham vọng vượt hải quân Mỹ của Trung Quốc

Các nhà phân tích quân sự cho biết, việc mở rộng hạm đội trên được thực hiện với mục đích bảo vệ các lợi ích nước ngoài của Trung Quốc, nhất là khi Bắc Kinh bắt đầu các dự án cơ sở hạ tầng ở một số quốc gia. Nhưng điều này cũng tạo ra thách thức, bởi Trung Quốc có quá ít căn cứ quân sự đặt ở nước ngoài.

Một số tàu thuộc biên chế hải quân Trung Quốc. Ảnh: Reuters

Chẳng hạn, nước Mỹ hiện duy trì gần 800 căn cứ quân sự trên 70 quốc gia và vùng lãnh thổ khắp thế giới, cho dù Washington gần đây đã đóng cửa hàng trăm căn cứ tại Iraq và Afghanistan. Còn Trung Quốc chỉ có duy nhất một căn cứ ở Djibouti thuộc phía đông châu Phi.

Theo tờ SCMP, khoảng 2 tháng trước khi căn cứ Djibouti đi vào hoạt động hồi năm 2017, cố vấn quân sự Kim Nhất Nam làm việc tại Đại học Quốc phòng Trung Quốc từng kêu gọi Bắc Kinh thiết lập thêm nhiều căn cứ quân sự để bảo vệ lợi ích hàng hải của nước này ở nước ngoài.

“Chúng tôi trước đây từng nói rằng, Trung Quốc sẽ không bao giờ xây dựng căn cứ quân sự ở nước ngoài. Nhưng nay chúng tôi đã có một căn cứ. Vì sao ư? Có phải vì Trung Quốc muốn học theo phương thức ‘bá quyền’ của Mỹ trên thế giới? Không phải vậy, Trung Quốc phải bảo vệ các lợi ích hàng hải ở những nơi xa xôi”, ông Kim khi đó nói.

Nhà phân tích an ninh kỳ cựu Timothy Heath thuộc Trung tâm Tư tưởng chiến lược Rand cho biết, Trung Quốc hiện đang nắm trong tay hạm đội lớn nhất thế giới, và nước này sẽ cần sự tiếp cận quân sự nhiều hơn ở nước ngoài để bảo vệ các lợi ích to lớn.

“Việc thiếu các căn cứ hải ngoại là vấn đề của Trung Quốc, bởi nước này quá dựa dẫm vào nhiều thị trường, nguồn năng lượng ở những nơi xa xôi như Trung Đông, châu Phi hay Mỹ Latinh… và nhiều dự án thuộc sáng kiến Vành đai và Con đường rất dễ chịu tổn thương hoặc bị gián đoạn. Điều này có thể tác động to lớn đến kinh tế Trung Quốc và thế giới”, ông Heath nói.

Và dù Trung Quốc đã phát triển lực lượng hải quân lớn mạnh, nhưng nước này thiếu đi khả năng điều động các hạm đội tàu đi tới những vùng biển khác.

“Hiện tại, Trung Quốc thiếu những căn cứ hải quân như vậy bởi các thỏa thuận ký với nước sở tại thường đưa ra nhiều cam kết kiểu như liên minh, điều mà Bắc Kinh miễn cưỡng đưa ra. Họ không cần phải học theo mô hình của Mỹ, nhưng có thể thực hiện điều này dưới dạng những thỏa thuận tiếp cận, các cơ sở hậu cần”, ông Heath nói thêm.

“Đơn giản là việc một số nước sở tại cho phép các tàu quân sự Trung Quốc dừng và tiếp nhiên liệu sẽ rất hữu ích, và đây có thể là hình thức tiếp cận quân sự phổ biến nhất mà Trung Quốc sẽ tìm kiếm. Điều này đồng nghĩa với việc các cảng lưỡng dụng sẽ được quản lý bởi những doanh nghiệp Nhà nước Trung Quốc”, ông Heath kết luận.

Tuy nhiên, chuyên gia quân sự Chu Chấn Minh trả lời phỏng vấn tờ SCMP lại cho rằng, chính sách quốc phòng của Trung Quốc vốn thiên về phòng thủ nên nước này ít cần tới nhiều căn cứ quân sự ở nước ngoài.

“Việc Trung Quốc mở rộng hạm đội chủ yếu nhằm chống lại các mối đe dọa ở những vùng biển xung quanh. Mỹ thường điều động các tàu sân bay và máy bay chiến đấu tới các vùng biển gần Trung Quốc, đôi khi những con tàu của họ đi qua eo biển Đài Loan, một khu vực gần với Trung Quốc đại lục. Và điều này khiến Trung Quốc cảm thấy bị đe dọa”, ông Chu nói.