Cấp thiết hoàn thiện pháp lý cho phát triển tín dụng 'xanh'

Phát biểu tại hội thảo “Hoàn thiện khuôn khổ pháp lý phát triển tín dụng xanh, trái phiếu xanh: Vấn đề cấp bách”, sáng ngày 3/4, TS Nguyễn Anh Tuấn - Tổng Biên tập Tạp chí Nhà đầu tư khẳng định, chuyển đổi xanh đi kèm phát triển thị trường tín dụng xanh, trái phiếu xanh là chủ trương lớn của Đảng, Chính phủ.

Ở Hội nghị Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu năm 2021 (COP26), Thủ tướng Chính phủ đã đưa ra cam kết mạnh mẽ, Việt Nam sẽ đưa mức phát thải ròng về "0" vào năm 2050, thể hiện trách nhiệm của Việt Nam với cộng đồng quốc tế.

Để đạt tiêu chí này, theo ước tính, Việt Nam sẽ cần khoảng 368 - 380 tỷ USD cho cả giai đoạn hay 6,8% GDP mỗi năm cho đến năm 2040 để chuyển đổi sang nền kinh tế xanh và ứng phó với tác động của biến đổi khí hậu. Trong đó có vai trò rất lớn của thị trường tín dụng xanh, trái phiếu xanh.

“Dù được đánh giá cao về tiềm năng, song thực trạng phát triển thị trường tín dụng xanh, trái phiếu xanh ở Việt Nam hiện đang gặp nhiều trở ngại, ách tắc. Đòi hỏi quyết tâm lớn ở tất cả các cấp, cũng như sự chung tay phối hợp hiệu quả giữa các bộ, ngành, các cơ quan hữu quan”, ông Tuấn nhấn mạnh.

Tại hội thảo, bà Phạm Thị Thanh Tùng - Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết, trong 7 năm qua (2017-2023), dư nợ cấp tín dụng xanh của hệ thống có mức tăng trưởng bình quân đạt hơn 22%/năm.

Đến ngày 31/12/2023, đã có 47 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng xanh với dư nợ đạt 620.984 tỷ đồng, tăng 24% so với cuối năm 2022, chiếm tỷ trọng khoảng 4,5% tổng dư nợ toàn nền kinh tế.

Đại diện NHNN đánh giá tín dụng xanh, trái phiếu xanh còn nhiều dư địa để phát triển. Dù vậy, một trở ngại lớn là chưa có danh mục phân loại xanh làm căn cứ để các tổ chức tín dụng xác định cấp tín dụng xanh.

Theo Nghị định 08/2022 ngày 10/1/2022 hướng dẫn thi hành Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) được giao làm đầu mối, cùng các bộ, ngành xây dựng Danh mục phân loại xanh, trình Chính phủ ban hành trước ngày 31/12/2022.

Tuy nhiên, tới nay, bộ tiêu chí này vẫn chưa được ban hành. Các đại biểu tham dự sự kiện đều đồng thuận rằng đây là công việc không dễ dàng. Không chỉ bởi khối lượng thông tin phải xử lý là rất lớn mà các quy tắc phải vừa rõ ràng, dễ tiếp cận để mang tính khuyến khích, vừa đủ chặt chẽ.

Việc Danh mục phân loại xanh tới nay vẫn chưa được ban hành là một trong những điểm nghẽn chính đối với phát triển thị trường tín dụng xanh, trái phiếu xanh ở Việt Nam. Trong Dự thảo Danh mục phân loại xanh, một chủ đề nhận được sự quan tâm lớn là quy định về tổ chức có chức năng xác nhận xanh.

PGS, TS Nguyễn Đình Thọ - Viện trưởng Viện Chiến lược, chính sách tài nguyên và môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, một cơ quan Nhà nước có thể đứng ra xác nhận xanh. Tuy nhiên, điều này lại làm tăng thủ tục hành chính.

Có quan điểm để đơn vị kiểm toán đứng ra xác nhận. Phương án này cũng vấp phải nhiều ý kiến chưa đồng thuận. Đặc biệt trong trường hợp sử dụng nguồn tài trợ từ ngân sách Nhà nước thì việc giao đơn vị kiểm toán cấp phép chưa đạt độ tin tưởng.

Vì vậy, phương án Bộ TN&MT đang đề xuất là để trực tiếp các tổ chức tín dụng khi cấp tín dụng xanh, trái phiếu xanh sẽ căn cứ vào bộ chỉ số, danh mục phân loại xanh của Bộ TN&MT xây dựng để xác định dự án có đạt yêu cầu về xanh hay không.

Theo bà Nguyễn Thiên Hương - Phụ trách chương trình ngân hàng bền vững, Công ty Tài chính Quốc tế (IFC), mô hình đánh giá độc lập được đề xuất và khuyến nghị bởi phần lớn các quốc gia, với 86% trái phiếu xanh phát hành vào năm 2019 được đánh giá độc lập.

“Tại Việt Nam, tổ chức kinh doanh dịch vụ đánh giá sự phù hợp (chứng nhận sản phẩm, hệ thống quản lý) cũng như tổ chức đang cung cấp dịch vụ bảo đảm (assurance) khá phù hợp cho dịch vụ xác nhận các khía cạnh về môi trường, quản lý môi trường và xã hội cũng như xác nhận dự án xanh. Để các tổ chức này cung cấp các đánh giá độc lập, cần bổ sung thêm các yếu tố năng lực liên quan đến tài chính, chuyên môn”, bà Hương chia sẻ.

Cũng tại hội thảo, các diễn giả đã cùng bàn luận về nhiều nội dung quan trọng khác, như phát triển thị trường cổ phiếu xanh, áp dụng tiêu chuẩn ESG (môi trường - xã hội - quản trị doanh nghiệp), ưu đãi nhóm doanh nghiệp, dự án chuyển từ nâu sang xanh.

Ban tổ chức hội thảo cho biết sẽ chắt lọc, tổng hợp các tham luận, kiến nghị, góp ý tại hội thảo, trình Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài báo cáo Thủ tướng Chính phủ và các cơ quan có thẩm quyền.