Vì sao Indonesia chọn F-15 của Mỹ với giá đắt gấp 5 lần Su-35 của Nga?

Ngày 11/2, Bộ Quốc phòng Indonesia đã ký một hợp đồng trị giá 13,9 tỷ USD để mua 36 máy bay chiến đấu hạng nặng Boeing F-15 Eagle từ Mỹ. Điều này khiến Indonesia trở thành khách hàng thứ 7 của dòng máy bay chiến đấu này, sau Israel, Nhật Bản, Saudi Arabia, Hàn Quốc, Singapore và Qatar.

F-15 Eagle là dòng máy bay chiến đấu hạng nặng có lượng xuất khẩu tương đối ít chủ yếu do chi phí vận hành và yêu cầu bảo dưỡng cao.

Kể từ những năm 1990, Indonesia đã vận hành song song các máy bay chiến đấu hạng nặng và hạng nhẹ và hiện đang triển khai một phi đội máy bay chiến đấu hạng nặng Su-27 và Su-30 của Nga cùng với các máy bay F-16 hạng nhẹ hơn của Mỹ. Ban đầu các máy bay chiến đấu Su-35S 'thế hệ 4 ++' của Nga được cho là lựa chọn của Indonesia, việc Mỹ đe dọa áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế khiến Jakarta phải thay đổi kế hoạch và mua F-15.

Hiện chưa rõ Indonesia sẽ mua biến thể nào của F-15, nhưng có nhiều thông tin cho rằng Jakarta sẽ lựa chọn F-15EX mà Không quân Mỹ cũng đang đặt hàng. Cả Su-35 và F-15EX đều dựa trên thiết kế của các máy bay thời Chiến tranh Lạnh là Su-27 Flanker và F-15C Eagle - những máy bay chiến đấu chính của Liên Xô và Mỹ thời kỳ đó.

Mặc dù Flanker được coi là máy bay chiến đấu có năng lực lớn hơn trong Chiến tranh Lạnh, sự tan rãcủa Liên Xô và sự thu hẹp mạnh mẽ của lĩnh vực công nghệ Nga đã tạo cơ hội để ngành hàng không quân sự Mỹ thu hẹp khoảng cách. F-15EX được đánh giá là có cơ hội tốt hơn chống lại Su-35 so với F-15 trước Su-27 của những năm 1980.

Các biến thể F-15 mới nhất được thừa hưởng hệ thống điện tử hàng không, liên kết dữ liệu và cảm biến được đánh giá ít nhất ngang bằng, thậm chí tốt hơn Su-35. Trong khi đó, máy bay chiến đấu Su-35 của Nga có động cơ mạnh hơn đáng kể, khả năng vectơ lực đẩy ba chiều để cải thiện khả năng cơ động và phạm vi tác chiến đến 400 km với tên lửa R-37M, trong đó F-15 chỉ có thể tác chiến trong phạm vi 160-180 km.

Su-35 được trang bị 3 radar, trong đó có 2 radar mảng quét điện tử tích cực (AESA) băng tần L gắn trong cánh, trong khi đó F-15 chỉ được trang bị 1 radar AESA duy nhất ở mũi. Điều này đem lại cho máy bay chiến đấu Nga khả năng tác chiến điện tử độc đáo và có khả năng hoạt động vượt trội khi đối đầu với các mục tiêu tàng hình.

Một ưu điểm quan trọng của chương trình Su-35 là dòng máy bay đã trở thành xương sống của Không quân chiến thuật Nga kể từ khi Liên Xô sụp đổ, với phần lớn các máy bay chiến đấu mới được mua kể từ khi Liên Xô tan rã là biến thể của Su-27. Trong khi đó, Mỹ đã ngừng mua F-15 gần 20 năm kể từ năm 2001, chỉ sản xuất để xuất khẩu.

Một phần do Nga thiếu máy bay thế hệ thứ năm, Su-35 được đầu tư để có thể cạnh tranh với các máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm mới nhất, trong khi các chương trình thế hệ thứ năm của Mỹ đã thực hiện khiến việc hiện đại hóa F-15 ít được ưu tiên hơn. Trong khi các biến thể F-15 mới nhất có thể đối đầu tốt với Su-35, máy bay chiến đấu của Nga được cho là sẽ có lợi thế hơn trong các lĩnh vực hoạt động quan trọng hơn, đặc biệt là đối với các nhiệm vụ không đối không và chống hạm.

Đối với Không quân Indonesia, Su-35 và F-15 là lựa chọn tương đương nếu chúng được cung cấp theo các điều khoản tương tự, trong đó F-15 của Mỹ có lợi thế nhờ khả năng tương tác cao hơn với các máy bay chiến đấu khác của phương Tây như F-16 trong khi Su-35 sẽ có thể sử dụng phần lớn cơ sở hạ tầng bảo dưỡng và vũ khí trang bị từ Su-27 và Su-30.

Tuy vậy, sự chênh lệch giá cả giữa hai loại máy bay chiến đấu này rất lớn. F-15 được chào bán với giá 386 triệu USD mỗi chiếc trong khi Su-35, nếu được mua với số lượng tương tự, dự kiến ​​ có giá khoảng 78 triệu USD tùy thuộc vào các lựa chọn bổ sung. Điều này khiến chi phí của F-15 bằng 495% so với Su-35, hay gần gấp 5 lần về giá cả. Thay vì 36 chiếc F-15, Indonesia có thể đã mua phi đội Su-35 lớn nhất thế giới với 180 chiếc - nhiều hơn số lượng tất cả những chiếc Su-35 từng được sản xuất.

Con số trên chưa kể chi phí hoạt động, vì cả hai máy bay đều có chi phí vận hành tương đương, đồng nghĩa với việc duy trì một đội máy bay chiến đấu lớn như vậy sẽ không hợp lý. Tuy nhiên, việc so sánh chi phí mua của 2 máy bay chiến đấu cung cấp một ví dụ quan trọng về hiệu quả về chi phí mà Nga có thể cung cấp cho các máy bay chiến đấu hạng nặng dành cho xuất khẩu.

Những đe dọa trừng phạt kinh tế nhằm gây sức ép của Mỹ đã phát huy hiệu quả, buộc Indonesia từ bỏ Su-35 để chuyển sang một loại máy bay chiến đấu tương đương với giá cao gấp 5 lần. Jakarta đã quyết định mua F-15 bất chấp việc Washington cũng đặt ra những hạn chế nghiêm ngặt về việc sử dụng máy bay chiến đấu, bao gồm cả căn cứ sử dụng, trong khi đối với máy bay chiến đấu của Nga, hầu như không có bất cứ hạn chế nào.