Thị trường dịch thuật - Sân chơi còn bỏ ngỏ

 

Theo TS. Nguyễn Ái Việt – Viện trưởng Viện Công nghệ Thông tin, Đại học Quốc gia Hà Nội, con số 14 tỉ USD/năm doanh thu từ thị trường dịch thuật quốc tế vẫn khá khiêm tốn. Thống kê ấy chỉ mới tính trên báo cáo từ các công ty chuyên về dịch thuật. Còn doanh thu từ những người dịch thuật nằm ở tổ chức không đăng ký chưa được tính đến. Các chuyên gia mạnh dạn dự đoán, thực chất giá trị của thị trường dịch thuật thế giới còn lớn hơn thế, ước khoảng 100 tỉ USD.

 

Cũng không ngoài vòng quay của thời hội nhập, thị trường dịch thuật ở Việt Nam   được các chuyên gia đánh giá ở dạng tiềm năng thực tế. Mặc dù vẫn sơ khai nhưng thị trường dịch thuật ở Việt Nam thời điểm hiện tại vào  khoảng 100 triệu USD. Vấn đề là thị trường này nằm gần như trong tay các công ty nước ngoài.

 

Với việc gia tăng hội nhập toàn cầu, thị trường dịch thuật Việt Nam có thể đạt đến con số  một tỉ USD. Đây rõ ràng là miếng bánh ngon cho doanh nghiệp nào biết tận dụng thời cơ.

 

Hỗ trợ của máy dịch

 

Nói đến dịch thuật hiện nay, việc sử dụng công nghệ để hỗ trợ dịch gần như trở thành một quy định bắt buộc trên thế giới. “ Khi ký kết các hợp đồng dịch, thường người thuê sẽ hỏi các công ty dịch thuật có sử dụng phần mềm hỗ trợ không. Doanh nghiệp nào nói không, gần như chắc chắn sẽ bị loại”, một chuyên gia trong lĩnh vực này cho biết.  Lý do rất đơn giản, với sự hỗ trợ của công nghệ dịch, ngoài tốc độ dịch có thể tăng lên 400%, khả năng dich chính xác, thứ vốn đang là đề tài bàn luận của báo giới trong thời gian gần đây, cũng đảm bảo hơn.

 

Nôm na là phần mềm dịch thuật gần như là cuốn từ điển sống  mà nó được sự đóng góp trí tuệ của rất nhiều người.

 

Theo báo cáo không chính thức, hiện hơn 83% các dịch thuật viên thế giới dùng phần mềm dịch để hỗ trợ . Việt Nam vẫn chưa quen với việc dịch qua phần mềm.  Chưa kể các bản dịch ở Việt Nam dịch không theo chuẩn quốc tế. Do đó, việc người Việt Nam không dùng công nghệ cao được đánh giá là không có triển vọng khi tham gia vào lĩnh vực này.

 

Lý do các biên dịch  Việt Nam chưa mặn mà với việc áp dụng công nghệ cũng tại bởi giá các bản dịch ở Việt Nam theo qui định của Bộ Tài chính cũng rất thấp. Khung giá được đưa ra chỉ 45.000 đồng/trang khiến cho nhiều dự án không kiếm được dịch giả, có chăng cũng chỉ có sinh viên hay những người dịch ẩu mới nhận. Hiện nay, định mức thanh toán dịch có thể đã tăng lên 100.000 đồng/trang nhưng vẫn thua xa giá dịch ở thị trường tự do. Dịch về luật, y học, công nghệ thông tin, giá trên thị trường xấp xỉ 20USD/trang, tương đương 400.000 VND/trang.

 

Theo tính toán, nếu thị trường  thế giới là 14 tỉ USD/năm, thường đầu tư vào công nghệ cỡ khoảng từ 1,5 tỉ - 2 tỉ USD (10-13%).

 

Chiếm lĩnh thị trường công nghệ dịch hiện nay phải kể đến hai thương hiệu phần mềm nổi tiếng là Trados với 50% thị phần và wordfast với 20% thị phần toàn cầu.

 

Phần mềm hỗ trợ dịch Trados có giá 2.500 USD/người dùng, phiên bản nghiệp dư là 1.000 USD. Phần mềm Wordfast giá cũng khoảng 1000 USD.

 

Tuy nhiên, theo đánh giá của cộng đồng dịch hiện thuật Việt Nam, mặc dù chi phí đắt nhưng hai phần mềm này không có đặc trưng của tiếng Việt, người sử dụng những phần mềm này dịch sang tiếng Việt cũng rất vất vả.

 

Tính về kinh tế, một công ty dịch thuật với 400 người, giá một bản là  2.500 USD, sẽ mất khoảng một triệu USD tiền phần mềm dịch. Với giá này thì các công ty ở Việt Nam khó có thể sử dụng phần mềm dịch.

 

 

Bocohan, tham vọng xưng bá

 

Nắm bắt xu hướng này, nhiều công ty phần mềm Việt Nam cũng đã bắt đầu tiến tới thị trường phần mềm hỗ trợ dịch thuật. Trên thị trường hiện nay có bốn công ty về phần mềm dịch là Viegrid, Lạc Việt, Tinh Vân và Google.

 

Nhưng nổi bật nhất và kiên trì nhất có lẽ sản phẩm của Công ty Cổ phần Truyền thông và Công nghệ (Viegrid), với  tên thương mại của sản phẩm là Bocohan.   Ông Nguyến Đức Thiện, trưởng phòng…. của Viegrid, cho biết hiện có  khoảng 10.000 thành viên tham gia sử dụng Bocohan để dịch thuật.

 

Bocohan được cho là có năng lực hỗ trợ dịch thuật Việt-Anh và Anh-Việt tương đương với các phần mềm Trados, Wordfast.

 

Bocohan hoạt động với cơ chế mở và sử dụng trí tuệ của cộng đồng. Theo đó,  khi một câu đã được dịch, máy sẽ nhớ câu dịch đó và lần sau khi sử dụng lại câu đó, người dùng sẽ không cần phải dịch nữa, máy sẽ tự động đưa ra câu dịch trước đây đã được dịch hoặc những giải pháp dịch của người khác để người dịch lựa chọn.

Bocohan có máy chủ kết nối cộng đồng là nơi lưu trữ cơ sở dữ liệu rất lớn. Máy chú này được khai thác theo nguyên tắc, tài nguyên dịch càng nhiều, càng phong phú thì sự chia sẻ cũng như dữ liệu càng cao.

 

Theo các tác giả của Bocohan, nếu như phát triển được 200.000 người dịch, mỗi người chỉ cần đóng góp 1000 câu, bộ nhớ dữ liệu  sẽ có được 200 triệu câu chất lượng.Bocohan đang hướng tới mục tiêu có thể tích lũy được một kho dữ liệu khoảng  hai triệu cặp câu chất lượng cao. Hiện tại, các đề án dịch thuật của Viêt Nam mới chỉ có khoảng 4000 -5000 cặp câu.

 

Bocohan cũng được thiết kế dành riêng cho các nhóm đối tượng doanh nghiệp cụ thể. Chẳng hạn, trong một công ty có 100 người,  một người dịch có thể chia sẻ cho 99 người còn lại. Qua đó có thể xây dựng một máy chủ để tích lũy nhưng câu của từng người trong công ty bỏ vào bộ dữ liệu.

 

Về giá cả cũng sản phẩm này cũng khá canh tranh, khoảng 250 USD, trong khi chất lượng cũng đạt được vị trí nhất định. Độ chuẩn cũng như thông dụng của các hãng phần mềm, quốc tế đánh giá máy dịch qua điểm gọi là bleu. Google đang đứng đầu  về máy dịch chính nhờ điểm bleu cao. Tuy nhiên, so sánh giữa Google với phần mềm Bocohan dịch về luật, Bocohan cao hơn Google 3-4%, y dược cao hơn 1-2%.

 

Cái khó của Bocohan cũng như các công ty phát triển phần mềm dịch thuật của Viêt Nam là chưa được nhà nước hỗ trợ xu nào và kể cả sự động viên mang tính tinh thần.  Google tuy cũng không được hỗ trợ trực tiếp, nhưng chính phủ Mỹ đã hỗ trợ gián tiếp bằng việc chi hàng trăm triệu USD để đầu tư cho máy dịch. Nhật Bản cũng đầu tư 200 triệu USD để hỗ trợ phát triển dịchChính phủ các nước. Thái Lan và Bangladesh cũng có hỗ trợ cho thị trường này.

 

Viegrid cho biết sẽ cho ra một trang web VTCafes, là nơi người có dự án dịch và người dịch thật gặp nhau. Và Bocohan sẽ là nơi cung cấp cho người dịch Việt  một chuẩn dịch thuật quốc tế trong đó có các kĩ năng về công nghệ. Đó có thể xem là một Google Viêt Nam trong lĩnh vực dịch tự động

 

Hồng Trang